مدیر عامل موسسه رده‌بندی ایرانیان در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» اعلام کرد
افزایش فعالیت موسسات رده‌بندی دریایی ایران در «تحریم»
حسن‌رضا صفری، مدیرعامل موسسه دانش‌بنیان و بین‌المللی رده‌بندی ایرانیان معتقد است در ساخت شناور «ایران کاشان»، موسسه رده‌بندی خارجی در ماه چند ده هزار یورو بابت نظارت بر ساخت از شرکت سازنده می‌گرفت، در حالی‌که بعد از اینکه موسسه رده‌بندی خارجی به علت تحریم‌ها حاضر به ادامه همکاری در این پروژه نشد و ما به این پروژه ورود کردیم حدود یک سی‌ام قیمت شرکت بازرسی خارجی را از سازنده گرفتیم.
وی می‌افزاید: بزرگ‌ترین دستاورد موسسات رده‌بندی کشور، افزایش اعتبار و نام موسسات رده‌بندی ایرانی در عرصه ملی و بین‌المللی است، در حدی که امروزه تمامی مشتریان ما این موضوع را می‌دانند که ما همتراز با سایر موسسات رده‌بندی خارجی عضو اتحادیه مؤسسات رده‌بندی بین‌المللی (آیاکس) فعالیت می‌کنیم.
اخیرا موسسه رده‌بندی ایرانیان موفق شده کار بازرسی و صدور گواهینامه‌های فنی کشتی نفت کش «افراماکس۲» را به پایان برساند که پلت‌فرم ساخت، کل خدمات فنی مهندسی، طراحی، بازرسی و رده‌بندی آن به صورت کامل در داخل کشور انجام شده که عملیات ساخت آن در اوایل ماه جاری به اتمام رسیده و به آب‌اندازی شده است.
به بهانه ساخت این کشتی بزرگ و منحصر به فرد در کشور «دنیای‌اقتصاد» با حسن رضا صفری، مدیرعامل موسسه رده‌بندی ایرانیان درباره توانمندی‌های موجود در صنعت دریایی و جایگاه موسسات رده‌بندی در این صنعت به گفت‌وگو نشست که در ادامه می‌خوانید.
موسسات رده‌بندی ایرانی در مقایسه با شرکت‌های رده‌بندی خارجی چه خدماتی را ارائه می‌کنند؟
تفاوت ما با موسسات رده‌بندی خارجی در این است که شرکت‌های سازنده و طرف قرارداد را از خودمان می‌دانیم و اگر ایرادی مشاهده کنیم درصدد رفع آن مشکل همه نوع کمکی را ارائه می‌کنیم. در صورتی که موسسات رده‌بندی خارجی این حس همکاری را ندارند و در صورت شناسایی مشکل، بیشتر نقش بازدارنده را ایفا می‌کنند. ما در صورت بروز مشکل، راه‌حل را به مشتریان نشان داده و برای تایید طرح‌ها و نقشه‌ها با زیرساخت‌های لازم و به روز اقدام می‌کنیم. یکی از بزرگ‌ترین مواردی که به تولید صنایع دریایی ضربه می‌زند، همین تاییدیه گرفتن نقشه‌های ساخت و تغییرات بود که خوشبختانه این مشکل حل شده است.
در صنعت دریایی بازرس مقیم در پروژه‌ها داریم که به صورت دائمی‌ایرادها را طبق استانداردهای بین‌المللی شناسایی و کنترل کرده و بر خلاف موسسات رده‌بندی خارجی به سازنده در رفع این ایرادها کمک می‌کند.
صنعت کشتی‌سازی در کشور نسبت به سایر صنایع چگونه عمل کرده است؟
به‌نظرم موفق‌تر بوده است. علت اصلی آن وجود پلت‌فرم اطمینان‌سازی و وجود نهادی ثالث و کاملا مستقل در صنعت کشتی‌سازی نسبت به سایر صنایع است. صنعت دریایی یک صنعت بین‌المللی است. یک کشتی اگر نتواند محورهای بین‌المللی را بگیرد، قادر به جابه‌جایی نخواهد بود. وجود استانداردهای بین‌المللی در صنایع دریایی که از طریق موسسات رده‌بندی ایرانی به وجود آمده و وجود جایگاه بین‌المللی موسسات رده‌بندی است که این جرات و شهامت را ایجاد کرده که کشتی‌هایی با این حد و اندازه در کشور ساخته شوند. در غیر این صورت اگر این موسسات رده‌بندی ایرانی نبودند، انجام این امور در کشور مقدور نبود. در صنعت خودرو استانداردهایی همتراز با سطح بین‌المللی وجود دارد، ولی نهاد ناظر و کاملا مستقل (یک موسسه بازرسی و رده‌بندی غیرانتفاعی، مستقل و دانش‌بنیان) در آن وجود ندارد. در صنعت خودرو هم موسسه بازرسی و هم سازنده دولتی است.
استانداردهای مورد استفاده در صنایع دریایی توسط چه نهادی تعیین می‌شود؟
استانداردهای بین‌المللی در صنایع دریایی در لایه اول و به صورت کلی توسط سازمان بین‌المللی دریا نوردی (IMO) تعیین می‌شود. در کنوانسیون‌ها و مقررات بین‌المللی IMO به شکل کلی الزامات شناورها تعیین می‌شود. در مناطقی که به صورت بین‌المللی نیست، دولت صاحب پرچم و در ایران سازمان بنادر و دریانوردی الزامات کلی را تحت عنوان مقررات ملی تبیین می‌کند. پس در لایه اول سازمان IMO به همراه سازمان بنادر و دریانوردی الزامات و مقررات کلی را تبیین می‌کند. در لایه دوم این موسسات رده‌بندی هستند که استانداردها و الزامات بین‌المللی را به صورت جزئیات طراحی کرده و به جزئیات این کنوانسیون‌ها، استاندارد کیفی می‌دهند. استاندارد کیفی را موسسات رده‌بندی تولید و منتشر می‌کنند و به همین دلیل به این موسسات مجوز دانش‌بنیان بودن تعلق می‌گیرد. امروزه برای طراحی و ساخت یک شناور به مقررات کنوانسیون‌ها مراجعه نمی‌شود، زیرا در استانداردهای موسسات رده‌بندی تمامی این الزامات در این استانداردها ادغام و تبیین شده است.
درباره پروژه نظارت بر ساخت شناور «افراماکس۲» توضیح دهید.
این شناور ۲۵۰ متر طول، ۴۴ متر عرض و ۲۱متر ارتفاع دارد و آبخور آن ۸/ ۱۴ متر است. شناور افراماکس۲ ظرفیت حمل ۱۱۳ تن نفت را دارد که معادل ۷۵۰ هزار بشکه می‌شود. پیمانکار ساخت افراماکس۲ شرکت ایران صدرا بوده و موسسه رده‌بندی ایرانیان کار بازرسی و صدور گواهینامه‌های فنی آن را به عهده داشت که عملیات ساخت آن در اوایل ماه جاری به اتمام رسید و تحویل مالک نهایی آن از کشور ونزوئلا شد. پلت‌فرم ساخت، کل خدمات فنی مهندسی، طراحی، بازرسی و رده‌بندی آن به صورت کامل در داخل کشور انجام شده است. تمامی مراحل ساخت این کشتی تحت نظارت ما انجام شده است.
آیا ساخت شناور با نظارت موسسات رده‌بندی ایرانی نسبت به موسسات رده‌بندی خارجی، قیمت تمام شده ساخت کشتی را کاهش می‌دهد؟
قطعا ساخت شناور با نظارت موسسات داخلی با قیمت کمتری در مقایسه با موسسات خارجی تمام می‌شود. به این دلیل که اگر یک موسسه خارجی بخواهد نظارت بر ساخت را انجام دهد، کوچک‌ترین تجهیزات به کار رفته در ساخت شناور باید با گواهینامه آن شرکت باشد و از برندهای خاصی این قطعات خریداری شود. موسسات رده‌بندی خارجی برای گواهینامه دادن به قطعات ساخت ایران، سنگ‌اندازی می‌کنند. قطع به یقین اگر راهی که برای ساخت شناور در کشور و زیر کلاس موسسات ایرانی ایجاد شده، هموارتر شود و در تامین اقلام و وسایل ساخت، تامین نیروی انسانی از داخل کشور استفاده شود، شناورها با قیمت پایین‌تری تمام خواهند شد. گواهینامه‌های موسسات رده‌بندی ایرانی، قیمت تمام شده را آنچنان افزایش نمی‌دهد. مثلا در ساخت شناور ایران کاشان، موسسه رده‌بندی خارجی در ماه چند ده هزار یورو بابت نظارت بر ساخت از شرکت سازنده می‌گرفت در حالی‌که بعد از اینکه موسسه رده‌بندی خارجی به علت تحریم‌ها حاضر به ادامه همکاری در این پروژه نشد و ما به این پروژه ورود کردیم و حدود یک سی‌ام قیمت شرکت بازرسی خارجی را از سازنده گرفتیم.
چه موانع و مشکلاتی بر سر راه فعالیت موسسات رده‌بندی در کشور وجود دارد؟
با دو نوع مشکل مواجه هستیم؛ یک نوع مشکلات که تمام شرکت‌های بخش‌خصوصی با آن موجه هستند و با توجه به وضعیت اقتصادی کشور به نام مشکلات عمومی می‌توان از آنها نام برد. اما مشکلات اختصاصی هم داریم که وجود رقبای رانتی است. فلسفه موسسات رده‌بندی و بازرسی در دنیا این است که این موسسات عموما دانش‌بنیان و غیرانتفاعی هستند. موسسه‌هایی که داعیه تامین امنیت و حفظ جان افراد در دنیا را دارند و کار این موسسات تجارت‌پذیر نیست. این موسسات باید به شکل غیرانتفاعی عمل کنند، ولی بعضا در کشور باید با موسساتی رقابت کنیم که یا کاملا خصوصی هستند یا بعضی از این موسسات نه تنها خصوصی نیستند بلکه سهام آنها متعلق به سازمان‌هایی است که وظیفه دادن مجوز به این گونه موسسات را دارد و از طرفی یکی از بزرگ‌ترین کارفرماهای موسسات رده‌بندی نیز تلقی می‌شوند.
دستاوردهای موسسات رده‌بندی کشور در سال‌های اخیر چه بوده است؟
بزرگ‌ترین دستاورد، افزایش اعتبار و نام موسسات رده‌بندی ایرانی در عرصه ملی و بین‌المللی بوده در حدی که امروزه تمامی مشتریان ما این موضوع را می‌دانند که ما همتراز با سایر موسسات رده‌بندی خارجی عضو اتحادیه موسسات رده‌بندی بین‌المللی (آیاکس) فعالیت می‌کنیم.
از جمله اقداماتی که امسال موفق به انجام آن شدیم این بود که جایگاه موسسه رده‌بندی ایرانیان را در حوزه فراساحلی تثبیت کنیم. برای حوزه صنعت فراساحلی کشور بسیار مشکل بود که بپذیرند یک موسسه بازرسی ایرانی، تمامی حمل و نقل‌های سنگین و حجیم دریایی را نظارت و گواهی کند. در حال حاضر حدود ۷۵ تا ۸۰ درصد تمام ساخت و سازهای سکوها در کشور تحت نظارت و کلاس موسسه رده‌بندی ایرانیان انجام می‌شود. خوشبختانه باقی‌مانده عملیات نیز توسط سایر موسسات ایرانی انجام می‌شود.
پس از ساخت و تکمیل شناور کاشان و شناور افرماکس، در سال جاری موفق شدیم فرآیند ساخت شناورهای اقیانوس پیما تحت کلاس موسسه رده‌بندی ایرانیان را تثبیت کنیم. مثلا زمانی که قرار بود کشتی کاشان را در شرکت ایزوایکو از موسسه رده‌بندی آلمانی به موسسه رده‌بندی ایرانیان برای بازرسی واگذار شود، هیچ‌کس باور نمی‌کرد که تحت کلاس یک موسسه رده‌بندی ایرانی می‌شود همچنین شناوری را ساخت و تحویل داد. بعد از قطع همکاری شرکت رده‌بندی آلمانی، مدت‌ها طول کشید تا توانستیم اعتماد فعالان این صنعت را جلب کنیم. برای گرفتن قرارداد نظارت و بازرسی شناور «افراماکس یک» از شرکت ایران صدرا، تصور بر این بود که گواهینامه‌های موسسه رده‌بندی ایرانی ممکن است در سطح بین‌المللی اعتبار نداشته و نتوانند کشتی‌های ساخته را با این گواهینامه‌ها به مشتریان خارجی خود تحویل دهند.
در سال‌جاری بزرگ‌ترین اقدام موسسه، تضمین تجارت دریایی کشور بود. در دریا گواهینامه موسسات رده‌بندی برای شناورها از دو بعد حائز‌اهمیت است. اگر گواهینامه موسسات رده‌بندی نباشد، شناورها مجوز قانونی تردد حتی به کوتاه‌ترین مسیرهای دریایی را نیز نخواهند داشت. گواهینامه موسسات رده‌بندی به عنوان تضمین‌کننده ایمنی و قابلیت عملیات دریایی شناورها محسوب می‌شود. اگر این گواهینامه‌ها برای کشتی‌ها صادر نشود، هیچ‌گونه اطمینان فنی برای آنها وجود نداشته و صاحبان بار و کالا از این کشتی‌ها هیچ گونه استقبال و استفاده‌ای نخواهند کرد.
اقدام بعدی که در حوزه دریایی انجام دادیم، کمک به ناوگان کشتیرانی در نجات کشتی‌هایی بود که بنا بر هر دلیلی دچار حادثه و مخاطره شده بودند. کمکی که به این شناورهای در حال مخاطره انجام دادیم این بود که از نظر حقوقی و قانونی و هم از بعد دانش و پشتیبانی فنی به آنها خدمات ارائه کردیم. در ایران سابقه نداشته که کشتی‌های اقیانوس‌پیمای نفتکش دچار سانحه شوند و به عملیات نجات بزرگ و پیچیده نیاز داشته باشیم. تمامی طراحی عملیات نجات و کمک و پشتیبانی فنی برای نجات این کشتی‌ها و انتقال آنها به مراکزی برای تعمیر و بازسازی با کمک و پشتیبانی موسسه رده‌بندی ایرانیان انجام شد. اگر بدون نظارت موسسات رده‌بندی جابه‌جایی کشتی صورت گیرد، شرکت‌های بیمه به این کشتی‌ها خسارت پرداخت نمی‌کنند، بنابراین جایگاه قانونی کامل برای این اقدامات داریم.
