«دنیای اقتصاد» بررسی کرد
ارتفاع تورم در ۳۱ استان
طیف تورمی در جغرافیای ایران در بازه ۱۳ درصدی قرار دارد. به این معنی که بالاترین نرخ تورم ۱۲ ماهه در استان‌ها، ۱۳ درصد از پایین‌ترین نرخ تورم بیشتر است. در سر بالای این طیف، استان‌های ایلام و لرستان قرار دارند و در کف؛ قم و فارس. نکته دیگری که در گزارش مرکز آمار از تورم استان‌ها به چشم می‌خورد اینکه تورم، در روستاها به مراتب بالاتر از شهرها است. در برخی روستاها، مانند روستاهای سیستان‌وبلوچستان که نرخ تورم ماهانه در آذر ماه به مرز ۸ درصد رسیده است. همچنین شاخص قیمت مصرف‌کننده در فصل پاییز، در برخی استان‌ها بیشتر به‌دلیل تورم بخش حمل‌ونقل رشد کرده است.
تصویر تورم ۱۲ ماهه
داده‌های مرکز آمار از تورم استانی حاکی از این است که بین تورم ۱۲ ماهه استان‌ها در آذر ماه، یک شکاف ۱۳ درصدی به‌وجود آمده است. در کف این بازه، استان‌های قم و فارس قرار دارند و در سقف آن، ایلام و لرستان. شکاف به‌وجود آمده حاکی از این است که در برخی استان‌ها همچنان رقم تورم در سطوح بالایی به سر می‌برد و از این حیث، از باقی استان‌ها عقب مانده‌اند. نرخ تورم ۱۲ ماهه کل کشور در ماه گذشته معادل ۴۰ درصد بوده است. نکته جالب اینکه استان‌های پرجمعیت، عمدتا شرایط بهتری در این بین داشته‌اند. نرخ تورم استان تهران نزدیک به میانگین و نرخ تورم استان‌های اصفهان، خراسان رضوی، فارس و البرز کمتر از میانگین ثبت شده است. از آن طرف، خراسان شمالی و جنوبی، کهگیلویه و بویراحمد، چهارمحال و بختیاری، سیستان‌وبلوچستان، کردستان و ایلام موجب بالا رفتن میانگین کل کشور شده‌اند.
تورم ۱۲ ماهه کل، بیشتر تحت‌تاثیر گروه خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات بوده است. در کل کشور تورم ۱۲ ماهه خوراکی‌ها معادل ۷/ ۵۵ درصد است و در تمامی استان‌ها به استثنای یک استان، نرخ تورم بیش از ۵۰ درصد ثبت شده است. استان زنجان تنها استانی بوده که در آن نرخ تورم ۱۲ ماهه خوراکی‌ها زیر ۵۰ درصد مانده است (۴/ ۴۵ درصد). از آن سو تورم خوراکی‌ها تنها در یک استان، بیش از ۶۰ درصد بوده است: کهگیلویه و بویراحمد. در این استان نرخ تورم ۱۲ ماهه برای گروه خوراکی‌ها ۶۶ درصد بوده است. در نتیجه فاصله تورم ۱۲ ماهه بین استان کهگیلویه و بویراحمد با زنجان بیش از ۲۰ درصد بوده که احتمالا نشان از تفاوت قیمت قابل‌توجه برخی اقلام خوراکی در این دو استان دارد.
در مورد غیرخوراکی‌ها اختلاف بین استان‌ها کمتر است، چرا که میزان نرخ تورم ۱۲ ماهه در کل کشور نیز عدد کمتری بوده و معادل ۴/ ۳۳ درصد گزارش شده است. در اغلب استان‌ها، نرخ تورم ۱۲ ماهه غیرخوراکی‌ها بیش از ۳۰ درصد بوده، با این‌حال در برخی استان‌ها از جمله کرمانشاه، فارس و کرمان، این عدد همچنان زیر سطح ۳۰ درصد باقی مانده است. از آن طرف، در استان‌هایی مانند لرستان و خراسان جنوبی، سطح تورم غیرخوراکی‌ها بیش از ۴۰ درصد بوده است.
وضعیت تورم پیش‌نگر
تورم ماهانه که نشان دهنده تغییرات شاخص قیمت مصرف‌کننده نسبت به یک ماه قبل است، شاخص پیش‌نگر برای تورم نقطه به نقطه و تورم ۱۲ ماهه به حساب می‌آید. شاخص تورم ماهانه، در ماه گذشته برای کل کشور معادل ۲/ ۳ درصد گزارش شده است. استان‌هایی که در بالا رفتن نرخ تورم ماهانه نقش بسزایی داشتند، شامل آذربایجان غربی، سیستان‌وبلوچستان، بوشهر، هرمزگان و گلستان می‌شوند.
در این استان‌ها، شاخص قیمت کالاها و خدمات مصرفی، بیش از ۵/ ۴ درصد در فاصله یک ماهه رشد کرده است. از آن‌سو، شاخص قیمت در استان‌های خراسان جنوبی، قزوین، تهران و کردستان، بیش از ۵/ ۲ درصد رشد نکرد. در حقیقت این استان‌ها، نیروی کاهشی تورم ماهانه کل کشور در آذر ماه به حساب می‌آمدند. جالب اینکه، با وجود رشد قیمت بنزین، نرخ تورم ماهانه در استان‌های کمتر برخوردار کردستان و خراسان جنوبی، در مینیمم قرار گرفت. نرخ تورم کردستان، معادل ۲/ ۱ درصد ثبت شده که نسبت به تمامی استان‌های دیگر، در قعر قرار می‌گیرد. البته نمی‌توان نتیجه گرفت که اثر بنزین در استان‌های برخوردارتر چون تهران، پررنگ‌تر بوده است، چراکه نرخ تورم در تهران نیز در سومین ماه پاییز، نسبت به سایر استان‌ها مطلوب ثبت شده است.
مقایسه شهرها و روستاها
در ماه گذشته، تورم در روستاهای کشور، به شکل محسوسی از تورم در شهرها پررنگ‌تر بود. تورم ماهانه کل در مناطق شهری معادل ۳ درصد و در مناطق روستایی برابر با ۲/ ۴ درصد گزارش شده است. از بین ۳۱ استان کشور، تنها در ۶ استان نرخ تورم در روستاها کمتر از شهرها بوده است. جالب اینکه از بین این ۶ استان، ۳ استان نسبتا محروم کهگیلویه و بویراحمد، کردستان و خراسان شمالی قرار دارند. ۳ استان دیگری که تورم ماهانه در مناطق روستایی کمتر از مناطق شهری بوده، قزوین، سمنان و آذربایجان شرقی هستند. بدترین وضعیت تورم در روستاها، با اختلاف در سیستان‌وبلوچستان گزارش شده است. تورم ماهانه مصرف‌کننده در مناطق روستایی استان سیستان‌وبلوچستان، معادل ۸ درصد ثبت شده است. پس از سیستان، مناطق روستایی بوشهر با ثبت نرخ تورم ماهانه ۸/ ۶ درصدی بیشترین فشار را از جانب رشد قیمت‌ها تحمل کرده‌اند. اهالی روستاهای آذربایجان غربی، کرمان، هرمزگان و گلستان نیز رشد بالای ۵ درصد در شاخص قیمت‌ها را در آذر ماه تجربه کرده‌اند. اما در این مناطق، چه عاملی موجب جهش تورم شده است، کالاهای خوراکی یا غیرخوراکی و خدمات؟ داده‌های مرکز آمار نشان می‌دهد که هر دو گروه در جهش نرخ تورم در این استان‌ها موثر بوده، هر چند اثر خوراکی‌ها کمی بیشتر است. در روستاهای استان سیستان‌وبلوچستان، هم تورم ماهانه خوراکی‌ها و هم تورم ماهانه غیرخوراکی‌ها، در سقف قرار داشته است. تورم خوراکی‌ها معادل ۳/ ۸ درصد و تورم غیرخوراکی‌ها و خدمات معادل ۵/ ۷ درصد گزارش شده است. در استان بوشهر نیز هم تورم خوراکی‌ها و هم تورم غیرخوراکی‌ها قابل‌توجه بوده است. اما مثلا در استان گلستان، سهم خوراکی‌ها در شکل‌گیری تورم بالا، محسوس‌تر از غیرخوراکی‌ها است. تورم ماهانه خوراکی‌ها در مناطق روستایی این استان معادل ۴/ ۷ درصد و تورم غیرخوراکی‌ها ۶/ ۳ درصد ثبت شده است.
تغییرات فصل پاییز
اگر تغییرات شاخص قیمت کالاها و خدمات مصرفی را برای کل فصل پاییز درنظر گیریم، شاخص قیمت کل کشور حدود ۷/ ۶ درصد رشد کرده است. اما میزان حرکت شاخص قیمت در استان‌ها با یکدیگر، تفاوت قابل‌توجهی داشته است. به‌طور ویژه در سه استان، پیشروی شاخص قیمت در فصل پاییز بالاتر از ۹ درصد ثبت شده است: آذربایجان غربی، کرمان و هرمزگان. در آن سر طیف، میزان رشد شاخص قیمت مصرف‌کننده در ۲ استان کردستان و خراسان‌جنوبی، از ۴ درصد فراتر نرفته است. مهم‌ترین تحول قیمتی که در فصل گذشته رخ داد، تصمیم به سهمیه‌بندی و افزایش قیمت بنزین بود. در این باره برخی استان‌ها بیشتر از سایرین متاثر شده‌اند. تورم بخش حمل‌ونقل در فصل پاییز برای کل کشور، ۲۲ درصد بوده است، این رقم در بین استان‌های کشور در بازه ۶/ ۱۵ تا ۲/ ۴۱ درصد حرکت کرده است. استان‌های خراسان شمالی، کردستان، قزوین، تهران، کرمانشاه و آذربایجان شرقی کمترین تاثیر را از افزایش قیمت بنزین متحمل شده‌اند. تنها استانی که شاخص قیمت بخش حمل‌ونقل در پاییز بیش از ۴۰ درصد رشد کرده، استان کرمان است. در حقیقت رشد تورم کل در استان کرمان، به‌دلیل بخش حمل‌ونقل بوده است. در استان‌های هرمزگان و یزد نیز نرخ تورم فصلی بخش حمل‌ونقل بیش از ۳۰ درصد ثبت شده است.
