پشت‌پرده دیدار سالیوان و بن‌سلمان/ آمریکا چه خوابی برای خاورمیانه دیده است؟

جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی ایالات متحده ۷ می راهی عربستان شد تا با محمد بن سلمان، ولیعهد ریاض، شیخ طهنون بن زاید آل نهیان و آجیت دوآل، همتایان اماراتی و هندی خود دیدار و رایزنی داشته باشد.هدف ارتباط بیشتر میان خاورمیانه و هند و جهان بود که به واسطه رابطه نزدیک و قوی ریاض و دهلی نو براساس فرمت«ای تو یو تو» در حال ترسیم است.

خیز برای بازتعریف ائتلاف ها 

همکاری با هند یکی از محورهای تازه سیاست خارجی ایالات متحده در ارتباط با خاورمیانه است که هدف از آن هم افزایی و همگرایی استراتژیک اطراف اوراسیا، از دریای مدیترانه گرفته تا اقیانوس ارام و اقیانوس هند است. در طول سال های گذشته، توالی رویدادها و تغییر اتحادها، دلیل محکمی شد برای بازتعریف معادلات خاورمیانه و جنوب آسیا .به باور تحلیلگران همگرایی میان دو منطقه به واسطه هم افزایی میان اقتصادها، دریای مشترک، مرکزیت آنها در اتصال به اوراسیا و چشم انداز تمدنی و تاریخ مشترکشان قابل باور شده است.

آنگونه که المانیتور نوشته، واقعیت حاکم نشان از چارچوبی است که در قاب آن همسویی بی سابقه میان هند، اسرائیل و کشورهای عربی ترسیم شده تا بدین طریق قدرت های در حال رشد اوراسیا در وضعیتی متوازنی قرار گرفته و حرکت ایالات متحده به سوی اقیانوس هندو آرام هموار تر شود. در این میان دو مانع اصلی درگیری اعراب و اسرائیل و هند و پاکستان است.

حرکت به سوی بازتعریف معماری امنیتی

از آنجایی که جهان در حال حرکت به سوی ساختاری چند قطبی است، شاهد نوعی رویکرد عمل گرایانه هستیم از همین رو روابط میراثی بدون هدف استراتژیک رو به پایان است. ائتلاف «ای تو یو تو»؛ ائتلافی متشکل از اسرائیل، هند، ایالات متحده و امارات اولین قالبی است که به واسطه اش خاورمیانه و جنوب آسیا کنار هم تعریف می شوند.

سالیوان در سخنرانی اش در موسسه واشنگتن صراحتا اعلام کرد که ائتلاف «ای تو یو تو»، آسیای جنوبی را به خاورمیانه و ایالات متحده متصل می کند به گونه ای که فن آوری اقتصادی و دیپلماسی واشنگتن ارتقا پیدا خواهد کرد. رهبران بازیگران عضو ائتلاف «ای تو یو تو»علیرغم تمرکز بر گزاره هایی چون اتصال، فن آوری و امنیت غذایی، قصد دارند یک معماری امنیتی در این ساختار تعریف کنند.

انحراف استراتژیک عربستان

ائتلاف «ای تو یو تو» به خودی خود هدف نیست بلکه اهرم و ابزاری برای تقویت همکاری میان کشورهای ساحلی مدیترانه تا هند و اقیانوس آرام و ایجاد توازن قوا حاکم بر این سیستم است.در سال ۲۰۲۲ تجارت دوجانبه میان هندو عربستان به میزان ۴۲.۸۶ میلیارد دلار افزایش یافت و ریاض به عنوان چهارمین شریک تجاری بزرگ دهلی نو و هند به عنوان دومین شریک تجاری بزرگ ریاض معرفی شد. صندوق سرمایه گذاری عربستان و علاقه رو به افزایش ارامکو به هند بخشی از یک برنامه راهبردی گسترده تر برای تبدیل ارامکو از یک شرکت نفتی به یک مجتمع صنعتی جهانی و تبدیل صندوق سرمایه گذاری عربستان به بزرگ ترین صندوق دارای مستقل در جهان است.

عربستان و هند در سال ۲۰۱۹ شورایی راهبردی را جهت همکاری در حوزه های دفاع، امنیت، مبارزه با تروریسم، امنیت انرژی و انرژی های تجدیپذیر تعریف کردند. هدف هر دو طرف افزایش همکاری های دفاعی در کنار گسترش تعاملات نظامی چون رزمایش های مشترک، تبایدل کارشناسان و همکاری صنعتی است. روابط کنونی عربستان و هند نشان دهنده انحراف از استراتژی دیرینه ریاض جهت نزدیکی به پاکستان در جنوب آسیا است. این تغییر را می توان به رویکردهای عملگرایانه اتخاذ شده توسط دو اقتصاد بزرگ منطقه و اهمیت استراتژیک و اقتصادی جهانی شان نسبت داد.

آخرین قطعه معمای معماری غرب

نشست چهارجانبه هند، عربستان، ایالات متحده و امارات براساس الگوی «ای تو یو تو» تعریف شده و گامی مهم در راستای بازتعریف معماری غرب آسیا قلمداد می شود؛ فرایندی که در چارچوب آن ایالات متحده به عنوان قدرتی متعادل کننده فراساحلی کنار رفته و نقش ضامن امنیتی منطقه را عهده دار خواهد شد. این چارچوب استراتژیک همچنین زمینه ساز نزدیکی دهلی نو و واشنگتن خواهد شد و هم افزایی استراتژیک بیشتری را ایجاد خواهد کرد.

به گفته دو منبع آگاه از نشست چهارجانبه اخیر، یکی از سازو کارهای اصلی برای این ادغام در غرب آسیا، تعریف شبکه راه آهن میان کشورهای خلیج فارس و بازیگران عرب است که هند از طریق مسیرهای دریایی از بنادر مجاور به این گروه از کشورها متصل می شود. این رویکرد نشان دهنده تغییر قابل توجهی در رویکرد واشنگتن به منطقه است. خاورمیانه نه تنها به عنوان منبع انرژی، بلکه به سان مرکز حیاتی جهت تجارت دریایی میان اروپا و اقیانوس هند و آرام نقش حیاتی در اقتصاد جهانی ایفا می کند. با این حال زیرساخت های اتصالی کشورهای عرب فعلا ناکافی است. شبکه حمل و نقل پیشنهادی می تواند اتصال میان بازیگران را بهبود بخشیده و اقتصاد منطقه را متحول کند.

 با لحاظ کردن این مقوله که مسیرهای زمینی هند از پاکستان و افغانستان می گذرد، ارتباط دریایی با خاورمیانه یک اولویت استراتژیک برای دهلی نو قلمداد خواهد شد.

پیوند هند به خلیج فارس و مصر، علیرغم مشکلات اقتصادی قاهره، اخرین قطعه معمای معماری غرب آسیا است. ابتکار عربستان، هند، ایالات متحده و امارات نشان دهنده این واقعیت است که کشورهای ساحلی از مدیترانه تا اقیانوس هند با ایجاد شبکه ای تجاری و دفاعی برای حفظ منابع اقتصادی و امنیتی شان تلاش می کنند. ایالات متحده تصمیم گرفته تا در آماده سازی نظم چند قطبی تلاش کرده و آن را تحت تاثیر خود قرار دهد.

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.