دیگر فقط خیابان انقلاب نیست که پاتوق فروشنده‌ها و خریدارهای پایان‌نامه‌ها و مقالات علمی است، بلکه شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی به کمک موسسات فروش علم آمده‌ و فاصله خریداران با فروشنده‌ها را در حد یک کلیک ساده در اینترنت کاهش داده است.

بازار پایان نامه فروش‌ها که علاقه‌ای به پایان کار خود نیز ندارند، برخلاف خیلی از مشاغل دیگر هنوز از رونق نیفتاده است و روز به روز داغ‌تر نیز می‌شود. افزایش جمعیت دانشجویی و پدیده مدرک گرایی موجب شده تجارت جدیدی در کشورشکل بگیرد و شغل کاذبی به نام پایان نامه نویسی متولد شود.

سر و صدای پدیده پایان نامه فروشی در ایران، فقط محدود به مرزهای داخل کشور نیست، بلکه صدا و بازتاب آن جهانی شده است. همین سال ۹۵ بود که ۵۸ مقاله محققان ایرانی از هفت نشریه علمی معتبر دنیا آن‌هم به دلیل تقلب علمی حذف شد و گزارش مجله ساینس- یکی از برترین مجلات دانشگاهی جهان- از بازار پایان نامه فروشی در ایران ابعاد جهانی پیدا کرد.

بازار داغ پایان نامه و سواد فروشی که به حیثیت علمی کشور نیز خدشه وارد کرده بود بهارستانی‌ها را بر آن داشت که بعد از سال‌ها انتظار لایحه مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی را تصویب کنند. تعلل در تصویب این لایحه که چند سال طول کشید این ابهام را ایجاد کرده بود که در ساختار کلان مدیریتی کشور، اراده ای جدی برای مقابله با تقلب های دانشگاهی وجود ندارد.

نوزدهم شهریور ۹۶ بود که لایحه مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی به تصویب مجلس رسید و با ابلاغ رئیس جمهور لازم الاجرا شد، حسن روحانی در نامه‌ های جداگانه به وزارت علوم تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، قانون مصوب مجلس شورای اسلامی، مبنی بر پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی را برای اجرا ابلاغ کرد. قانونی که با نگاه به ابعاد مختلف پدیده تقلب در دانشگاه های کشور و رواج پدیده پایان نامه فروشی می‌توان گفت، چیزی جز یک مسکن نبود.

اگرچه لایحه مقابله با تخلفات علمی تبدیل به قانون و ابلاغ شده اما در عمل اثری از تغییر در این بازار به چشم نمی‌خورد. در حال حاضر نه سفارش دهنده و نه سفارش گیرنده هم‌چنین قوانینی را جدی نمی‌گیرند. رواج پدیده پایان فروشی چند روز پیش وزیر علوم را نیز به واکنش وا داشت. او در گفتگو با رسانه‌ها از تلاش‌های وزارت علوم برای برخورد با این پدیده سخن گفت.

منصور غلامی درباره رویکرد وزارت علوم در برخورد با پایان‌نامه فروشی به میزان گفت: در بحث مقابله با پایان‌نامه فروشی اقدامات خوبی انجام گرفته و با کمک نیروی انتظامی و قوه قضائیه با تعدادی از دفاتری که اقدام به تولید مقاله و پایان‌نامه می‌کردند، برخورد قضائی صورت گرفت و وسایل آن‌ها ضبط شد. وزیر علوم افزود: پلمپ ۲۵ واحد در این راستا قدم اولیه بوده و خوشبختانه هماهنگی‌هایی که در طول این مدت انجام گرفته، اثر کرده و این برخورد اول می‌تواند گام‌های بعدی را هم به دنبال داشته باشد.

غلامی رواج پایان نامه فروشی را به توان گروه‌های آموزشی گره زد و گفت: ظرفیت بیش از توان گروه‌های آموزشی به این معنا که استاد کم و ورودی دانشجو بالا است؛ همین امر باعث شد تعدادی از دانشجویان از زیر نظارت استاد خارج شده و دست به دامن این و آن برای تدوین پایان‌نامه شوند؛ در صورتی که اگر استاد نظارت دقیق داشته باشد، این اتفاق نمی‌افتد. یکی از موضوعات مهم دخیل در این روند آن بوده که بسیاری از دانشگاه‌های با توان کم، تعداد زیادی دانشجو می‌گرفتند و از آنجا که به دانشجویان تسلط نداشتند، آن‌ها نیز پایان‌نامه سفارش می‌دادند و گرفتار این تورهای کاسب‌کارانه می‌شدند.

پدیده سواد فروشی که یکی از زیرمجموعه‌ آن پایان نامه فروشی است آسیب‌های زیادی را به دنبال دارد و تبعات آن در آینده خود را نشان می‌‍دهد. یک استاد دانشگاه با بیان این که راه پر پیج و خم مقابله با تقلب علمی و پایان نامه نویسی نیاز به یک جراحی اساسی دارد، گفت: مقابله با ریشه های پدیدآورنده تقلب و تخلف های علمی، هنوز جز اولویت و در راس برنامه‌های مسئولان ارشد کشور نیست، چرا اگر غیر از این بود، برخوردی جدی با آن که منجر به ریشه کن کردن یا کاهش این پدیده می‌شد، شاهد بودیم نه روز به روز به تعداد افرادی که با خدشه به حیثیت علمی کشور جیب خود را پر پول می‌کنند، مواجه شویم. وی افزود متاسفانه مسئولان به جای این که با ریشه این پدیده برخورد و مقابله کنند، در حال مقابله با پیامدهای آن هستند.

عرفان امیریان سطح پایین علمی برخی از دانشجویان را به ساختارهای غلط آموزشی گره زد و به همدلی گفت: خرید و فروش علم و پایان نامه فروشی سطح علمی دانشجویان را تنزل داده است، اگر این روند ادامه داشته باشد تبعات جبران ناپذیری را به بار می‌آورد. اولین پیامد آن تزریق فارغ‌التحصیلان بی‌سواد به جامعه است. وقتی این اتفاق صورت گیرد در جامعه مشکلات زیادی ایجاد می‌شود. یعنی کسانی وارد بحث‌های تخصصی می‌شوند که هیچ بنیه‌ علمی ندارند، حضورشان نمایشی بیشتر نیست، و صرفا به خاطر مدرک در جایگاه های قرار می‌گیرند که سواد مدیریت آن را ندارند. در نتیجه کشور با عده‌ای مدیر یا مسئول بی‌سواد و مدرک گرفته که کارایی خاصی نیز ندارند و در راس امور هستند، مواجه می‌شود.

وی با انتقاد به جذب فله‌ای دانشجو در دانشگاهها تصریح کرد: ساختارهای دانشگاهی به صورتی درآمده است که کیفیت را فدای کمیت کردند، دانشگاه به هیچ متقاضی پاسخ منفی نمی‌دهد و درهای خود را به سوی دانشجویان باز کرده است،. بنابراین در این شرایط استاد نمی‌تواند بر عملکرد دانشجویان و کیفیت کار آنها نظارت صحیحی داشته باشد. برخی از دانشجویان در مقاطع تحصیلات تکمیلی نیز از خلاء پیش آمده استفاده کرده و به خرید پایان نامه و یا مقاله‌های علمی روی می‌آورند.

وی افزود: واقعیت این است بدن بیمار علم و دانش کشور با مسکن‌های مقطعی درمان نخواهد شد و لازمه آن تصویب و اجرای قوانین سفت و سخت‌تر و همچنین اهرم‌های نظارتی و اجرایی دقیق است.

 

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.