بزرگترین دموکراسی جهان، حلقه انزوای مسکو را شکست؛
بندبازی بهسبک مودی
به گزارش الجزیره، این دیدار همزمان با بیستوپنجمین سالگرد «مشارکت راهبردی» دو کشور برگزار شد؛ سنتی که پس از جنگ اوکراین با لغو سفر مودی به مسکو در سال۲۰۲۲ و عدم حضور پوتین در اجلاس گروه۲۰ در هند در سال۲۰۲۳، دچار وقفه شده بود. در دستور کار این سفر، علاوه بر دیدارهای رسمی با نخستوزیر و رئیسجمهور هند، گسترش همکاریهای دفاعی و تجاری قرار داشت. از منظر سیاسی نیز، این سفر برای پوتین یک دستاورد بزرگ تبلیغاتی بود؛ استقبال گرم یک دموکراسی بزرگ از او، پیامی قوی به جامعه جهانی مبنی بر عدم انزوای روسیه ارسال میکند. محور اصلی تنشها، تجارت نفت است. پس از تهاجم به اوکراین، هند با افزایشی ۲۲۵۰درصدی، به دومین خریدار بزرگ نفت خام روسیه تبدیل شد. این اقدام که در ابتدا با تشویق بیسروصدای غرب برای جلوگیری از شوک به بازار جهانی نفت همراه بود، اکنون با فشار شدید دولت ترامپ مواجه شده است.
آمریکا با اعمال تعرفههای ۵۰درصدی و تهدید به تحریم شرکتهای همکار با غولهای نفتی روسیه مانند «روسنفت»، عملا هند را در تنگنا قرار داده است. در نتیجه، بزرگترین پالایشگاه خصوصی هند (ریلاینس) اعلام کرده که صادرات فرآوردههای نفتی مبتنی بر نفت خام روسیه را متوقف خواهد کرد و پیشبینی میشود واردات نفت هند از روسیه به پایینترین سطح خود در سه سال اخیر برسد. این فشارها در بخش دفاعی نیز وجود دارد و واشنگتن دهلینو را برای کاهش خرید تسلیحات از مسکو تحت فشار گذاشته است. با وجود فشارهای آمریکا، روابط دفاعی هند و روسیه همچنان مستحکم است. روسیه با تامین ۳۶درصد از واردات تسلیحاتی هند، بزرگترین شریک دفاعی این کشور باقی مانده و بیش از ۶۰درصد زرادخانه فعلی هند روسی است. سامانه اس-۴۰۰ نقشی حیاتی در توان دفاعی هند ایفا کرده و دهلینو به دنبال خرید تعداد بیشتری از آن است.
در مقابل، تراز تجاری دو کشور به شدت نامتوازن است. حجم تجارت دوجانبه از ۱۰میلیارد دلار در سال۲۰۲۲ به رکورد ۶۹میلیارد دلار رسیده، اما صادرات هند تنها حدود ۵میلیارد دلار از این رقم را تشکیل میدهد و کسری تجاری ۶۴میلیارد دلاری برای دهلینو به جا گذاشته است. با کاهش مورد انتظار در واردات نفت، رسیدن به هدف تجاری ۱۰۰میلیارد دلاری تا سال۲۰۳۰ دور از دسترس به نظر میرسد. در این میان، دو کشور به دنبال گشایش مسیر جدیدی در روابط از طریق «مهاجرت نیروی کار» هندی برای جبران کمبود نیروی کار در روسیه هستند. در نهایت، سفر پوتین بار دیگر پیچیدگیهای جایگاه هند در نظم نوین جهانی را به نمایش گذاشت.
دهلینو درحالیکه همزمان با آمریکا، اتحادیه اروپا و اتحادیه اقتصادی اوراسیا (به رهبری روسیه) مذاکرات تجاری انجام میدهد، روی خط باریکی حرکت میکند که هر اشتباهی میتواند یکی از شرکای کلیدیاش را برنجاند. به عقیده تحلیلگران، تنها یک توافق صلح در اوکراین میتواند از این فشار بر هند بکاهد. بیبیسی نیز در روایت خود از دیدار رئیسجمهور روسیه با مودی نوشت، پوتین با تاکید بر آمادگی مسکو برای «تامین بیوقفه» نفت، بهطور غیرمستقیم از هند خواست تا به فشارهای واشنگتن برای توقف این خریدها تن ندهد.
اکنون هند باید موازنه دشواری میان ادامه خرید انرژی از روسیه و تلاش برای دستیابی به توافق تجاری با آمریکا برقرار کند. در حوزه دفاعی، برخلاف گمانهزنیها، هیچ قرارداد بزرگی مانند خرید جنگندههای پیشرفته سوخو-۵۷ اعلام نشد. این امر ممکن است ناشی از دو عامل باشد: اول، تلاش هند برای ایجاد توازن در روابطش با مسکو و واشنگتن و دوم، درگیری گسترده منابع دفاعی روسیه در جنگ اوکراین که تحویل به موقع سفارشها را دشوار میسازد. با وجود این، توافقات و تفاهمنامههایی در بخشهای دیگر مانند کشتیسازی، مواد معدنی حیاتی، داروسازی، انرژی هستهای و سرمایهگذاری در مسیرهای جدید کشتیرانی به امضا رسید.
همچنین به پیشرفت در مذاکرات توافق تجارت آزاد هند با «اتحادیه اقتصادی اوراسیا» (EAEU) اشاره شد که میتواند بازارهای جدیدی را به روی دو کشور بگشاید و به هدفگذاری بلندپروازانه تجارت ۱۰۰میلیارد دلاری کمک کند. در نهایت، این سفر بیش از آنکه صحنه اعلانهای بزرگ باشد، نمایشی از تقویت روابط راهبردی و تاکید بر همکاریهای اقتصادی بود. بسیاری معتقدند که مهمترین و حساسترین گفتوگوها در دیدارهای غیررسمی و به دور از چشم رسانهها صورت گرفته است؛ جایی که به گفته مقامات روس، «سیاست واقعی» شکل میگیرد.
