نگاه دیگران-بخش بیستوسوم
قطر بهمثابه یک« قدرت عاریهای»
یکی دیگر از پیوندهای غیرمستقیم با حزبالله در ژانویه۲۰۱۹ رخ نمود؛ زمانی که قطر یکی از تنها دو رئیس دولت را برای شرکت در «اجلاس اقتصادی و توسعه عرب در لبنان» فرستاد.سپس، قطر سرمایهگذاری ۵۰۰میلیون دلاری خود را در خرید اوراق قرضه لبنان برای حمایت از اقتصاد این کشور اعلام کرد. انتظار میرفت این امر باعث افزایش سهم حزبالله از کرسیها در انتخابات پارلمانی لبنان در ماه مه۲۰۱۸ شود؛ اولین انتخابات پارلمانی این کشور در ۹سال گذشته. در نتیجه، پس از حدود ۹ماه بنبست سیاسی، حزبالله و متحدانش کنترل دوسوم وزارتخانههای کلیدی دولتی را بهدست آوردند. اگرچه این بنبست مشکلات اقتصادی را عمیقتر کرد، اما قطر کمکهای مالی ارائه داد و به تقویت اقتصاد لبنان پس از بهدست آوردن قدرت سیاسی و مناصب کلیدی وزارتی توسط اسلامگرایان کمک کرد. با این حال، این حمایت مانع از تظاهرات بعدی لبنانیها و اعتراضات ضددولتی، ناشی از بحران اقتصادی نشد.
قطر (و برخی دیگر از کشورهای شورای همکاری خلیجفارس) نیز پس از انفجار بیروت در سال۲۰۲۰ به لبنان کمک فرستادند. از آنجا که لبنان با بحرانهای اقتصادی، سیاسی و بهداشتی وخیم (بهدلیل کووید-۱۹) مواجه بود، قطر «حمایت مستمر» ارائه کرد. روابط قطر و حزبالله همچنان ادامه دارد. تاریخچه این روابط را میتوان در چارچوب «قدرت عاریهای» توضیح داد: دامنه حفظ و تقویت روابط از طریق تلاشهای میانجیگرانه. این روابط نقش حزبالله را در نتیجه توافق دوحه مشروعیت میبخشد و از مناطق تحت رهبری حزبالله حمایت مالی بهعمل آورده و از مذاکرات بین حزبالله و النصره حمایت میکند. تامین مالی غیرمستقیم قطر برای کشور لبنان -که تحت سلطه حزبالله و متحدانش است- نمونه قابل توجهی از دامنه قدرت عاریهای قطر است.
۲- جنبش حوثیها
در سال۲۰۰۷، قطر پیشنهاد داد بین دولت یمن و شورشیان حوثی -انصارالله- میانجیگری کند؛ گروهی که در دهه۱۹۹۰ بهعنوان یک «جنبش احیاگر جوانمحور ظاهر شد که میخواست از سنتهای مذهبیِ شاخهای از شیعیان معروف به زیدیها دفاع کند.» این گروه در دهه۲۰۰۰ به «یک گروه شورشی نظامی سرسخت پیشرو» تبدیل شد که در سال۲۰۰۴ مرحله چهارم نبرد را آغاز کرد. قطر پیشنهاد کرد در صورت موافقت هر دو طرف برای پایان دادن به جنگ، به بازسازی بخش عمدهای از استان صعده کمک مالی کند. یک توافق صلح در فوریه ۲۰۰۸ به دست آمد که در آن قطر ۳۰۰ تا ۵۰۰میلیون دلار کمک را متعهد شد. قطر همچنین پذیرفت که میزبان چندین رهبر شورشی حوثی باشد که به دوحه تبعید خواهند شد، با این حال، تلاشهای میانجیگرانه شکست خورد و جنگ دوباره آغاز شد. در سال۲۰۱۰، قطر ابتکارات میانجیگرانه خود را از سر گرفت و زمانی که امیر سابق قطر تماسی برقرار کرد و رئیسجمهور صالح را تشویق کرد تا در پیشبرد توافق کمک کند، توافق جدیدی در دوحه امضا شد. تلاشهای مداوم قطر برای میانجیگری دامنه قدرت عاریهای این کشور را نشان میدهد، آن هم درحالیکه ثروت محرک اصلی اجرای سیاستهاست. همانطور که صالح، رئیسجمهور سابق یمن تاکید کرد: «قطریها آنقدر پول دارند که نمیدانند با آن چه کنند و در حال ایجاد یک بنیاد مالی برای تبدیلشدن به یکی از بازیگران بزرگ در خاورمیانه با تامین مالی همهی ناآرامیها هستند.» علاوه بر این، تلاشهای میانجیگرانه قطر به تقویت روابط این کشور با حوثیها کمک کرد؛ عاملی که بهطور بالقوه میتواند علیه رقبای سیاسی قطر مورد استفاده قرار گیرد.
در مارس۲۰۱۵، زمانی که قطر شروع به جنگ با حوثیها کرد، وضعیت تغییر کرد. «توفان قاطع» بهمنظور «بازگرداندن دولت قانونی رئیسجمهور هادی از تصرف شبهنظامیان حوثی» آغاز شد و قطر همچنین به ائتلاف تحت رهبری عربستان سعودی پیوست که از رئیسجمهور هادی حمایت میکرد، یعنی تغییر موضع قطر در پاسخ به روی کار آمدن شیخ تمیم و نتایج بحران۲۰۱۴ خلیجفارس بود. در جریان بحران خلیجفارس در سال۲۰۱۷، کشورهای گروه چهار قطر را متهم کردند که با هر دو طرف مغازله میکند؛ به این معنا که هم در ائتلاف علیه حوثیها حضور دارد و هم اطلاعاتی را به آنها ارائه میدهد. همانطور که کینینمونت اشاره کرد، حقیقت نامشخص است: «یکی از دیپلماتهای دولتی که با او صحبت میکردم استدلال میکرد که قطر اکنون با استفاده از الجزیره برای تضعیف ائتلاف در یمن تلاش میکند تا ائتلاف را با دیدی بسیار منفی نشان دهد؛ اما وقتی از او پرسیدم که آیا هیچ دخالت مستقیم قطری فراتر از آن وجود دارد یا خیر، او گفت «نه، نه، آنها از حوثیها حمایت نمیکنند.» از سوی دیگر، احتمالا حتی نظرات مختلفی در داخل دولت یمن وجود دارد. بنابراین مطمئن بودن دشوار است.
دیگران نظرات قطعیتری دارند، مانند باعبود: «...رابطه آنها با حوثیها بله، آیا آنها رابطه دارند؟ بله، دارند.آیا آنها [یک] کانال پشت پرده برای ارتباط با حوثیها دارند؟ بله، دارند […]».علاوه بر این، «دی پرسِ» اتریش نیز از حمایت گسترده قطر از حوثیها خبر داد؛ درحالیکه گزارش دیگری ادعا میکند که قطر پول پهپادهای حوثی را که در حملات به عربستان سعودی مورد استفاده قرار گرفتند، پرداخت کرده است. در نهایت، تلاشهای میانجیگرانه قطر در یمن به ایجاد و باز نگهداشتن روابط این کشور با اسلامگرایان کمک کرد. اگرچه درباره میزان نقش قطر علیه گروه چهار در جنگ یمن اختلافنظر وجود دارد، اما کانال باز که در جریان تلاشهای میانجیگرانه بین دولت یمن و شورشیان حوثی با اسلامگرایان ایجاد شد، دامنه قدرت عاریهای قطر را آشکار میکند.