ارتش 4میلیارد نفری چاق ها

 «سماگلوتید» که توسط «نوو نوردیسک» شرکت داروسازی دانمارکی ساخته شده، در آزمایش های بالینی نشان داده است که منجر به کاهش وزن حدود ۱۵درصدی می‌شود. درحال حاضر این دارو با نام تجاری «ویگووی» در کشورهای آمریکا، دانمارک و نروژ به فروش می‌رسد و به زودی در کشورهای دیگر نیز در دسترس خواهد بود. داروی شناخته‌شده «اوزمپیک» با دز پایین‌تر، برای درمان دیابت است که همچنین از آن برای مقاصد کاهش وزن استفاده می‌شود. داروی رقیب با فناوری glp-۱، ساخته‌شده توسط شرکت آمریکایی قرار است اواخر امسال به بازار معرفی شود و تا به حال موثرتر ظاهر شده است. تحلیلگران تخمین می‌زنند بازار داروهای بر پایه glp-۱ می‌تواند تا ۲۰۳۱ به ۱۵۰میلیارد دلار برسد که تقریبا به بزرگی بازار داروهای سرطان امروز خواهد بود.

از منظر اکونومیست، داروهای کاهش وزن در بهترین زمان ممکن به بازار معرفی شده‌اند. در ۲۰۲۰ دوپنجم جمعیت جهان دارای اضافه وزن شناخته شدند. براساس گزارش فدراسیون جهانی چاقی که یک سازمان عمومی غیردولتی است، تا ۲۰۳۵ این رقم می‌تواند به بیش از نصف جمعیت جهان افزایش یابد و ۴میلیارد نفر دارای اضافه وزن یا چاق باشند. مردم در گستره زمین درحال چاق‌تر شدن هستند، جمعیتی که با بیشترین سرعت در حال اضافه کردن وزن هستند نه در غرب ثروتمند بلکه در کشورهایی مانند مصر، مکزیک و عربستان سعودی قرار دارند.

روند رو به افزایش افزایش وزن در جهان نگران‌کننده است؛ چراکه چاقی باعث ایجاد انبوهی از مشکلات مزمن سلامتی از جمله دیابت، بیماری قلبی و فشار خون بالا و همچنین ده‌ها بیماری دیگر از جمله سکته مغزی، نقرس و سرطان‌های مختلف می‌شود. اضافه‌وزن همچنین سبب می‌شود افراد بیشتر در معرض خطر مرگ ناشی از همه‌گیری نیز قرار گیرند و ناگفته نماند آسیب‌های روانی که افراد چاق به واسطه فشارهای اجتماعی تحمل می‌کنند سخت دشوار است. از طرف دیگر، عواقب چاقی برای بودجه عمومی و اقتصاد نیز گسترده است. بر اساس مدل‌سازی دانشگاهی، هزینه سالانه اضافه‌وزن برای اقتصاد جهانی تا ۲۰۳۵ ممکن است به ۴تریلیون دلار برسد (۹/ ۲درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی در مقایسه با ۲۰۱۹ که ۲/ ۲درصد بوده است). از جمله این موارد می‌توان به هزینه‌های مراقبت‌های بهداشتی و زمان کاری از دست‌رفته به‌دلیل بیماری و مرگ‌های زودرس ناشی از چاقی اشاره کرد.

بزرگ شدن دور کمر جهان نمی‌تواند نشانه شکست اخلاقی میلیاردها نفری باشد که اضافه وزن دارند، بلکه توضیح زیست‌شناسی دارد. ژن‌هایی که در طول اعصار گذشته برای انسان در راستای زنده ماندن در زمستان و شرایط قحطی حیاتی بودند، هنوز هم به بدن کمک می‌کنند تا وزن خود را حفظ کند. فراوانی غذاهای فرآوری‌شده در دهه‌های اخیر باعث راحتی بیشتر با صرف هزینه‌ی کمتر شده است. در کنار عاداتی که منجر به ذخیره اضافی چربی می‌شوند، بدن با هر تلاشی برای از بین بردن مقداری از وزن مبارزه می‌کند. با وجود ۲۵۰میلیارد دلاری که مصرف‌کنندگان در سراسر جهان در سال گذشته برای رژیم گرفتن و کاهش وزن هزینه کردند، نبرد برای لاغری تا حد زیادی از دست رفته بود.

داروهای جدید چاقی پس از آن وارد بازار شد که اثر درمان‌های دیابتی‌ها بر کاهش وزن مشاهده شد. «سماگلوتید» ترشح هورمون‌هایی را تقلید می‌کند که باعث تحریک احساس سیری و کاهش اشتها می‌شوند. باوجود تقاضای بالا و معرفی گروهی جدیدی از مشتریان لاغر، سرمایه‌گذاران متعجب هستند. ارزش بازار شرکت نروژی نوو نوردیسک، طی دو سال دوبرابر شده و به ۳۲۶میلیارد دلار رسیده است؛ به‌طوری‌که این شرکت را به دومین داروساز با ارزش در رتبه‌بندی جهانی تبدیل کرده است. تحلیلگران انتظار دارند تا پایان دهه بیش از نیمی از آمریکایی‌هایی که از چاقی رنج می‌برند از داروهایی بر پایه glp-۱ استفاده کنند. اما همانند هر داروی جدیدی که برای بسیاری از افراد نویدبخش است، ابهاماتی نیز وجود دارد. درباره درمان جدید معرفی‌شده چاقی، دو سوال مهم هنوز پابرجاست: ایمنی و مقرون به صرفه بودن.

جدید بودن داروهای عرضه‌شده به این معناست که هنوز عواقب بلندمدت آنها مشخص نشده است. در نسخه‌های با دز پایین‌تر که برای دیابت تجویز شده بود، عوارض جانبی، مانند استفراغ و اسهال، به صورت خفیفی مشاهده شده است. در صورت استفاده داروها به‌طور گسترده‌تر و با دزهای بالاتر ممکن است عوارض جدی‌تری مشاهده شود. مطالعات حیوانی شیوع بالاتر سرطان تیروئید را نشان داده است و سماگلوتید در التهاب لوزالمعده موثر است. داشتن درک درستی از عوارض جانبی این دارو مهم خواهد بود؛ چراکه بسیاری از بیمارانی که داروها را مصرف می‌کنند ممکن است تا پایان عمر به آن نیاز داشته باشند. همچنین مانند کنار گذاشتن رژیم غذایی، قطع دوز بالای سماگلوتید با بازگشت وزن از دست رفته همراه است. برخی از افراد حتی بیشتر از وزنی که در این مدت از دست داده‌اند، اضافه وزن پیدا کرده‌اند.هزینه نیز یکی دیگر از دغدغه‌های سیاستگذاران است. در آمریکا هزینه «ویگووی» حدود ۱۳۰۰دلار در ماه و برای «اوزمپیک» حدود ۹۰۰دلار است.

براساس چنین قیمت‌هایی، نسخه‌های مادام‌العمر بسیار گران به نظر می‌رسند. البته ممکن است در گذر زمان، شرکت‌ها با دولت‌ها و ارائه‌دهندگان خدمات بهداشتی برای پوشش کل جمعیت، مذاکره کنند و در ازای قیمت‌های پایین‌تر، حجم بالایی را تضمین کنند. چشم‌انداز سود درحال حاضر رقابت و نوآوری را افزایش داده است؛ به‌طوری‌که شرکت‌های داروسازی بزرگی از جمله آسترازنکا و فایزر همگی برای ارائه داروی رقیب تلاش می‌کنند.در نهایت اما دولت‌ها باید اطمینان حاصل کنند کسانی که بیشتر به این داروها نیاز دارند، آن را دریافت کنند و کسانی که آن را برای اهداف آرایشی مصرف می‌کنند، مشمول یارانه نشوند. با قبول تمامی نگرانی‌ها، می‌توان با اندکی خوش‌بینی تصور کرد که معرفی این داروهای جدید ممکن است به معنی پیروزی جهان در نبرد نهایی علیه چاقی باشد.