نگاه دیگران-بخش هشتادوششم
استاد بازیها: هنری کیسینجر و هنر دیپلماسی خاورمیانهای
کیسینجر به آنها اطلاع داد که قبل از این نشست برای متوقف کردن فعالیت نظامی اسرائیل با دینیتز رفتاری «خشونتبار» داشته است؛ اما خواستار تداوم کمکهای تامین و تدارک هم هست «تا زمانی که یک پیشنهاد مشخص داشته باشیم که در برابر آنها قرار دهیم». او [کیسینجر] توضیح داد که «اسرائیل میداند... که بدون ما در این جنگ بازنده است... اگر ما حمایتهای دیپلماتیک خود را برداریم آنها میمیرند. آنها نمیتوانند از موضع مشترک ایالاتمتحده و شوروی در شورای امنیت جان سالم به در ببرند. بنابراین ما اساسا تمام اهرمهای موردنیاز خود را داریم.» به دنبال آن در یک جلسه فقط با حضور روسا او توضیح داد که چرا بااینحال به تامین و تدارک مجدد برای ادامه نیاز دارد: «تا دسامبر ما روشنشان خواهیم کرد، اما تا آن زمان ما نمیخواهیم جامعه یهودی را به خاطر سخاوتمندیاش از دست بدهیم.»
اعتمادبهنفس کیسینجر بهزودی از بین رفت؛ زیرا متوجه شد که شدت تهدید اسرائیل برای ارتش سوم مصر در واقع محرک شورویها برای بالا بردن دامنه بحران است. اولین نشانهها در پیامهای فوری سادات و برژنف نمود یافت که ادعا میکردند «اطلاعات دقیقی» داشتند مبنی بر اینکه اسرائیلیها حملات خود را علیه ارتش سوم از سر گرفتهاند. کیسینجر، دینیتز را به این دلیل سرزنش کرد که او بهگونهای جلوه داده بود که گویی برژنف «مثل یک آدم احمق به نظر میرسد.» او [کیسینجر] میگفت که ادعای این سفیر که ارتش سوم مصر آتشبس را شکسته، فاقد اعتبار است.
کیسینجر بهطعنه خاطرنشان کرد: «به من نگویید که قاهره را بهمنظور جلوگیری از اضمحلال ارتش مصر میگیرید.» دینیتز در جستوجوی راهی برای فرار از خشم کیسینجر، پیشنهاد کرد که ایالاتمتحده وابستههای نظامی خود را از تلآویو بفرستد تا ببینند آیا اسرائیل به آتشبس احترام میگذارد یا خیر؟ کیسینجر از این پیشنهاد استقبال کرد؛ زیرا او را قادر میساخت تا به سادات و برژنف اطلاع دهد که موافقت اسرائیل با پیشنهاد سادات برای «ناظران زمینی آمریکایی» را تامین کرده است. البته سادات درخواست «نیروها» کرده بود، نه «ناظران»، اما کیسینجر راهی برای میزانی پاسخگویی پیداکرده بود. این رویکرد به مقدار زیادی هوشمندانه بود.
سادات بلافاصله پیشنهاد کیسینجر را پذیرفت و به او [کیسینجر] اطلاع داد که سادات نیز «بهطور رسمی از اتحاد جماهیر شوروی میخواهد که اقدامات مشابهی انجام دهد.» در تلاش برای آچمز کردن ابرقدرتها، ساداتِ حیلهگر سپس آشکارا اعلام کرد که به دنبال تشکیل جلسه شورای امنیت برای حمایت از اعزام «نیروهای» آمریکا و شوروی به خاورمیانه است. سادات پیشنهاد کیسینجر را گرفته و از آن برای تحتفشار قرار دادن اسرائیل استفاده کرد تا دست از گلوی ارتش مصر بردارد؛ اما در این روند، از خط قرمز کیسینجر نیز عبور کرده بود. همانطور که کیسینجر بعدها مشاهده کرد: «ما سالها کارنکرده بودیم که حضور نظامی شوروی در مصر را فقط برای همکاری در مطرح کردن دوباره آن [شوروی] در نتیجه قطعنامه سازمان ملل کاهش دهیم.» اما اسب رمیده بود.
تا ساعت ۷بعدازظهر همان عصر، دوبرینین در حال گزارش دادن به کیسینجر بود که شوروی در شورای امنیت رای به اعزام نیرو خواهد داد. 20دقیقه بعد دوباره تماس گرفت تا به او [کیسینجر] اطلاع دهد که پولیتبورو [دفتر سیاسی] از چیزی که آن را خیانت کیسینجر در «اجازه دادن به اسرائیلیها برای انجام هر آنچه میخواهند» مینامید آنقدر عصبانی است که اکنون آنها به دنبال اعزام نیرو برای جداسازی ارتشها و عقب راندن اسرائیل از مناطق متصرفیاش است. کیسینجر پاسخ قاطعانهای به دوبرینین داد: «اگر رویارویی میخواهید، ما هم باید با هم رویارو شویم.»
کیسینجر بلافاصله به «جان اسکالی»، نماینده دائم ایالاتمتحده در سازمان ملل، دستور داد که هرگونه قطعنامه درباره اعزام نیرو را وتو کند. او سپس با هیگ تماس گرفت تا مطمئن شود که میتواند بگوید رئیسجمهور در صورت لزوم، آماده مقابله با شوروی است. او به هیگ اشاره کرد که شورویها به بدخلقی روی آوردهاند: «آنها فهمیدهاند که گولخوردهاند.» هیگ همراهی کرد. بنابراین کیسینجر گفت: «من فکر میکنم اکنون باید مثل یک میخ سخت باشیم.» هیگ پذیرفت: «بیتردید چنین هستیم، قطعا.» کیسینجر با ناراحتی اضافه کرد: «البته اگر اسرائیلیها همین دیروز متوقفشده بودند، خیلی موفقتر بودیم.» البته، اگر او روز قبل آنها را تشویق نمیکرد، آنها ممکن نبود شروع کنند.
در ساعت ۱۰شب، در آنچه «دریاسالار مورر»، رئیس ستاد مشترک، بعدها در خاطرات خود اعتراف کرد که یک پیام «زننده» بود، برژنف، نیکسون را تهدید کرد. رهبر شوروی، اسرائیل را به «به چالش کشیدن بیشرمانه»ی هر دوی آنها متهم کرد و از نیکسون خواست که در اعزام فوری «نیروهای نظامی شوروی و آمریکایی» به مصر به او بپیوندد تا قطعنامه آتشبس را اجرا کنند. او افزود اگر آمریکا تمایلی به اقدام مشترک در این زمینه نداشت، «من صریح میگویم... ما باید با ضرورت فوری در نظر گرفتن مساله اتخاذ اقدام یکجانبه مناسب مواجه شویم.» رهبر شوروی پیام فوری خود را با درخواست «پاسخ فوری و واضح» پایان داد.
طبق گزارش بعدی دوبرینین، این تهدیدِ مداخله نظامیِ شوروی توسط وابسته دفاعی آنها در قاهره انجام شد که گزارش میدهد ارتش سوم در شرف نابودی است مگر اینکه آتشبس بلافاصله برقرار شود. ارزیابی سفارت شوروی این بود که رژیم سادات در شرف فروپاشی است. سادات اصرار داشت که اگر آمریکا آمادگی پیوستن به اتحاد جماهیر شوروی در اعزام نیرو یا ناظران را ندارد، مسکو باید آماده اقدام جداگانه باشد. مذاکرات دفتر سیاسی (پولیتبورو) حالت بحرانی به خود گرفت.