ورق در اسرائیل برگشت
آغاز عصر دوئل بایدن و بیبی
از جهات دیگر، بازگشت او جهشی به سوی ناشناخته‌هاست. نتانیاهو در دوره‌های قبلی خود به تثبیت اشغال کرانه باختری کمک کرد، جناح راست افراطی را قدرتمند کرد و بر شکست مذاکرات صلح با فلسطینیها نظارت داشت. اما او تقریبا همیشه در ائتلاف با حداقل یک حزب میانه‌‌رو حکومت میکرد و این محدودیت‌‌هایی را بر این گذاشت که کابینه‌هایش تا چه حد می‌‌توانند به سمت راست حرکت کنند. تصمیم او این‌بار برای متحد شدن تنها با احزاب یهودی افراطی راست و افراطی ارتدوکس، (که توسط هیچ نیروی میانه‌‌رو مهار نشده است)، اسرائیل را به قلمروی بدون نقشه (ناشناخته) می‌کشاند. باید دید که آیا این امر نتانیاهو را آزاد میکند تا از دستور کار متحدان راست افراطی خود پیروی کند یا اینکه او را مجبور میکند تا به‌عنوان «ترمز»ی بر افراطی‌‌ترین افراط‌‌های آنها عمل کند. «انشل فافر» زندگی‌نامه‌نویس نتانیاهو می‌گوید: «نتانیاهو همیشه در انتخابات از تلفیقی آشکار از هویت یهودی و فراملی گرایی استفاده کرده است. اما متحد کردن خود با برتری‌طلبان یهودی، یک هویتی از راست افراطی جدیدی ایجاد کرده است که او هرگز تصور نمی‌کرد و نمی‌داند چگونه در دولت خود جای دهد.»
نتانیاهو که در حال حاضر به اتهام فساد محاکمه میشود، می‌گوید که از اختیارات خود برای به هم زدن این روند استفاده نخواهد کرد. اما برخی از شرکای ائتلافی او گفته‌اند که برای قانونی کردن یکی از جرایمی که او متهم به ارتکاب آن است، یا حتی پایان دادن به محاکمه به‌طور کامل تلاش خواهند کرد. انتخاب او تضمین میکند که اسرائیل، پس از پنج انتخابات در کمتر از چهار سال، برای اولین‌بار از سال۲۰۱۹ دارای یک کابینه منسجم با اکثریت ثابت خواهد بود که به قانون‌گذاران اجازه میدهد بودجه تعیین کنند و پست‌های کلیدی غیرنظامی را بدون مشکل پر کنند. به نوشته کینگزلی، گزارشگر نیویورک‌تایمز، پس از شمارش آخرین آرا در پنج‌شنبه شب، ائتلاف نتانیاهو ۶۴کرسی را به‌دست آورد و اکثریت آشکاری را در پارلمان دارای ۱۲۰ کرسی به‌دست آورد. ائتلاف لاپید تنها ۵۱کرسی به‌دست آورد؛ درحالی‌که چپ اسرائیل تقریبا از بین رفت. مرتز، یک حزب چپ‌‌گرا که مدت‌ها ستون اصلی جنبش چپ بود، نتوانست به آستانه کسب هیچ کرسی دست یابد. نتانیاهو ممکن است تا نیمه دوم نوامبر به‌طور رسمی به قدرت بازنگردد. پروتکل‌های موجود به این معناست که رئیس اسرائیل، اسحاق هرتزوگ، تا ۱۶نوامبر فرصت دارد از نتانیاهو برای تشکیل کابینه دعوت کند و مذاکرات ائتلافی خود نتانیاهو ممکن است طولانی‌تر شود.
درحالی‌که ائتلاف به رهبری نتانیاهو یک کابینه باثبات ایجاد خواهد کرد، با این وجود می‌تواند چارچوب قانون اساسی اسرائیل را متزلزل کند و بافت اجتماعی آن را با بحران مواجه کند. مانور قدرتمند راست‌افراطی با ترس در میان یهودیان دست راستی درباره تهدیدات محسوس برای هویت یهودی اسرائیل و امنیت شخصی آنها مرتبط بود. موجی از شورش‌های قومیتی در ماه مه۲۰۲۱ احساس امنیت آنها را بر هم زد، احساسی که ماه‌ها بعد با گنجاندن - برای اولین‌بار در تاریخ اسرائیل - یک حزب مستقل عربی به‌عنوان بخش کوچکی از یک کابینه ائتلافی تشدید شد. این نگرانی‌‌های دوگانه، برخی از اسرائیلی‌‌های راست‌‌گرا را در انتخابات اخیر به سمت احزاب تندرو سوق داد. این امر به یک رهبر راست افراطی، یعنی ایتامار بن‌گویر، یک پست بالقوه وزارتی داد که به دنبال اخراج «هر کسی است که علیه اسرائیل کار میکند» و به سربازان آزادی بیشتری برای تیراندازی به فلسطینیان میدهد. چپ‌‌های اسرائیل می‌‌ترسند که این درخواست‌ها اهداف بسیار ترسناک‌‌تری را پنهان کند. بسیاری از اقلیت فلسطینی اسرائیل که حدود یک‌پنجم ساکنان ۹میلیونی اسرائیل را تشکیل میدهند، می‌‌ترسند که مواضع جناح راست، رمز اخراج تعداد زیادی از فلسطینیها باشد.
«آیدا توما سلیمان»، نماینده فلسطینی در پارلمان اسرائیل گفت: «این روزها روزهای سختی است. این حق معمولی و کلاسیکی نیست که ما می‌‌دانیم. این یک تغییر است که در آن یک جناح راست نژادپرست و خشن تهدید میکند که به فاشیسم تبدیل میشود.» نتانیاهو در این هفته تلاش کرد تا رویکردی اتخاذ کند که ترس از بازگشت خود را برای دیگران آرام کند و در یک سخنرانی صبح چهارشنبه وعده داد که «کابینه فراگیر را رهبری خواهد کرد که مراقب همه باشد.» به لحاظ بین‌المللی، تحلیلگران می‌گویند که بازگشت او در میانه این ائتلاف تندرو روابط دیپلماتیک اسرائیل را - به‌ویژه با آمریکا و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس- به آزمون می‌گذارد که اخیرا اسرائیل با آنها ائتلاف‌هایی تشکیل داده است. به هر روی، گزارشگر نیویورک‌تایمز می‌گوید اولویت‌های ائتلاف جدید نتانیاهو احتمالا افزایش تنش با فلسطینی‌هاست.
«یونت جوزف» و «پاتریک کینگزلی» هم در گزارش ۳نوامبر در نیویورک‌تایمز نوشتند، نتانیاهو که با اتهامات متعدد رشوه، کلاهبرداری و نقض امانت مواجه است، همه اتهامات را رد کرده و به‌شدت به کسانی که به دنبال محاکمه او هستند، حمله کرده است. این محاکمه، اسرائیل را در قلمروی ناشناخته قرار داد، بر زندگی سیاسی مسلط شد و بحثی را درباره وضعیت نظام سیاسی و حقوقی اسرائیل دامن زد. با این حال، این گزارشگران بر این باورند که بازگشت او بازگشتی «قابل توجه» خواهد بود. این گزارشگران چند پرسش مطرح میکنند و به دنبال پاسخ به آن هستند:
۱- پرونده فساد از چه زمانی کلید خورد؟
تحقیقات در سال۲۰۱۶ آغاز شد؛ زمانی که مقامات این ادعاها را دنبال کردند که نخست‌وزیر عادت داشت در ازای هدایای مادی و نامشهود، به تجار ثروتمند خدمات رسمی ارائه دهد. نتانیاهو متهم به دریافت سیگار برگ، دستبند، کیف و لباس‌های لوکس شد. در فوریه۲۰۱۸، پلیس رسما توصیه کرد که او تحت تعقیب قرار گیرد. در نوامبر۲۰۱۹، وی متهم و محاکمه در ماه مه۲۰۲۰ آغاز شد. دادگاه منطقه بیت‌المقدس از طریق فهرستی متشکل از بیش از ۳۰۰شاهد کار خود را آغاز کرد. اما محاکمه که در ابتدا انتظار می‌‌رفت یک سال یا بیشتر طول بکشد، چندین‌بار به دلایل مختلف به تعویق افتاد، از جمله یک بار زمانی که یک شاهد مهم به «دلایل شخصی» در سال۲۰۲۱ اشاره کرد، بار دیگر به‌دلیل محدودیت‌‌های ویروس کرونا و بار دیگر در فوریه امسال وقتی کووید قاضی پرونده مثبت شد.
۲- اتهامات چیست؟
محاکمه فساد شامل سه پرونده جداگانه است که به عنوان پرونده های ۱۰۰۰، ۲۰۰۰ و ۴۰۰۰ شناخته می‌شوند. (نتانیاهو در پرونده چهارم، پرونده ۳۰۰۰ که مربوط به خرید دولت از زیردریایی های ساخت آلمان بود، تبرئه شد.) همچنین گفته شده همسر نتانیاهو، سارا نیز هدایایی دریافت کرده است؛ اما در دادگاه متهم نیست. یک دادگاه به جای اینکه یکی پس از دیگری به هر سه پرونده رسیدگی کند، به‌طور همزمان به هر سه پرونده رسیدگی میکند، و این امر احتمال صدور حکم را به این زودی‌ها کاهش میدهد. در پرونده۱۰۰۰، نتانیاهو متهم است که از سال۲۰۰۷ تا ۲۰۱۶ نزدیک به ۳۰۰هزار دلار هدیه از «آرنون میلچان»، تهیه‌کننده هالیوود و جیمز پکر میلیاردر استرالیایی دریافت کرده است. در پرونده۲۰۰۰، نتانیاهو ظاهرا در سال۲۰۱۴ با آرنون موزز، ناشر یدیعوت آحارانوت، درباره یک توافق پیش‌‌رو صحبت کرد. بر اساس این قرارداد، کیفرخواست می‌گوید که نتانیاهو باید پوشش حمایتی از این روزنامه دریافت میکرد. در مقابل، او متهم است که با تصویب قانونی موافقت کرده است که قدرت اسرائیل هیوم، روزنامه رقیب متعلق به شلدون ادلسون، یکی از حامیان نتانیاهو را محدود کند. در پرونده۴۰۰۰، دادستان‌ها ادعا میکنند که از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۷، یک غول مخابراتی به نام شائول الویچ و همسرش به نتانیاهو و خانواده‌اش لطف کردند به این امید که نتانیاهو مانع از منافع تجاری الویچ‌ها نشود.
«اورلی هالپرن» هم در گزارش ۳نوامبر در الجزیره نوشت: مخالفان بنیامین نتانیاهو احساسات خود را در رسانه‌های اجتماعی آشکار کردند؛ آن هم پس از کسب اکثریت مطلق در انتخابات سراسری. آنها بارها و بارها در توییتر نوشتند: «اسرائیل یک هدف گمشده است»؛ به‌طوری‌که در نهایت در توییتر در اسرائیل ترند شد. انتخابات در سال‌های اخیر یک اتفاق عادی بوده، اما هرکدام به یک نتیجه ختم شد: ناتوانی در ایجاد کابینه‌های باثبات و سپس سقوط نهایی آنها. این ناتوانی عمدتا ناشی از خودداری شرکای راستگرای طبیعی نتانیاهو از حمایت از او پس از اتهام نقض اعتماد، دریافت رشوه و کلاهبرداری بود. اما این بار متفاوت بود. با شمارش آرا، بلوک راستگرای نتانیاهو با ۶۴کرسی از ۱۲۰کرسی پارلمان یا کنست، اکثریت مطلق را به‌دست آورد.
ظهور راست دیگر
برای مخالفان نتانیاهو، این انتخابات «شوک» چندانی محسوب نمی‌شد، بلکه نکته مهم در این رقابت‌ها موفقیت خیره‌کننده یکی از شرکای اصلی نتانیاهو در ائتلاف بود که یک شریک برتری‌‌طلب یهودی و ضد عرب «صهیونیسم مذهبی» بود. این فهرست متشکل از سه حزب است: «قدرت یهودی» به رهبری ایتامار بن‌گویر، «اتحادیه فراگیر» به رهبری بزالل اسموتریچ و« حزب نوام». «اوریل ابوالف»، دانشمند علوم سیاسی از دانشگاه تل‌آویو گفت: «زمانی که نتانیاهو برای اولین‌بار در انتخابات [در سال۱۹۹۶ پس از ترور اسحاق رابین] پیروز شد، بسیاری از لیبرال‌های اسرائیلی آن را دومین ترور رابین دانستند.رابین با فلسطینیان قرارداد صلح بسته بود و سپس به‌خاطر آن ترور شد. الان با بن‌گویر، اگر خیلی بی‌حس نشده باشیم، ممکن است احساس کنیم که ترور سوم است. نتانیاهو این را از طریق جادوی انتخاباتی ترس‌افکنی به‌دست آورد. نتانیاهو استاد آن هنر سیاه است. بن‌گویر یک شاگرد خوب است.»بن‌گویر برای مدت طولانی به‌عنوان یک عنصر جناح راست افراطی در نظر گرفته می‌شد که حتی دیگر راست‌گرایان نمی‌خواستند با او ارتباط داشته باشند. اما در سال۲۰۲۱، نتانیاهو ورود خود به کنست را با جفت کردن اسموتریچ با او مهندسی کرد تا این دو با هم بتوانند حداقل آستانه رای را پشت‌سر بگذارند و اطمینان حاصل کنند که هیچ یک از آرای جناح راست در تلاش نتانیاهو برای تشکیل کابینه بعدی از بین نخواهد رفت. نتانیاهو در آن انتخابات شکست خورد؛ اما بن‌گویر وارد شد. به گفته«نوام شیزاف» روزنامه‌نگار و مفسر سیاسی، آنچه در این انتخابات نگران‌کننده بود، رای جمعی به بن‌گویر در میان جوانان و رای‌دهندگانی است که برای اولین‌بار رای میدهند. شیزاف با اشاره به اینکه بخشی از محبوبیت بن‌گویر به دنبال خشونت در شهرهای مختلط یهودی-فلسطینی در مه۲۰۲۱ رخ داد، گفت: «اینها افرادی هستند که در دوران حکومت نتانیاهو بزرگ شده‌‌اند و بسیاری از گفتمان‌‌های پارانوئیدی و سمی او درباره اعراب و جناح چپ را جذب کرده‌‌اند. بن‌گویر در چارچوب گفتمان برتری و کنترل یهودیان بر اقلیت فلسطینی عمل میکند که سال‌ها در اسرائیل در حال توسعه است و از مه۲۰۲۱ «عملیات نگهبان دیوارها» و خشونت در شهرهای [مخلوط یهودی-فلسطینی] درگیر بسیار قوی شده است.» یکی دیگر از دلایل موفقیت نتانیاهو در این انتخابات، شکاف در سمت چپ بود. نه حزب کارگر و حزب مرتز توانستند در یک لیست مشترک توافق کنند و نه احزاب نماینده فلسطینیها در اسرائیل که در چهار لیست شرکت کردند، توانستند به توافق برسند. در نتیجه، مرتز و حزب عربی «بلد» نتوانستند وارد شوند.«مایکل دی.شی یر» و «دیوید.ای.سنگر» هم در گزارش ۳نوامبر در نیویورک‌تایمز نوشتند، زمانی که بایدن سال گذشته به قدرت رسید، یک اتفاق مهم در روابط آمریکا و اسرائیل رخ داد. بایدن توانسته بود ترامپ را - که از متحدان نزدیک نتانیاهو بود - شکست دهد و رئیسجمهور جدید آمریکا به صراحت اعلام کرد که یکی از اولین ابتکارات سیاست خارجی او آغاز مجدد توافق هسته‌ای ایران خواهد بود که نخست‌وزیر آن زمان اسرائیل یعنی نتانیاهو از آن بیزار بود. در همین حال در اسرائیل، نتانیاهو با اتهاماتی مواجه شد. در عرض چند ماه، او از سمت خود برکنار شد. حالا بار دیگر ورق برگشته است. امیدهای بایدن برای دستیابی به توافق هسته‌ای با ایران از بین رفت و همکاری‌های نظامی ایران با روسیه در قضایای اوکراین بیشتر شده است. نظرسنجی‌‌ها نشان میدهد که رئیسجمهور در انتخابات میان‌‌دوره‌‌ای این هفته با سرزنش شدیدی روبه‌رو میشود. ترامپ همچنان یک نیروی قدرتمند در سیاست آمریکا است و احتمالا در سال۲۰۲۴ مجددا نامزد خواهد شد.به نوشته «شی‌یر-سنگر»، بازگشت دوباره نتانیاهو و پیروزی او در روز پنج‌شنبه (۱۳آبان ماه) تایید رویکرد تهاجمی و رو در روی او با بایدن است. احتمالا این دو نفر خود را در موقعیتی خواهند دید که دوباره بر سر مسائلی که مدت‌هاست روابط آنها را تیره کرده است، با یکدیگر وارد نزاع و چالش شوند. این پیچیده‌ترین روابطی است که بین «گرمی» و «جنگ» در نوسان است و گاهی هم هر دو با هم. اما دنیس راس (مذاکره‌‌کننده سابق خاورمیانه که زمانی که بایدن معاون رئیسجمهور بود، در دیدارهای او با نتانیاهو وی را همراهی میکرد)، در مصاحبه‌‌ای در روز پنج‌شنبه خاطرنشان کرد که روابط بایدن با نتانیاهو بهتر از رابطه بین نتانیاهو با باراک اوباما است. راس با استفاده از نام مستعار نتانیاهو گفت: «دیدگاه بیبی نسبت به بایدن با دیدگاه او نسبت به اوباما متفاوت است. بیبی متقاعد شده بود که اوباما در تلاش است او را زیر پا بگذارد و اوباما متقاعد شده بود که بیبی با جمهوری‌‌خواهان برای تضعیف او کار میکند.»به هر حال، به نوشته این دو گزارشگر، اختلاف نظرها پابرجاست. رئیسجمهور از تشکیل کشور فلسطینی برای حل و فصل درگیری چنددهه‌ای با اسرائیل حمایت میکند. اما نتانیاهو چنین دیدگاهی ندارد. نخست‌وزیر اسرائیل توافق هسته‌ای ایران را فاجعه‌ای برای اسرائیل و منطقه خواند. بایدن گفت که این بهترین راه برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای است و این دو سال‌ها بر سر ساخت شهرک‌های اسرائیلی در خاک فلسطین با هم اختلاف داشتند؛ اما در ۱۶ ماه پس از برکناری نتانیاهو و سپس بازگشت به قدرت، جهان تغییر کرده است. فعلا مساله توافق با ایران منتفی است. ادعاهایی مبنی بر همکاری ایران با روسیه در ماجرای اوکراین هست و منبع مکرر تنش، یعنی آینده یک کشور فلسطینی، این روزها چندان در دستور کار قرار ندارد و دلیل آن تا حدی اختلافات درون رهبری فلسطین است. در طول چهار سال ریاست‌جمهوری ترامپ، نتانیاهو با فشار کمی از سوی ایالات متحده مواجه بود. به عبارت دیگر، دست نتانیاهو برای خرابکاری و ترور باز بود و آمریکا هم امتناع او از پیگیری راه‌حل دو دولتی با فلسطینیها را به چالش نکشید. با این حال، وقتی بایدن به قدرت رسید، نتانیاهو به او تبریک گفت و همین باعث شد رئیسجمهور سابق (ترامپ) همتای اسرائیلی خود را به بی‌وفایی متهم کند. با این حال، اختلاف میان دو طرف همچنان باقی است؛ چراکه بر سر طیف گسترده‌ای از موضوعات اختلاف نظر وجود دارد.
