رئیس‏جمهوری اوکراین از غرب به تندی انتقاد کرد

سورپرایز کنفرانس امنیتی مونیخ

دنیای‌اقتصاد : ولادیمیر زلنسکی، رئیس‌‌جمهوری اوکراین با اعلام فراخوانی این‌‌بار به عکس دفعات پیشین که از غرب انتقاد می‌‌کرد، از متحدان کی‌‌یف خواست تا تحریم‌‌ها علیه روسیه را به جای منتظر ماندن برای تهاجم، از هم‌‌اکنون آغاز کنند. به نوشته روزنامه نیویورک‌‌تایمز، زلنسکی در نشست سالانه کنفرانس امنیتی مونیخ گفت: «منتظر چه هستید؟!» او که با وجود هشدارهایی مبنی بر ترک نکردن کی‌یف ترجیح داد تا به مونیخ سفر کند و به سوالات حضار پاسخ دهد. در این‌‌باره هشدار داده شده بود که ترک اوکراین می‌‌تواند جسارت روسیه را برای حمله دو چندان کند. با این حال زلنسکی گفت به جای اینکه مدام بگویید امروز یا فردا روسیه حمله می‌‌کند، از هم‌‌اکنون کاری کنید. او تصریح کرد: «پس از فروپاشی اقتصاد و اشغال شدن بخش‌هایی از کشور ما به تحریم‌‌های شما نیازی نداریم.»

زلنسکی با تشکر از اتحاد متحدان و ناامید شدن از ناکارآمدی ظاهری آن، معماری امنیتی اروپا را «شکننده» و حتی «منسوخ» توصیف کرد؛ زیرا او وضعیت اسفناک کشورش از زمان الحاق کریمه به روسیه در سال۲۰۱۴ را مصداق بارزی از این موضوع می‌‌داند. او همچنین تاکید کرد برای جلوگیری از بحران توافقی صورت نگیرد که در آن اوکراین و خواسته‌هایش لحاظ نشده باشد. رئیس‌‌جمهوری اوکراین گفت: «برای همه شرکا و دوستانمان این مهم باشد که هیچ توافقی صورت نگیرد که در آن پشت به اوکراین کرده باشد.» او ادامه داد: «ما وحشت‌زده نیستیم. ما بسیار ثابت‌قدم هستیم و به هیچ تحریکی واکنش نشان نمی‌‌دهیم.» اظهارات زلنسکی در تناقض با عکسی بود که با کامالا هریس انداخته بود و ناظران آن را نشانه محکمی از اتحاد کشورها درخصوص بحران اوکراین تلقی کرده بودند. با این حال تاکنون یکی از عناصر کلیدی استراتژی غرب افشای نقشه‌های روسیه و علنی کردن تخمین‌‌های اطلاعاتی آنها درباره زمان حرکت نیروهای روسی از مرز اوکراین بوده است. اما زلنسکی مدعی است که پیش‌‌بینی‌‌های روزانه تهاجم قریب‌‌الوقوع، اخیرا از سوی جو بایدن، باعث ترساندن سرمایه‌‌گذاران «درهم شکستن» پول ملی و ایجاد وحشت در مردم کشورش شده است. او گفت: «اینکه خودمان را در تابوت‌‌ها بگذاریم و منتظر باشیم تا سربازان خارجی وارد شوند، کاری نیست که ما آماده انجام آن باشیم. ما نمی‌‌توانیم هر روز بگوییم که جنگ فردا رخ خواهد داد.» زلنسکی سپس محتاطانه به یکی از شکایات اصلی ولادیمیر پوتین، رئیس‌‌جمهوری روسیه واکنش نشان داد: « ناتو هیچ ضمانت کتبی مبتنی بر اینکه هرگز اوکراین را به اتحاد غربی راه نمی‌‌دهد، نخواهد داد.» زلسنکی تصریح کرد که هرگز از درخواست عضویت در ناتو عقب نخواهد نشست؛ اما غرب را به‌خاطر اینکه تمایلی ندارد تا به علاقه اوکراین توجه نشان دهد، مورد انتقاد قرار داد. زلنسکی گفت: «به ما گفته شد، درها باز است؛ اما تاکنون با ما مثل غریبه‌‌ای رفتار شده است که اجازه ورود ندارد. اگر کشورها یا متحدان نمی‌‌خواهند ما در آن گروه عضو شویم، کافی است با ما رو راست باشند. درهای باز خوب است؛ اما ما نیاز به پاسخ‌‌های باز و شفاف هم داریم.» او تاکید کرد که اوکراین برای سال‌های سال نمی‌‌تواند منتظر پاسخ‌‌های مبهم باشد.

زلنسکی بارها گفته است که می‌‌خواهد با پوتین ملاقات کند؛ کسی که این احتمال را رد کرده و در واقع او کسی است که اصلا دولت اوکراین را قبول ندارد. پوتین شفاف گفته است که اوکراین بخشی از روسیه است یا دست‌‌کم این‌گونه گفته است که دو کشور با یک روح تاریخی هستند. او به همین منظور تحقیق تاریخی ۵هزار کلمه‌‌ای در تابستان گذشته منتشر کرد که محتوای آن درخصوص «وحدت تاریخی روس‌‌ها و اوکراینی‌‌ها» بود. زلنسکی اما حالا غرب را متهم می‌‌کند که بدون ارائه هیچ تصمین امنیتی اجازه داد تا اوکراین زرادخانه تسلیحات هسته‌‌ای خود را بدون چون و چرا تحویل روسیه دهد و از این موضوع به‌‌شدت ناراحت است. این سلاح‌‌ها پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سیلوهای اوکراین به حال خود رها شده بودند. او گفت که وقتی روسیه در سال۲۰۱۴ شبه‌‌جزیره کریمه اوکراین را ضمیمه کرد، امضاکنندگان توافق‌نامه ۱۹۹۴ با عنوان «یادداشت بوداپست» وانمود کردند که چیزی به اسم کریمه گویی وجود ندارد. اما ما بخش‌هایی از خاک خود را از دست داده‌‌ایم که از نظر قلمرو بزرگ‌تر از سوئیس، هلند یا بلژیک است. زلنسکی سرآخر تاکید کرد: «ما از کشور خود دفاع می‌‌کنیم: با شما یا بدون شما.» او که صبحانه را در مونیخ خورده بود، گفت که برای شام به خانه بازمی‌‌گردد؛ یعنی کی‌‌یف و تاکید هم کرد که صبحانه خوشمزه‌‌ای هم خورده است.

اظهارات سراپا انتقادآمیز زلنسکی در شرایطی مطرح شد که پیش از آن وی با کامالا هریس، معاون رئیس‌‌جمهوری آمریکا دیدار کرده بود. کاخ سفید در این زمینه اعلام کرد که کامالا هریس، معاون رئیس‌‌جمهوری آمریکا و ولادیمیر زلنسکی، رئیس‌‌جمهوری اوکراین در جریان نشست خود در کنفرانس امنیتی مونیخ «تحولات و ارزیابی‌‌های اخیر درباره تقویت نظامی گسترده روسیه در اطراف اوکراین را مورد بحث و بررسی قرار دادند.» در این میان معاون رئیس‌‌جمهوری آمریکا بر تعهد ایالات متحده به حاکمیت و تمامیت ارضی اوکراین تاکید کرد. آنها درباره رویکرد واحد فراآتلانتیک درصورت حمله بیشتر روسیه به اوکراین بحث کردند و معاون رئیس‌‌جمهوری آمریکا از اقدامات اقتصادی سریع و شدیدی سخن گفت که قرار است علیه روسیه اعمال شود. با این حال رئیس‌‌جمهوری اوکراین و معاون رئیس‌‌جمهوری آمریکا درباره اهمیت دیپلماسی و کاهش تنش توافق کردند. بنابه گفته مقامات، این دیدار ۴۵دقیقه به‌‌طول انجامیده است. هریس در اظهاراتی در آلمان گفت: «اگر روسیه به اوکراین حمله کند، ما تحریم‌‌های مالی گسترده و کنترل صادرات را اعمال خواهیم کرد. ما موسسات مالی و صنایع کلیدی روسیه را هدف قرار خواهیم داد و کسانی را که همدست هستند و کسانی که به این تهاجم غیرقابل قبول کمک و از آن حمایت می‌‌کنند، هدف قرار خواهیم داد.»

چند قدم تا جنگ

ولادیمیر پوزنر در سال ۱۹۶۲ ویراستار کارهای پروپاگاندای شوروی به زبان انگلیسی در مسکو بود، شغلی که موجب می‌‌شد او دسترسی نادری به روزنامه‌ها و مجلات آمریکایی داشته باشد. این مساله به او اجازه داد تا بحران موشکی کوبا را خارج از فیلتر رسانه‌‌ای شوروی دنبال کند و دنیا را در آستانه یک جنگ بزرگ احساس کند. حالا او می‌‌گوید دوباره همین حس به او دست داده است. او در مصاحبه‌‌ای که روز جمعه، همزمان با گلوله‌‌باران در امتداد خط مقدم در شرق اوکراین بود، تاکید کرد: بوی جنگ می‌‌آید؛ آن هم شدید. اگر درباره روابط روسیه و غرب - و به ویژه ایالات‌متحده - صحبت کنیم، احساس می‌‌کنم که به همان اندازه بد، جنگ سرد است یا حتی می‌‌توانم بگویم بدتر.»

به‌‌عکس سال ۱۹۶۲، تهدید جنگ این‌‌بار هسته‌‌ای نیست، بلکه یک جنگ زمینی بزرگ است که اکنون بر سر اروپا وجود دارد. اما این احساس که روسیه و ایالات متحده وارد نسخه جدیدی از جنگ سرد می‌‌شوند - که مدت‌ها توسط برخی از مفسران دو طرف اقیانوس اطلس مطرح شده است – اجتناب‌ناپذیر شده است. بایدن سه‌‌شنبه پیش در قسمت شرقی کاخ سفید به این موضوع اشاره کرد و متعهد شد که اگر روسیه به اوکراین حمله کند، جهان را برای مقابله با تجاوزگری‌‌های این کشور متحد خواهد کرد.» رئیس‌‌جمهور روسیه هم روز شنبه با نظارت بر پرتاب آزمایشی موشک‌‌های مافوق صوت با قابلیت حمل کلاهک هسته‌‌ای که می‌‌تواند از سپر دفاعی آمریکا فرار کند، قدرت خود را در خانه به رخ کشید.

دیمیتری سوس‌‌لوف، متخصص روابط بین‌‌الملل در مدرسه عالی اقتصاد در مسکو گفت: «ما وارد مرحله جدیدی از رویارویی می‌‌شویم. پس از این بحران، طبیعتا ما با تمام عواقب ناشی از آن، با صراحت بیشتری تصدیق خواهیم کرد که دشمن هم هستیم.»در حال حاضر، هیچ‌کس نمی‌‌داند چگونه جهان از این بحران خارج می‌‌شود؛ آیا پوتین در حال اجرای یک بلوف مفصل و پرهزینه است یا واقعا در آستانه آغاز بزرگ‌ترین حمله نظامی در اروپا از سال ۱۹۴۵ است؟ اما واضح است که هدف اصلی پوتین بازنگری در اوضاعی است که نتیجه جنگ سرد اصلی بوده است، حتی اگر به قیمت تعمیق یک جنگ جدید باشد. پوتین به‌‌دنبال خنثی کردن نظم امنیتی اروپا است؛ زمانی که کشورش پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال۱۹۹۱ ضعیف و آسیب‌‌پذیر بود و به‌‌دنبال بازسازی نوعی منطقه حائل ژئوپلیتیک است که حاکمان روسیه در طول قرن‌‌ها احساس می‌‌کردند به آن نیاز دارند. او نشان داده که آماده است تا این کار را با ابزارهای دیپلماتیک و همچنین با استفاده از زور انجام دهد.