حزب کمونیست نگران سالخوردگی اژدهای زرد است
شیفت چین به سه فرزندی
عکس: AFP
در این مصوبه با اشاره به اینکه رفع مشکل پیری جمعیت نیازمند «گام‌های اساسی» بوده، آمده است: با اصلاح سیاست‌های تولد، زوج‌هایی که مایل به داشتن سه فرزند هستند تحت اقدامات حمایتی قرار می‌گیرند. این مصوبه ساختار جمعیت چین را بهبود می‌بخشد. دیگر اقدامات پیشنهاد شده از سوی دفتر سیاسی کمیته مرکزی حزب کمونیست چین برای مبارزه با پیری جمعیت، به تعویق انداختن سن بازنشستگی، ارائه برنامه‌های آموزشی ازدواج و ارزش‌های خانوادگی در جوانان است. در ادامه این بیانیه آمده است: اصلاحاتی نیز در خدمات مراقبت از کودک، مرخصی زایمان و بیمه تولد کودک انجام خواهد شد.
سرشماری ۲۰۲۰ چین کمترین رشد جمعیت در دهه‌های گذشته را نشان می‌دهد. طبق سرشماری عمومی انجام شده در پایان سال گذشته، جمعیت چین در سال ۲۰۲۰ از ۴/ ۱ میلیارد نفر سال قبل به ۴۱۲/ ۱ میلیارد نفر افزایش یافت. چین سیاست بحث‌برانگیز تک فرزندی را در اواخر دهه ۱۹۷۰ مطرح کرد اما در سال ۲۰۱۶ محدودیت‌ها را کاهش داد، به‌طوری که به همه زوجین اجازه می‌داد صاحب دو فرزند شوند، زیرا سعی داشت هرچه سریع‌تر در جمعیت کشور تعادل برقرار کند اما این تغییر نتوانست عامل فرزندآوری شود. اعلامیه حزب کمونیست حاکم تصدیق می‌کند که محدودیت‌های تولید‌مثل که سخت‌ترین آن در جهان بوده، آینده کشور را به خطر انداخته است. جمعیت کار در حال کاهش بوده و همزمان به افزایش جمعیت خاکستری (پیر) منجر می‌شود و استراتژی صنعتی را که چین برای دهه‌ها از آن برای تبدیل شدن به یک نیروی اقتصادی استفاده می‌کرده، مورد تهدید قرار داده است. با این حال مشخص نیست که تساهل بیشتر نسبت به فرزندآوری مثمرثمر باشد. حزب کمونیست چین در سال ۲۰۱۶ نیز سیاست‌های سخت‌گیرانه خود را در جهت تک‌فرزندی لغو کرد اما به نتیجه خاصی نرسید و مردم به سردی به این حاتم‌بخشی حزب کمونیست پاسخ دادند. برای آنها این سخاوتمندی نمی‌تواند هزینه‌های مربوط به تحصیل آنها و همچنین نگهداری از کودکان را جبران کند.
با این حال دولت چین در اطلاعیه خود گفته است که تسهیلاتی را برای مرخصی‌های دوران زایمان در نظر خواهد گرفت و اجازه خواهد داد هم پدر و هم مادر از کودکان خود مراقبت به‌عمل آورند. اما این مزیت‌ها فقط برای خانواده‌هایی است که از هم جدا نشده‌اند، در حالی که در چین تعدادی مادران مجرد هم وجود دارند که به‌رغم فشار دولت برای بچه‌دار شدن، آنها از مزیت‌های جدید محروم خواهند بود.
در سال ۲۰۲۰، میزان کاهش تولید مثل در چین، وارد چهارمین سال خود شد، به‌ویژه اینکه میزان فرزندآوری در دو ماه اول سال ۲۰۲۰، به کمترین حد خود از زمان مائو رسید. نرخ زاد و ولد، هم‌اکنون در رقم ۳/ ۱ ایستاده است، در حالی که نرخ جایگزین برای بهبود اوضاع ۱/ ۲ بوده که نشان از فاصله عمیق تا رسیدن به هدف حزب کمونیست دارد. این محاسبه با توجه به توان فرزندآوری زنان صورت گرفته است و اطلاعیه روز دوشنبه بدون در نظر گرفتن حقوق فردی تولید مثل و با توجه به توان بدنی زنان صادر شده است. برخی صداها در داخل چین شنیده می‌شود که اصلا هیچ نوع محدودیتی برای فرزندآوری در نظر نگیرند و آن را به عهده خود مردم بگذارند. اما پکن تحت نظر شی‌جین پینگ که دنبال تثبیت بیشتر قدرت خود است، به ادامه سیاست‌های کنترل در این کشور ۴/ ۱ میلیارد نفری تاکید دارد. هوانگ ونزنگ، متخصص «جمعیت‌شناسی مرکز چین و جهانی‌سازی» که یک مرکز تحقیقاتی مستقر در پکن است، می‌گوید: «هنوز سه فرزندآوری ناکافی است. این باید کاملا آزاد شود و زایمان بیشتر باید به شدت تشویق شود.» هوانگ افزود: «این باید به عنوان یک بحران برای بقای ملت چین در نظر گرفته شود، حتی فراتر از بحران پاندمی و سایر مسائل زیست محیطی.» او تصریح می‌کند: «در وهله اول هرگز نباید این محدودیت زایمان وجود داشته باشد و در وهله دوم این موضوع اصلا نباید مورد چون و چرا قرار گیرد.»
چین از سال ۲۰۱۳ کم‌کم از پیر شدن جمعیت خود احساس نگرانی کرد. از دهه ۱۹۸۰ که چین به سمت سیاست تک‌فرزندی رو آورد، جمعیت چین کنترل شد اما همزمان نگرانی‌هایی در مورد پیر شدن جمعیت کار نیز به‌وجود آمد. برای همین به چینی‌ها اجازه داده شد تا دو فرزند داشته باشند و جلوی کاهش نرخ زاد و ولد را بگیرند. در حالی که چین آواز فرزندآوری بیشتر را سر می‌دهد اما بانک مرکزی این کشور در آوازی جداگانه، خبرهای ناخوشایندی می‌دهد و می‌گوید دولت توانایی حمایت از این بذل و بخشش‌ها را ندارد. افزون بر این خود چینی‌ها نیز بی‌توجه به درخواست حزب کمونیست، احساس می‌کنند که یک فرزند کافی است. لی شان، ۲۶ ساله می‌گوید: «برایم مهم نیست آنها روی بدن زنان چه حسابی باز کرده‌اند. اما نگهداری بچه دردسرساز و هزینه‌زا است. برای مهم‌ترین نکته، تربیت خوب همان یک بچه است.» به نظر می‌رسد اطلاعیه حزب کمونیست هم نتواند تغییر چندانی در دموگرافی این کشور ایجاد کند.
