نشانه‌های مصالحه آمریکا و اروپا

ترامپ ادعا کرد که این اثبات استفاده تهاجمی‌اش از تعرفه‌هاست و وعده داد که باز هم این تعرفه‌ها را برای بیرون کشیدن قراردادها و معاملات بیشتر از شرکای تجاری دیگر مانند اتحادیه اروپا و ژاپن ادامه خواهد داد. اما درحالی‌که ترامپ در مورد دستیابی نهایی به معامله با اروپا و ژاپن ابراز اطمینان کرد در مورد چین بسیار می‌نالد و می‌گوید مذاکره با این کشور هنوز خیلی زود است. مقام‌های دولتی در خفا می‌گویند که ترامپ محتاط است و می‌خواهد تعرفه‌های ۲۵۰ میلیارد دلاری بر کالاهای چینی وضع کند تا به این وسیله قدرت این کشور تا آینده‌ای قابل پیش‌بینی تضعیف شود. ترامپ در کنفرانسی خبری در باغچه گل‌های رز کاخ سفید اعلام کرد که «چین می‌خواهد مذاکره بدی داشته باشد. صادقانه گفتم که الان وقت مذاکره نیست زیرا آنها آماده نیستند.» وی افزود: «اگر به لحاظ سیاسی مردم فشار زود هنگامی وارد آورند، نمی‌توانید معامله خوبی داشته باشید.»

نفتای به‌روز شده، که از این پس موافقت‌نامه آمریکا- مکزیک- کانادا یا به اختصار U.S.M.C.A خوانده می‌شود، بزرگ‌ترین دستاورد تجاری ترامپ تا امروز است و پس از بیش از یک سال مذاکرات فشرده صورت می‌گیرد که بارها در خصومت میان ترامپ و رهبران کانادا و مکزیک گیر افتاده بود. «مارک لندر» و «الن رپه‌پورت» در گزارش اول اکتبر (دوشنبه ۹ مهرماه) در نیویورک‌تایمز به نقل از یک مقام ارشد آمریکایی نوشتند: «پس از چند هفته رخوت، مذاکرات با کانادا روز جمعه ۶ مهرماه ناگهان در کانال بهبود قرار گرفت و بن‌بست شکسته شد.» دولت ترامپ، که یک روز قبل‌تر پیشنهاد جامعی از مقام‌های کانادایی دریافت کرده بود، طرحی دیگر ارائه داد که مورد پذیرش اصولی مقام‌های کانادایی قرار گرفت. ترامپ با معامله‌ای که به راحتی با مکزیک به‌دست آورد رئیس‌جمهور این کشور «انریکه پنه‌نیتو» را تحسین کرد و گفت با او بارها تماس تلفنی برقرار کرده بود. اما رویکرد ترامپ در قبال جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا، چندان پرحرارت نبود ولی اعلام کرد که جنگ سرد آنها هم رو به اتمام است. ترامپ گفت که این توافقات فردی نبود بلکه یک معامله بود.

رئیس‌جمهوری آمریکا گفت: «ما تنش‌های خیلی سختی داشتیم. ما یک توافق ناعادلانه داشتیم، خواه با کانادا باشد خواه با مکزیک، و اکنون یک معامله عادلانه برای تمام طرفین است. این یک معامله کاملا متفاوت است. یک معامله برندگونه است. این نفتای بازسازی شده نیست.» با این حال، همچون برخی دیگر از دستاوردها و معاملات ترامپ، این معامله هم تا حدودی گامی رو به جلو است و تقریبا درحال برندسازی دوباره است. کانادا حمایت‌های بلندمدت خود از بازار لبنیات داخلی را کمتر خواهد کرد و در عوض، دسترسی بیشتری به این بازار به آمریکا می‌دهد؛ بسیار بیشتر از آنچه در «شراکت ترانس پاسیفیک» وجود داشت که از سوی اوباما مورد مذاکره قرار گرفته و سال گذشته ترامپ از آن خارج شد. «لندر- رپه‌پورت» می‌نویسند: ترامپ درخواست خود برای حذف سیستم حل‌وفصل اختلافات مستقل تعرفه‌ای که کانادا آن را «خط قرمز» نامیده بود را ترک کرد. حفظ آن یک امتیاز عمده برای آمریکا بود که سازوکاری را که فصل ۱۹ نامیده می‌شد به‌عنوان بخشی از معامله‌اش با مکزیک از میان برد. پیمان تجارت آزاد بین آمریکا، کانادا و مکزیک، موسوم به نفتا، حدود ۲۵ سال پیش منعقد شد اما دونالد ترامپ، رئیس‌‌جمهوری آمریکا، همواره منتقد شدید این پیمان بوده و با اعتراض به کسری تراز تجاری به زیان آمریکا، نفتا را «فاجعه» خوانده بود. گفت‌وگو بین مقام‌های سه کشور برای بازنگری در نفتا از یک سال پیش آغاز شد اما شش هفته اخیر مذاکراتی فشرده برای دستیابی به نتیجه‌ای تا پیش از ضرب‌الاجل نیمه‌شب سی‌ام سپتامبر انجام گرفت. آمریکا و کانادا در بیانیه‌ای مشترک اعلام کردند که توافق جدید منجر به «تجارتی آزادتر، داد و ستدی منصفانه‌تر و قوی‌تر کردن رشد اقتصادی در منطقه» خواهد شد.

این پیمان مجموعه‌ای از تغییرات مانند حقوق مالکیت و اقتصاد دیجیتالی از جمله حفاظت از ثبت اختراعات و نام دامنه را به‌وجود می‌آورد که همه‌ آن نوعی احیای نفتا است؛ توافقی متعلق به ۲۵ سال پیش که در عصر دیجیتال به‌نوعی منسوخ شمرده می‌شد. اما بسیاری از این نوآوری‌ها برگرفته از مشارکت ترانس پاسیفیک است که شامل کانادا و مکزیک هم می‌شد و این یکی از مشاوران ارشد ترامپ را واداشت تا حمایتی نادر از یکی از دستاوردهای میراث اوباما به‌عمل آورد که ترامپ از برچیدن آن راضی بود. «رابرت لایت زیر»، نماینده تجاری آمریکا می‌گفت: «ما این توافق جدید را روی TPP می‌سازیم. من نمی‌خواهم کسانی که TPP را مورد مذاکره قرار دادند نفی کنم.» اما او افزود: «از آنجا که ما مزیت آن را داشتیم، توافق ما اساسا بهتر از TPP است.» «لایت زیر» به تغییر در قواعد حاکم بر صنعت اتومبیل اشاره کرد که باعث آورده شدن خطوط بیشتر تولید خودرو به آمریکا خواهد شد. براساس این توافق، قرار شده درصد بیشتری از خودروها در آمریکای شمالی ساخته شود تا واجد تعرفه‌های صفر برای نفتا باشد. تحلیلگران می‌گویند این توافق‌نامه تاثیری تدریجی بر مشاغل خودروسازی در آمریکا خواهد داشت و ممکن است باعث افزایش نسبی قیمت خودروها شود. اما شرکت خودروسازی فورد اعلام کرد که با این توافق «تشویق شده» و خاطرنشان کرد که یک منطقه تجاری سه‌جانبه «از یک صنعت خودروسازی رقابتی جهانی و یکپارچه در آمریکای شمالی حمایت خواهد کرد.»

اتحادیه کارگران فولاد اما با احتیاط پیش می‌رود و می‌گوید که تعرفه‌های آلومینیوم و فولاد از سوی دولت ترامپ به‌عنوان بخشی از این معامله برداشته نشده است. این مساله هم قرار است از سوی آمریکا حل‌وفصل شود و احتمالا در معامله‌ای جداگانه مورد بررسی قرار خواهد گرفت.  ترامپ هم‌اکنون باید این معامله را به کنگره بدهد و در کنگره درخصوص آن تصمیم‌گیری شود. با این حال، تاکنون هیچ طرحی برای مذاکرات تجاری با چین وجود ندارد اگرچه «لری کودلاو»، مشاور اقتصادی ترامپ، اعلام کرد که رئیس‌جمهوری اواخر نوامبر در نشست سران در آرژانتین با همتای چینی خود دیدار خواهد کرد. ترامپ روز دوشنبه از چشم‌انداز تعرفه‌های سخت‌تر علیه چین سخن گفته و افزوده بود که فشارهای بیشتری بر چین وارد خواهد آمد. با این حال، گزارشگران نیویورک‌تایمز بر این باورند که امیدها در مورد معامله با اتحادیه اروپا هم وجود دارد اما به گفته رئیس کمیسیون اروپایی «بس دشوار» خواهد بود.  اجماعی که به نوشته گزارشگران نیویورک‌تایمز وجود دارد این است که روابط کانادا- آمریکا بسیار عمیق‌تر از روابط دو فرد (ترامپ- ترودو) است.» این «برندسازی دوباره» یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های ترامپ است. او جنگ‌های تجاری را شروع کرد اما در هریک از این جنگ‌ها هم درحال برنده شدن است.