نیویورک‌تایمز: فریب خوردیم

او این تصور را دامن می‌زد که ترکیه درحال تبدیل شدن به جامعه‌ای لیبرال است که با تساهل و حاکمیت قانون اداره می‌شود. «پیتراس.گودمن»، گزارشگر نیویورک‌تایمز در ۱۸ اوت نوشت، اما این تصورات و برداشت‌ها در زمانی بود که او هنوز قدرت فراوانی را در دستان خود جمع نکرده بود و باز، پیش از زمانی بود که به بهانه کودتا مخالفان را قلع و قمع کند. این تصورات پیش از زمانی بود که ترکیه وارد بحران مالی شود آن هم به‌واسطه رویکرد اقتدارگرایانه‌اش به اقتصاد و سیاست. آنچه از اردوغان به‌عنوان رهبری لیبرال، دموکرات و مدرن باقی مانده بود هم کاملا از میان رفت. در واقع، اینها برچسب‌ها یا ماسکی بود که اردوغان به‌صورت خود زده بود تا چهره واقعی‌اش را در پس آن پنهان سازد. گودمن، گزارشگر نیویورک‌تایمز، می‌افزاید: برای غرب اردوغان از رهبری صادق به یک مستبد دیگر تبدیل شده که پوپولیسم، بمباران و تحقیر مهم‌ترین شاخصه‌هایش است. متخصصان منطقه‌ای بیان می‌کنند که این برداشت از ترکیه به‌عنوان نماینده پیشرفت لیبرالی همواره خیالی است. اردوغان- که پیش از اینکه در سال ۲۰۱۴ رئیس‌جمهور شود مدت ۱۱ سال نخست‌وزیر بود- پیشینه سیاسی خود را به‌عنوان اسلامگرایی شکل داد که به‌دنبال به چالش کشیدن تنگ نظری‌های سکولاریسم دولتی ترکیه بود. اصلاحات دموکراتیک اولیه او و ادعای کنترل غیرنظامیان بر نظامیان عمدتا پیروزی بلوک اروپایی تصور می‌شد درحالی‌که جمعیت مسلمان ترکیه را قادر می‌کرد که به مذهب خود فارغ از مداخله دولتی عمل کند.

اردوغان یک‌بار گفت: «برای ما، دموکراسی ابزاری برای رسیدن به یک هدف است.» نویسنده نیویورک‌تایمز می‌افزاید: تاریخ مملو از نمونه‌های کشورهای غربی است- به‌ویژه آمریکا- که آرمان‌ها و ارزش‌هایشان را به خورد رهبران خارجی با اهداف خاص‌شان می‌دهند. آمریکا در تلاش برای جلوگیری از در غلتیدن چین به دامان کمونیست‌ها مبادرت به تقویت ناسیونالیسم چینی ژنرال «چیانگ کای شک» کرد و از او به‌عنوان قهرمانی شجاع تجلیل کرد حتی زمانی که وی به شکلی خشونت‌بار مخالفان را سرکوب کرده و از حمایت آمریکا بهره می‌برد. در ویتنام، افغانستان و جاهای دیگر، آمریکا چهره‌های عجیب و ناقص را پیش از آنکه آنها را مستبدانی فاسد معرفی کند، به‌عنوان «جورج واشنگتن» واقعی معرفی می‌کرد. «فیلیپ رابینز»، استاد سیاست خاورمیانه در دانشگاه آکسفورد، می‌گفت: «همان‌طور که ممکن است ما در مورد چیزهایی که تغییر می‌کنند و پیشرفت‌هایی که لیبرالی به‌نظر می‌رسند فریب بخوریم، احتمالا چنین نگرش‌هایی را در مورد ترکیه داشتیم. این کشور ابتدا لیبرال به‌نظر می‌رسید اما فریب خوردیم. این کشور لیبرال نیست بلکه کشوری بود که از لیبرالیسم برای پیشبرد اهداف خود استفاده می‌کرد.» با این حال، در درون ترکیه هم اتحادیه اروپا نیرویی قوی وارد کرد تا جامعه ارتقا یابد و قوی شود. این اتحادیه دست یاری به منافع تجاری داد – دسترسی به بازار وسیع اروپا- زیرا هدفش دموکراتیزه کردن بود. ترکیه برای اینکه دل اروپا را به‌دست آورد دادگاه‌های امنیتی دولتی انگشت‌نما را تعطیل کرد، حقوق بشر را ترویج و مجازات اعدام را حذف کرد. «مراد یالچیناتس»، رئیس وقت اتاق بازرگانی استانبول، می‌گفت: «این فرآیندی است که مفهوم زندگی در جامعه ترکیه را عوض کرد. این سازوکاری است که ما را در جامعه آزاد مدرن در جهان ادغام خواهد کرد.» با این حال، اردوغان مهر پایانی بر مسیر دموکراتیزاسیون در ترکیه زد.  

با این حال، حتی در داخل ترکیه، اتحادیه اروپا نیروی قوی را به‌عنوان وسیله‌ای برای ارتقای جامعه به‌کار گرفت. منافع تجاری -دسترسی به یک بازار وسیع اروپایی - با ضرورت دموکراتیزه کردن است. ترکیه به منظور برنده شدن به نفع اروپا، دادگاه‌های عمومی بدنام را لغو کرد، حقوق بشر بالا گرفت و مجازات اعدام را لغو کرد.