نظام مالیاتی نخ‌نماشده جهانی

معمولا کمتر از این موضوع صحبت می‌شود که چگونه مالیات‌ها افزایش می‌یابد. نظام‌های مالیاتی امروز جهان نه تنها از پیچیدگی‌های ابهام‌آور و راه‌های گریز از پرداخت مالیات رنج می‌برند، بلکه بسیار منسوخ و نخ‌نما شده‌اند. این موجب می‌شود که این نظام‌ها از کارآیی کمتری برخوردار باشند، ناعادلانه‌تر شوند و با اولویت‌های واقعی دولت در تعارض قرار گیرند. به عقیده اکونومیست، جهان نیازمند آن است که نظام‌های مالیاتی را چنان نوسازی کند که با قرن ۲۱ متناسب شوند.

به گزارش گروه اقتصاد بین‌الملل روزنامه «دنیای اقتصاد»، اکونومیست نوشت: اگر شما فردی با درآمد بالا در یک کشور ثروتمند هستید و یک حسابدار خوب ندارید، احتمالا در حدود نیمی از سال را برای دولت کار می‌کنید. اگر درآمدی متوسط داشته باشید، حتی یک حسابدار هم نمی‌تواند مالیات و هزینه‌های فیش حقوقی شما را برایتان توضیح دهد. البته نظام‌های مالیاتی، از اقتصادی به اقتصاد دیگر متفاوت است. اروپا مالیات بر ارزش افزوده اخذ می‌کند، آمریکا اما نه. در اغلب کشورهای جهان اما سه نقص موجود در این نظام‌ها، نشان‌دهنده ضعف در هنر اتخاذ تصمیمات شجاعانه است.

یکی از این سه نقص به فرصت‌های از دست رفته مربوط است. مسکن گران که همیشه نتیجه کمبود زمین است، سودهای بادآورده‌ای را نصیب مالکان مسکن در شهرهای بزرگ جهان کرده است. در این شهرها قیمت مسکن به‌طور میانگین حدود ۳۴‌درصد بالاتر از ۵ سال پیش است، موضوعی که موجب می‌شود دسترسی جوانان به مالکیت مسکن در حالت انجماد باقی بماند. سودهای بادآورده باید منبع آشکار درآمدی باشند اما مالیات بر املاک در کشورهای ثروتمند همچنان سهم تنها ۶‌درصدی از درآمدهای دولت را تشکیل می‌دهند یعنی سهمی یکسان با دوران پیش از رونق.

نقص دیگر این است که مالیات گاه علیه دیگر اولویت‌ها کار می‌کند. در شرایطی که سیاست‌گذاران کشورهای ثروتمند نگران افزایش نابرابری هستند که در بالاترین سطح نیم قرن گذشته است، اغلب اقتصادها طی این دوره ترکیب مالیات کارگران را به جای سوق دادن به سمت درآمدهای مالیاتی پیشرو، به سمت مالیات بر فیش‌های حقوقی و تامین اجتماعی سوق داده‌اند. علاوه بر این، نظام‌های مالیاتی نتوانسته‌اند خود را با تغییرات تکنولوژیک همگام کنند. راه‌حل‌های فعلی برای چنین مشکلاتی تنها بر پیچیدگی مالیات‌های امروز می‌افزایند و اگر لابی‌ها بتوانند کار خود را به درستی انجام دهند، بر مفرهای مالیاتی نیز افزوده خواهد شد. اصلاح وضعیت فعلی نظام مالیاتی می‌تواند به معنای به‌دست‌آوردن آرای رای‌دهندگان بدبین و دفاع در برابر منافع خواص فرصت‌طلب باشد. کاری است دشوار. اما پاداشش ارزش جنگیدن برایش را دارد.