زنان سعودی سرانجام اجازه رانندگی یافتند
خشم محافظه‌کاران مذهبی
به نظر می‌رسد یکی از وظایف پلیس‌های زن سعودی حضور بر سر صحنه تصادفات رانندگی است که زنان راننده عربستانی یکی از طرف‌های آن هستند. یونیفورم رسمی این زنان شامل مانتوی تیره بلند با سرآستین‌های سبز رنگ است. برخی از این زنان هم چهره خود را با روبنده می‌پوشانند. طاهانی الامیری، زن ۳۵ ساله‌ای است که از شروع کارش به‌عنوان مامور راهنمایی و رانندگی هیجان زده است. او می‌گوید: «در ابتدا ترس وجود دارد اما کم‌کم وضعیت بهتر می‌شود و به خواست خداوند این موضوع برای زنان خوب خواهد بود.»
مدیر مرکزی که این زنان را آموزش می‌دهد می‌گوید که مشخص نیست چه تعداد پلیس زن راهنمایی و رانندگی در سال‌جاری به‌کار گرفته می‌شوند. او اضافه می‌کند: «این موضوع به میزان تقاضا بستگی دارد.» به گزارش نیویورک‌تایمز، به‌دنبال صدور فرمان پادشاهی عربستان برای مجاز بودن رانندگی زنان در این کشور در راستای برنامه اصلاحات اجتماعی، شمار زیادی از زنان این کشور برای گرفتن گواهینامه ثبت‌نام کردند. برخی از زنان عربستان پیش از این به‌خاطر رانندگی، جریمه یا زندانی شده یا تحت تعقیب و پیگرد قرار گرفته بودند، گرچه در ماه گذشته هم این بازداشت‌ها ادامه داشت و برخی از فعالان حقوق زنان از جمله افرادی که برای حق رانندگی زنان مبارزه می‌کردند، در این پادشاهی بازداشت شدند و همچنان برخی از آنها در بازداشت به‌سر می‌برند. «مارگارت کوکر» در گزارش ۲۳ژوئن خود در نیویورک‌تایمز نوشت: با وجود برخی تغییرات در جامعه عربستان اما نظام بسته «قیمومیت» همچنان رواج دارد و زنان در بسیاری از امور همچنان به مردان وابسته هستند.
اکثر جمعیت این پادشاهی مخصوصا جوانان از اصلاحات حمایت می‌کنند اما بسیاری در عین حال نگران تغییرات سریع هستند؛ تغییرات و اصلاحاتی که ممکن است خشم برخی از محافظه‌کاران مذهبی را برانگیزد. وقتی در سپتامبر (شهریور) سال گذشته ولیعهد عربستان دستور خاتمه ممنوعیت رانندگی زنان را صادر کرد، به دولت، ۹ ماه فرصت داد تا شرایط رانندگی زنان در خیابان‌ها و جاده‌های این کشور را فراهم کند. در این راستا، وزارت کشور عربستان اقدام به بازگشایی مراکز آموزش رانندگی کرد و شرایطی ایجاد شد که زنان امکان تبدیل گواهینامه بین‌المللی رانندگی را داشته باشند. وزارت کشور عربستان همچنین با برخی مراکز خصوصی برای آموزش ماموران زن راهنمایی و رانندگی همکاری داشت.
آنها همچنین در نظر دارند بازداشتگاه‌های موقتی را برای نگهداری رانندگان زن متخلف ایجاد کنند. نخستین گواهینامه‌های راهنمایی و رانندگی برای زنان در تاریخ ۱۵ خردادماه صادر شد و نخستین زنانی که این گواهینامه را دریافت کردند از جمله افرادی بودند که پیش از این گواهینامه بین‌المللی داشتند. زنان در عربستان پس از این موفقیت، اجازه خواهند داشت تا موتورسیکلت و کامیون هم برانند و به تبع آن گواهینامه‌های مربوطه را هم دریافت کنند. فرمان اجازه راندن خودرو و موتورسیکلت که از سوی پادشاه سعودی ملک‌سلمان بن عبدالعزیز صادر شده از ابتدای سال ۲۰۱۸ میلادی اجرایی خواهد شد. عربستان با وجود داشتن جامعه‌ای به غایت محافظه‌کار و مذهبی، از زمان انتصاب محمد بن‌سلمان به مقام ولیعهدی، شاهد اصلاحات بی‌پیشینه‌ای در زمینه حقوق اجتماعی و برابری حقوق زن و مرد بوده است. اجازه برگزاری فعالیت‌های هنری در زمینه موسیقی و سینما از جمله این اصلاحات بوده است. زنان عربستانی در اول مهرماه (۲۳ سپتامبر) گذشته نیز برای نخستین‌بار در تاریخ این کشور اجازه یافتند تا در ورزشگاه حاضر شوند.
با تمام این اصلاحات اما به‌نظر می‌رسد روندی که بن‌سلمان در پیش گرفته با سکته‌هایی مواجه شده است. بازداشت چند زن در هفته‌های اخیر در عربستان سعودی روند اصلاحات اجتماعی مورد ادعای محمد بن‌سلمان، ولیعهد جوان این کشور را زیر سؤال برده است. درحالی‌که در ماه‌های گذشته جامعه سنتی عربستان شاهد گشایش بیشتر و آزادی‌های اجتماعی غیرمنتظره به‌ویژه برای زنان بود، در هفته‌های گذشته دست‌کم ۱۱ زن کنشگر حقوق‌بشر در این کشور دستگیر شدند. عفو بین‌الملل گزارش داد که ۴ نفر از این افراد از زندان آزاد شده‌اند ولی احتمال دارد بقیه این زنان به اتهام‌هایی در پیوند با تروریسم به حکم‌های سنگین تا ۲۰ سال زندان محکوم شوند. رسانه‌های عربستان که همگی وابسته به حکومت پادشاهی سعودی هستند این کنشگران را «خائن» نامیده و از برخورد با آنها استقبال کردند. کنشگران حقوق زنان در عربستان که تا پیش از این از روند تدریجی اصلاحات اجتماعی ولیعهد در دادن مجوز برای رانندگی زنان و حضور آنها در ورزشگاه‌ها اظهار خرسندی و استقبال کرده بودند اکنون با مشاهده چنین رویکردی احساس سرخوردگی می‌کنند. زنان بازداشت شده از اعمال اصلاحات جدید در عربستان به‌دست بن‌سلمان استقبال کرده بودند اما هرگز این مقدار آزادی محدود را برای زنان کافی نمی‌دانستند.
بن‌سلمان از زمانی که به سمت ولیعهدی منصوب شد، دست به تغییرات گسترده‌ای در ساختار دولت زد، برخی از مقام‌های شناخته شده این کشور را به‌دلیل «فساد» اداری و مالی از سمت خود معزول و حتی برخی را روانه زندان کرد. او با دادن برخی آزادی‌های اجتماعی در واقع با بخشی از جامعه روحانیت این کشور نیز به مخالفت برخاست. بن‌سلمان سینماها را برای نخستین‌بار در عربستان گشود و برخی از قوانین تبعیض‌آمیز را برای زنان به‌حال تعلیق در آورد. اما کنشگران حقوق زنان در انتظار ادامه این روند بودند.
بسیاری از زنان سعودی می‌خواهند که بتوانند همچون مردان آزادانه کار کنند و بدون اجازه شوهر یا پدر بتوانند به سفر بروند. این افراد انتظار داشتند که این اصلاحات سرعت و ابعاد گسترده‌تری بیابد اما اکنون ترس آنها از این است که رویکرد اصلاح‌طلبانه بن‌سلمان تنها نمایشی در آغاز کار او بوده و ممکن است در بازه‌ای مشخص متوقف شود. بعد از اعلام اصلاحات جدید در قوانین اجتماعی و مدنی عربستان، از این کنشگران خواسته شده بود تا دیگر مطلبی در پیوند با کارزارهای حقوق زنان در مطبوعات ننویسند. برخی از زنان کنشگر بعد از این دستور دیگر چیز زیادی در مورد فعالیت‌های قبلی خود ننوشتند و برخی از آنان حتی حساب‌های کاربری خود در شبکه‌های اجتماعی را بستند. اما با این حال دستگیری آنان اعتماد عمومی و جهانی در مورد حسن‌نیت دولت و به‌ویژه شخص بن‌سلمان را نسبت به این اصلاحات خدشه‌دار کرد. برخی تحلیلگران بر این باورند که ولیعهد عربستان با دستگیری فعالان حقوق زنان قصد دارد تا در زمان اعلام آزادی رانندگی زنان در ۲۴ ژوئن چنین نشان دهد که خود در رأس این تغییرات بوده و این آزادی دستاورد تلاش کنشگران و مقاومت زنان نبوده است.
ارسال نظر