مقامات وزارت دفاع روسیه اعلام کردند که درخصوص استفاده از حریم هوایی این کشور به مدت ۵ سال به تفاهم رسیده‌اند که در صورت لزوم و رضایت طرفین این قرارداد تمدید خواهد شد. براساس این قرارداد، جنگنده‌های مصر و روسیه از پنج روز قبل درباره استفاده از فرودگاه‌ها و حریم هوایی دو کشور به یکدیگر اطلاع می‌دهند. خبرگزاری رویترز در گزارش روز پنج‌شنبه خود اعلام کرد که سند این پیش نویس ۲۸ نوامبر (۷ آذر) به امضا رسید.

پیشتر مدیرکل موسسه دولتی «روس‌تک» روسیه اعلام کرده بود که این کشور منتظر است تا قاهره مشکلات مالی خود را حل‌و‌فصل کند تا بعد از آن قراردادهای جدیدی در زمینه همکاری نظامی میان دو طرف از جمله سامانه موشکی دفاع هوایی از نوع «اس۳۰۰» یا نسخه پیشرفته آن امضا شود. اما در روایتی دیگر یک منبع در بخش صنایع نظامی روسیه گفته بود: «مسکو اجرای توافق‌نامه صدور سامانه‌های پدافند هوایی اس۳۰۰ وی. ام را به مصر آغاز کرده است.» به گزارش رویترز، این منبع تصریح کرد: «صدور تجهیزات الکترونیک و ادوات این سامانه ضدموشکی آغاز شده و مصر در سال‌جاری میلادی سکوهای پرتاب این موشک‌ها و سایر ادوات آن را تحویل خواهد گرفت.» ارزش قرارداد سامانه پدافندی اس۳۰۰ بین مسکو و قاهره، ۵۰۰ میلیون دلار برآورد می‌شود. توافق‌نامه صادرات ۵/ ۳ میلیارد دلار سلاح روسیه به مصر در جریان سفر عبدالفتاح السیسی رئیس‌جمهور این کشور به مسکو در اوایل سال گذشته میلادی امضا شده بود.

محرک روابط مصر و روسیه چیست؟

به‌نظر می‌رسد تاریخ روابط دو کشور در دوران معاصر را می‌توان به سال ۲۰۱۳ بازگرداند؛ زمانی که ارتش مصر محمد مرسی را از قدرت خلع کرد. در آن زمان دولت اوباما از این اتفاق با عنوان «کودتا» یاد کرد و روابط مصر و آمریکا کاهش یافت. به‌دنبال آن، کمک‌های مالی و تسلیحاتی آمریکا به مصر هم کاهش یافت. به نوشته نیویورک‌تایمز، در مقابل، روابط مسکو- مصر بهبود چشمگیری یافت و سفرهای مقام‌های مصری و روسی به پایتخت‌های یکدیگر بیشتر شد. وقتی عبدالفتاح السیسی به مسکو سفر کرد، ولادیمیر پوتین به او گفت: «تصمیم شما برای شرکت در انتخابات اقدامی واقعا مسوولانه است برای اینکه شما مسوول سرنوشت مردم مصر هستید و من از سوی خودم و به نمایندگی از مردم روسیه برای شما آرزوی پیروزی می‌کنم.» برخی این نگاه را «نگاه به شرق» دولت نظامی مصر تلقی می‌کنند. برخی ناظران غربی بر این باورند که مواضع سرسختانه روسیه در قبال اخوانی‌ها سهم بسزایی در توجه عبدالفتاح السیسی به روسیه داشته است. روس‌ها معتقدند که اخوانی‌ها به شورشیان اسلامی در قفقاز علیه حکومت روسیه کمک کردند.

محرک دیگر این است که روسیه اکنون در تحولات خاورمیانه به‌ویژه در سوریه در جایگاه بالایی قرار دارد. حامیان این دیدگاه بر این باورند که شروع دور جدید مناسبات مسکو – قاهره، دومین دستاورد پوتین در منطقه خاورمیانه، پس از ماجرای سوریه، در مقابل آمریکایی‌ها است.

پیامی که از روابط مسکو- قاهره به واشنگتن ارسال می‌شود این است که تحولات جدیدی در خاورمیانه در حال شکل‌گیری است و مسکو بعد از سوریه، گام دوم را در مصر برداشته است. پیام قاهره نیز به آمریکا این است که می‌توان با روس‌ها  به توافق سیاسی و حتی نظامی دست یافت. به نوشته نیویورک‌تایمز، به‌دنبال بهبود روابط مسکو- قاهره، توافق‌نامه‌هایی به ارزش ۵/ ۳ میلیارد دلار آمریکا منعقد شد که به موجب آن روسیه سلاح‌های متنوعی از جمله جنگنده‌های میگ ۲۹ و زیردریایی‌های نظامی ام‌ای ۳۵ و سامانه‌های موشکی پیشرفته (از جمله اس۳۰۰) و دیگر مهمات نظامی دیگر به مصر صادر کند.

اقتصاد مصر و روسیه در مرحله‌ای از رکود به سر می‌برد. روسیه در پی کاهش شدید قیمت نفت و تحریم‌های غرب بر سر الحاق کریمه از وضعیت اقتصادی چندان مناسبی برخوردار نیست و مصر نیز به‌دلیل فقر و بیکاری و تهدید رو به افزایش تروریسم و مخالفان خشونت‌طلب داخلی در وضعیت مناسبی نیست. با این حال، به‌نظر می‌رسد سوریه اکنون به پلی برای اتصال مسکو به سایر نقاط جهان عرب تبدیل شده است. برخی معتقدند مسکو با ارتباط با دو پایتخت مهم عربی می‌تواند نفوذ خود را در منطقه بار دیگر احیا کند. همچنین محتمل است ارتباط با قاهره- دمشق می‌تواند دست مسکو را در ارتباط با سایر نقاط جهان عرب و شمال آفریقا بازتر کند و به این ترتیب با یافتن بازارهای اقتصادی جدید شاید اندکی از فشار اقتصادی غرب بر روسیه کمتر شود.