جایگاه ایران در باشگاه جهانی تولیدکنندگان خودرو
طبق اعلام سازمان بین‌المللی وسایل نقلیه موتوری، خودروسازی ایران در سال ۲۰۲۲ میلادی با سه پله صعود توانسته خود را به جایگاه شانزدهم تولیدکنندگان خودروی دنیا برساند. براساس آمار موجود، تولید خودرو در ایران طی سال تحت بررسی از مرز یک‌میلیون دستگاه گذشته و از همین رو از کشورهایی مانند ایتالیا، آرژانتین، لهستان، پرتغال، بلژیک و اتریش پیشی گرفته است. آمار دقیق تولید خودرو در ایران طی سال ۲۰۲۲ میلادی و طبق اعلام سازمان بین‌المللی وسایل نقلیه موتوری، یک‌میلیون و ۶۴هزار و ۲۹۸ دستگاه بوده که در مقایسه با سال ۲۰۲۱ رشد ۱۹درصدی را تجربه کرده است. هرچند رشد تولید خودرو در ایران و بهبود جایگاه جهانی صنعت خودرو کشور فی‌نفسه اخبار مثبتی به شمار می‌روند، این اتفاقات الزاما به معنی وجود شرایط مناسب و رضایت‌بخش چه در حوزه کمی و چه از جنبه کیفی نیست.
خودروسازی ایران در سال ۹۷ برای دومین‌بار در دهه ۹۰ تحریم شد و افت تولیدی سنگین را به خود دید. در ادامه اما خودروسازان کشور توانستند رفته‌رفته از شوک‌های اولیه تحریم خارج شده و تولید را افزایش بدهند. این در حالی است که تولید هنوز هم به میزان دوران برجام و همچنین رکورد سال ۲۰۱۱ میلادی نرسیده است. خودروسازی ایران در سال ۲۰۱۱ بالغ بر یک‌میلیون و ۶۰۰هزار دستگاه انواع محصول را به تولید رساند، رکوردی که هنوز شکسته نشده است. همچنین در سال ۲۰۱۷ به عنوان آخرین سال برجام، تولید خودرو در کشور از مرز یک‌میلیون و ۵۰۰هزار دستگاه گذشت ولی به رکورد سال ۹۰ نرسید.
بنابراین تولید خودرو در کشور طی سال ۲۰۲۲ میلادی در حالی سبب بهبود رتبه جهانی این صنعت شده که تیراژ در مقایسه با سال‌های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۷ به ترتیب حدود ۵۵۰هزار دستگاه و ۴۵۰هزار دستگاه کمتر بوده است. خودروسازی ایران همچنین در سال ۲۰۱۱ توانست بهترین رتبه جهانی خود را به دست آورده و در رده سیزدهم بایستد. با توجه به این آمارها، خودروسازی ایران با وجود بهبود عملکرد تولیدی خود در سال ۲۰۱۱ (در دوران تحریم) هنوز هم به رکوردهای قبلی دست پیدا نکرده است. به عبارت بهتر، هرچند خودروسازان ایرانی توانسته‌اند آمار تولید خود را بهبود ببخشند، اما فاصله‌ای طولانی با عملکرد سال‌های قبل خود (تولید بالغ بر یک‌میلیون و ۶۴۰هزار دستگاهی و قرار گرفتن در جایگاه سیزدهم جدول رده‌بندی تولیدکنندگان بزرگ خودرو) دارند.
نکته دیگر این است که هرچند خودروسازی در رده‌بندی جهانی از کشورهایی مانند ایتالیا و انگلستان پیشی گرفته، اما مساله اینجاست که این موضوع تنها از نظر کمی بوده و از طرفی، با وجود بهبود آمار تولید، بازار خودروی کشور همچنان ملتهب بوده و با عدم‌تعادل بین عرضه و تقاضا مواجه است. این در حالی است که کشورهایی مانند انگلیس و ایتالیا تولید کمتری نسبت به ایران داشته‌اند، اما اوضاع بازار آنها هرگز شبیه ایران نیست. در بازار خودروی ایران منحنی قیمت طی بیش از چهار سال و نیم گذشته روندی به‌شدت صعودی داشته و این اتفاق در حالی رخ داده که تولید از سال ۹۸ به بعد و در مقایسه با سال ۹۷ (اولین سال تحریم) صعودی بوده است. با این حساب، حتی رشد تیراژ نیز نتوانسته بازار خودرو کشور را آرام کند. در کشورهایی مانند ایتالیا و انگلیس نیز البته رشد قیمت رخ داده، اما اولا بسیار کمتر از بازار خودروی ایران بوده و ثانیا ریشه در اتفاقات جهانی مانند کاهش تولید به دلیل همه‌گیری کرونا و همچنین کمبود ریزتراشه‌ها داشته نه انتظارات تورمی و رشد قیمت ارز (آنچه در ایران اتفاق افتاده است).
این موضوع را نیز نباید فراموش کرد که سطح کیفی خودروهای تولید ایران هرگز قابل‌مقایسه با تولیدات در کشورهایی مانند همین ایتالیا و انگلیس که تیراژ کمتری نسبت به ایران داشته‌اند، نیست. در این کشورها سطح کیفی تولیدات بسیار بالاست، به نحوی که مثلا در ایتالیا خودروهایی مانند فیات به تولید می‌رسد و انگلستان نیز خودرویی مانند بنتلی را در سبد محصولاتش دارد. در ایران اما سطح کیفی خودروهای تولیدی بسیار پایین‌تر از استاندارد جهانی است و شهروندان رضایت چندانی از کیفیت محصولات ندارند. بنابراین صرف اینکه تولید در خودروسازی ایران بالاتر از کشورهایی مانند ایتالیا و انگلستان است، نمی‌تواند تمام واقعیت‌های موجود در این صنعت را نشان دهد.
چین در قله تولید خودرو
اما نگاهی بیندازیم به آمارهای منتشرشده از سوی سازمان بین‌المللی وسایل نقلیه موتوری در مورد آمار کلی تولید خودرو در جهان طی سال ۲۰۲۲ میلادی. آمارها نشان می‌دهند تولید خودروی جهان در سال ۲۰۲۲ با رشد ۶درصدی نسبت به سال قبل از آن مواجه شده است. بر این اساس، تولید خودرو در کل دنیا طی سال میلادی گذشته به ۸۵میلیون و ۱۶هزار دستگاه رسیده است.
در این بین، تولید خودرو در انگلیس طی سال میلادی گذشته ۶درصد کاهش یافته و به ۸۷۶هزار دستگاه رسیده است. همچنین تولید خودرو در روسیه نیز با کاهش ۶۱درصدی مواجه شده، به نحوی که روس‌ها تنها ۶۰۸هزار دستگاه انواع خودرو در سال میلادی گذشته تولید کرده‌اند. در نتیجه حمله روسیه به اوکراین، بیشتر خودروسازان خارجی از این کشور (روسیه) خارج شدند و این موضوع دلیل اصلی افت سنگین تولید در روسیه به شمار می‌رود. در بین دیگر کشورهای اروپایی، تولید خودرو در اسلواکی نیز با کاهش سه‌درصدی مواجه شده و به یک‌میلیون دستگاه رسیده است.
طبق آمارهای اعلامی، اما چین با اختلاف بسیار زیاد نسبت به آمریکا بزرگترین خودروساز جهان در سال ۲۰۲۲ بوده است. تولید خودروی چین در این سال ۲۷میلیون و ۲۰هزار دستگاه گزارش شده که البته تنها سه‌درصد نسبت به ۲۰۲۱ بیشتر بوده است. همچنین آمریکا با تولید ۱۰میلیون و ۶۰هزار دستگاه خودرو در رده دوم قرار گرفته است. ژاپنی‌ها نیز با تولید ۷میلیون و ۸۳۵هزار دستگاهی رده سوم جهان را به خود اختصاص داده‌اند. کشورهای هند، کره جنوبی، آلمان، مکزیک، برزیل، اسپانیا، تایلند، اندونزی، فرانسه، ترکیه، کانادا و چک نیز به ترتیب رتبه‌های چهارم تا پانزدهم را در رده‌بندی بزرگترین خودروسازان جهان تصاحب کرده‌اند.
