«دنیای اقتصاد» بررسی کرد
پشت پرده بازار بعد از مصوبه آزادسازی
آنچه مشخص است روند نزولی قیمت‌ها بیشتر متوجه خودروهایی است که طی سه سال گذشته و همزمان با توقف واردات، حباب قیمتی زیادی داشتند و از لحاظ قیمت در راس هرم بازار بردند. از این خودروها به عنوان خودروهای لاکچری یاد می‌شود. به گفته فعالان بازار، دیگر خودروهای وارداتی موجود که از خودروهای لاکچری فاصله دارند، تاثیر‌پذیری کمتری نیز از مصوبه مجلس داشته‌اند. بنابراین محصولات لوکس بازار که در سه سال گذشته قیمت آنها به بالای پنج میلیارد رسیده تاثیر‌پذیری بیشتری از مصوبه آزادسازی داشته‌اند و حباب قیمتی این نوع خودروها تا حدود زیادی تخلیه شده است. بر این اساس دیگر خودروهای موجود در سقف قیمتی یک میلیارد و زیر یک میلیارد نیز با افت قیمت در بازه زمانی مذکور روبه‌رو بودند، اما حباب آنها به اندازه محصولات لوکس تخلیه نشده است.
بدین ترتیب در شرایطی بازار خودرو در بازه زمانی 10 روزه با افت 7درصدی قیمت روبه‌رو بوده که روح‌الله ایزدخواه، نماینده مجلس و طراح آزادسازی مشروط خودرو در کمیسیون صنایع و معادن عنوان کرده بود با تصویب نهایی این طرح در شورای نگهبان 30 تا 40 درصد قیمت وارداتی‌های موجود در بازار کاهش خواهد یافت. حال سوالی که مطرح می‌شود در باب سرعت واکنش بازار به مصوبه مجلس است. روز چهارشنبه یعنی 24 شهریورماه مجلس شورای اسلامی به مصوبه 4 اصلاحی کمیسیون صنایع و معادن در راستای آزادسازی واردات رای مثبت داد، این در حالی است که از روز بیست و ششم یعنی روز شنبه، ریزش قیمت‌ها در بازار محصولات خارجی به طور محسوسی بیشتر شد. آنچه مشخص است در مدت این 10 روز رفتار بازیگران بازار خودرو تغییر کرد، به طوری که مشتریان به امید ریزش بیشتر قیمت‌ها دست از خرید کشیدند حال آنکه فروشندگان حضوری فعالانه در بازار داشتند. اتفاق عجیب اینکه در این مدت خودروهایی مانند اپتیما، کلئوس، النترا و دیگر خودروهای صفر کیلومتر در نمایشگاه‌ها یا بازار نیازمندی‌های آنلاین به وفور یافت می‌شد.
آنچه مشخص است دلیل دیده شدن این خودروها پس از سه سال توقف واردات، به این علت بوده که مالکان این خودروها سرانجام تصمیم گرفتند که سرمایه خود را از دپو خارج کرده و محصول احتکاری خود را بفروشند. چراکه با توجه به احتمال آزادسازی واردات به نظر می‌رسد دپوی این خودروها دیگر به صلاح نباشد. در همین حین اما برخی از مخالفان واردات و ذی‌نفعان بازار به طور گسترده معامله‌گران بازار را از آزادسازی خودرو ناامید و با انتشار گزارش کارشناسی مرکز پژوهش‌های مجلس یا اظهارنظر برخی از اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام و مخالفت هیات عالی نظارت مجمع این هشدار را به بازار منتقل می‌کردند که قرار نیست واردات خودرو بار دیگر از سرگرفته شود. این هشدار اگر چه بازار را تحت تاثیر خود قرار نداد، اما در نهایت ایراد شورای نگهبان، روند کاهشی قیمت‌ها را متوقف کرد. آنچه مشخص است بازار خودرو را می‌توان آینه تصمیمات معقول و به دور از هیجان مجلس و دولت خواند. در شرایطی که طی سه سال گذشته به دنبال توقف واردات، دلالان و محتکران از آشفته‌بازار خودروهای خارجی نهایت استفاده را بردند، مصوبه مجلس منافع آنها را به خطر انداخت به طوری که در بازه زمانی یاد شده فروشندگان محصولات خارجی بیشتر از خریداران در بازار حضور یافتند. بدین ترتیب به نظر می‌رسد که اگر دو ایراد شورای نگهبان از سوی کمیسیون صنایع و معادن اصلاح شود شاهد ریزش بیشتر قیمت‌ها در بازار خواهیم بود. با این شرایط اما برخی از فعالان بازار معتقدند که تاثیر‌گذاری بیشتر واردات ارتباط بسیار زیادی به حجم و تعداد ورود خودروهای مجاز توسط شورای رقابت و تعرفه‌های نهایی دارد. اگر تعرفه واردات با هدف تنظیم بازار خودروی کشور توسط محصولات وارداتی کاهش یابد به طور حتم شاهد ریزش بیشتر قیمت‌ها خواهیم بود.
در هر صورت واضح است که مخالفان و ذی‌نفعان وضعیت کنونی بازار، تلاش زیادی برای بی‌نتیجه شدن آزادسازی واردات خواهند کرد. این در شرایطی است که بازار خودرو نشان داد تداوم توقف واردات تنها به نفع سودجویان و محتکران است و مشتری، متضرر واقعی تصمیم سه سال گذشته دولت دوازدهم است. یک حساب‌وکتاب ساده مشخص می‌کند که مصوبه آزادسازی در مدت 10 روز منجر به کاهش 7درصدی قیمت وارداتی‌ها شده است، بنابراین اگر این مصوبه از فیلتر شورای نگهبان بگذرد به طور حتم ارقام افت قیمت بالاتر خواهد رفت و این به نفع مشتری خودروهای وارداتی است. بازار نشان داد که تورم انتظاری مشتریان اکنون به نقطه صفر رسیده، حال آنکه به نظر می‌رسد مجلس و دولت نباید به نفع دلالان مسیر آزادسازی واردات را تغییر دهند.
واکنش فعالان بازار به مصوبه مجلس
وضعیت بازار خودرو تا پیش از مصوبه نمایندگان مجلس برای اصلاح ماده 4 طرح ساماندهی صنعت خودرو، رو به اوج بود و قیمت‌ها تحت تاثیر نرخ ارز روند صعودی داشت. اما مصوبه مجلس به نوعی ورق را در بازار خودرو، به ویژه بازار خودروهای وارداتی برگرداند. بعد از مصوبه مجلس شاهد افت 7 درصدی قیمت خودروها بودیم. اما خبر بازگشت مصوبه یاد شده از سوی شورای نگهبان به مجلس روند کاهشی قیمت را متوقف کرد. حال سوالی که مطرح می‌شود این است که کدام خودروها در این بازه زمانی بیشترین افت قیمت را تجربه کردند؟ در پاسخ به این سوال مصطفی خدری از فعالان بازار خودرو به «دنیای اقتصاد» می‌گوید که مصوبه مجلس بیشتر حباب خودروهایی را که در راس هرم قیمتی قرار دارند و از آنها به عنوان خودروهای لاکچری یاد می‌شود، تخلیه کرده است. به گفته این فعال بازار هر چه از راس هرم به طرف پایین حرکت کنیم قیمت خودروها تاثیر کمتری از مصوبه مجلس داشته‌اند. در حالی که خدری تاثیر‌پذیری قیمت خودروهای لاکچری را بیشتر می‌داند، اما مهدی دادفر، دبیر انجمن واردکنندگان نظر دیگری دارد و معتقد است قیمت تمام خودروهای وارداتی به یک میزان از مصوبه مجلس تاثیر پذیرفته است. دادفر به خبرنگار ما می‌گوید انتشار خبر مصوبه مجلس به نوعی دارندگان خودروهای وارداتی را به خط کرد و آنها با این تحلیل که در یک بازه زمانی کوتاه‌مدت مسیر مسدود واردات خودرو بازگشایی می‌شود به دنبال فروش خودروی در اختیار خود بودند.
دبیر انجمن واردکنندگان معتقد است هر یک از خودروهای موجود در بازار درصدی از قیمت خود را تحت تاثیر مصوبه یاد شده از دست دادند. اما همان‌طور که اشاره شد این مصوبه از سوی شورای نگهبان به مجلس عودت داده شده تا نمایندگان برخی از ابهامات شورای نگهبان را در این زمینه بر‌طرف کنند. آن‌طور که برخی از نمایندگان از جمله جواد حسینی‌کیا، عضو کمیسیون صنایع در این ارتباط به اظهارنظر پرداخته‌اند ایرادات شورای نگهبان، ایرادات شکلی است نه ایرادات محتوایی و کمیسیون صنایع در جهت رفع ایرادهای یاد شده حرکت خواهد کرد.
اما با وجود تحلیل‌های یاد شده خبر بازگشت مصوبه مجلس از سوی شورای نگهبان تاثیر خود را روی قیمت‌های بازار داشت. خدری می‌گوید بازگشت مصوبه مجلس توسط شورای نگهبان نه تنها روند نزولی قیمت خودرو را متوقف کرد، بلکه شاهد بودیم قیمت برخی از خودروها در جاده صعودی حرکت کردند. دادفر نیز درباره تاثیر برگشت مصوبه مجلس از سوی شورای نگهبان معتقد است این اتفاق ترمز کاهش قیمت خودرو را کشید. اما با توجه به رفت‌وبرگشت مصوبه میان شورای نگهبان و مجلس این گمانه نیز مطرح شده است که مصوبه یاد شده نتواند از گردنه شورای نگهبان عبور کند و تبدیل به قانون شود بنابراین شاهد مسدود ماندن مسیر واردات خودرو به کشور خواهیم بود.
چنانچه این گمانه رنگ واقعیت به خود بگیرد بازار چه واکنشی به آن نشان خواهد داد؟ خدری می‌گوید: چنانچه این مصوبه نمایندگان نتواند نظر اعضای شورای نگهبان را تامین کند، نه تنها شاهد رشد دوباره قیمت‌ها در بازار خواهیم بود که قیمت خودرو از قیمت‌های قبلی نیز گذر خواهد کرد. دادفر نیز در ارتباط با عدم همراهی شورای نگهبان با مصوبه مجلس برای آزادسازی واردات خودرو می‌گوید: تداوم ممنوعیت واردات خودرو با وجود امیدواری که در بازار خودرو به وجود آمده قیمت‌ها را در مسیر جدیدی قرار خواهد داد. به نظر دبیر انجمن واردکنندگان چنانچه مصوبه مجلس نتواند نظر اعضای شورای نگهبان را تامین کند، رشد قیمت‌ها به گونه‌ای است که شاهد ایجاد سقف جدید قیمتی در بازار خودرو خواهیم بود.
افت و خیز قیمت وارداتی‌ها
بررسی قیمت خودروهای وارداتی در یکی از بازارهای نیازمندی آنلاین در بازه 10 روز نشان می‌دهد نمودار قیمتی برخی از این محصولات با وجود بازگشت مصوبه مجلس از سوی شورای نگهبان نه تنها رشدی را به خود ندیده که در جاده کاهش قیمت به حرکت خود ادامه داده‌اند و برخی دیگر نیز با ثبات همراه بوده‌اند. در این زمینه «دنیای اقتصاد» افت و خیز 10 خودروی منتخب در بازه زمانی 10 روزه را مورد بررسی قرار داده است که طبق این بررسی خودروی هیوندای توسان در بازه زمانی یاد شده بیشترین افت قیمت را به خود دیده‌اند. این خودرو در ابتدای بازه یاد شده به طور میانگین با قیمت 734 میلیون تومان دادوستد می‌شد، اما در انتهای بازه 10 روز میانگین قیمت آن به حدود 639 میلیون تومان رسید.
به عبارت دیگر این محصول برند هیوندایی نزدیک به 13 درصد از قیمت خود را از دست داده و قیمت آن در بازه یاد شده حول‌وحوش 95 میلیون تومان کاهش یافته است. تویوتا هایلوکس دیگر محصولی است که در مدت زمان مورد اشاره بعد از هیوندایی توسان بیشترین افت قیمت را به خود دیده است.
بررسی نمودار قیمتی این خودرو از کاهش حدود 5/ 12 درصدی قیمت آن حکایت دارد. به دیگر سخن این خودرو که با قیمت میانگین حدود 700 میلیون تومان برای مدل‌های صفر و کارکرد آن دادوستد می‌شد افتی در حدود 88 میلیون تومانی را به خود دید و قیمتش به حول‌وحوش 613 میلیون تومان سقوط کرد. کیا سراتو نیز در جایگاه سوم به لحاظ از دست دادن قیمت در بازه زمانی 10 روزه قرار دارد. این خودرو به طور میانگین برای مدل صفر و کارکرده در بازار 503 میلیون تومان قیمت خورد. اما در انتهای بازه زمانی یاد شده با افت نزدیک به 60 میلیون تومانی با قیمت میانگینی حدود 443 میلیون تومان معامله می‌شود. بنابراین این محصول برند کیا بیش از 5/ 11 درصد از قیمت خود را از دست داده است. اسپورتیج دیگر محصول این برند کره‌ای که در بازار ایران حضور دارد رتبه چهارم جدول بیشترین افت قیمت را در اختیار دارد.
کیا اسپورتیج به طور میانگین برای مدل صفر و کارکرد 767 میلیون تومان قیمت خورد. اما این خودرو با افت بیش از 9 درصدی میانگین قیمتی خود را روی عدد 697 میلیون تومان تثبیت کرد. رتبه پنجمین جدول یاد شده به تویوتا کمری اختصاص دارد. این محصول پرطرفدار این خودروساز ژاپنی به طور میانگین برای مدل صفر و کارکرده حدود 808 میلیون تومان در ابتدای بازه زمانی مورد اشاره قیمت داشت، اما با افت بیش از 70 میلیون تومانی در انتهای بازه زمانی یاد شده قیمت آن به طور میانگین به 737میلیون تومان رسید.
