رسوایی دستکاری در میزان آلایندگی خودروهای دیزلی موسوم به «دیزل‌گیت»، در سال ۲۰۱۵ و با انتشار اخباری مبنی‌بر تقلب فولکس واگن آلمان در اعلام میزان آلایندگی محصولات دیزلی‌اش، بر سر زبان‌ها افتاد. پرونده رسوایی خودروهای آلاینده فولکس‌واگن برای نخستین بار در آمریکا افشا و بسیار حاشیه ساز شد. در آن مقطع، پس از انجام آزمایش‌های مختلف، مشخص شد نرم‌افزار مدیریت میزان آلایندگی موتور خودروهای دیزلی این شرکت در آمریکا دستکاری شده است. بر این اساس، میزان آلایندگی این خودروها در تست‌های مربوطه، بسیار پایین‌تر از واقعیت، نشان داده می‌شد.

اعلام رسوایی فولکس واگن که آن زمان لقب بزرگ‌ترین خودروساز جهان را یدک می‌کشید، تا مدت‌ها سوژه داغ رسانه‌ها و افکار عمومی بود و موجی از انتقاد و تمسخر را راهی این شرکت کرد. با توجه به خوشنامی فولکس، هضم این رسوایی سخت بود و مشتریان بابت اینکه اعتماد آنها توسط این خودروساز آلمانی لگدمال شد، بسیار دلخور شدند. هرچه بود، پس از برگزاری دادگاه و اعتراف فولکس‌واگن به تقلب بزرگ، این شرکت به پرداخت ۳/ ۴ میلیارد دلار جریمه محکوم شد و هنوز هم با مشکلات حقوقی زیادی در آلمان، آمریکا و سراسر جهان مواجه است. این شرکت ۲۲ میلیارد یورو برای پرداخت خسارات ناشی از رسوایی دیزل‌گیت، اختصاص داده و همچنان هم به ایجاد آلودگی در محیط زیست در جهان متهم است. ابعاد این رسوایی به حدی بود که سرانجام مدیرعامل فولکس نیز تغییر کرد و حتی برخی مدیران این شرکت نیز محکوم به زندان شدند.

«دیزل‌گیت» اما بسیاری از خودروسازان بزرگ آلمان مثل فولکس واگن و تمامی زیرمجموعه‌هایش اعم از آئودی و پورشه را زیر سوال برد و موجب شد بازرسان ویژه بیش از پیش روی عملکرد شرکت آئودی تمرکز و با انجام تحقیقات و جمع‌آوری شواهد لازم، این خودروساز را هم جریمه کنند. با این حساب، به گفته شرکت فولکس واگن مجموع جریمه‌های این شرکت بزرگ به ۳۳ میلیارد دلار معادل ۲/ ۲۸ میلیارد یورو می‌رسد که علاوه بر به بار آوردن رسوایی بزرگ، موجب شد این شرکت خوشنام و پرآوازه آلمانی با وجود داشتن سهمی بزرگ از بازار خودروی اروپا و جهان، متحمل ضرر و زیان‌های گسترده و جبران‌ناپذیری شود.

در نهایت اما بازرسان ویژه مونیخ سه‌شنبه گذشته اعلام کردند که پس از بررسی‌های مختلف، ثابت شده آئودی نیز در این رسوایی بزرگ دست داشته و به نصب نرم‌افزار کنترل میزان انتشار آلاینده‌ها به محیط زیست پرداخته است. به گفته کارشناسان و متخصصان مربوطه، با نصب این نرم‌افزار روی موتور خودروهای دیزلی، میزان آلایندگی این وسایل نقلیه بسیار کمتر از آنچه در حقیقت بود، نمایش داده می‌شد. آنها تاکید کردند که این فریبکاری در نهایت به ضرر مصرف‌‌کنندگان و محیط زیست تمام شده و باید طبق قانون، این خودروسازان با جریمه و خسارات متعددی مواجه شوند. در واکنش به این خبر، سخنگوی شرکت آئودی نیز اعلام کرد بازرسان ویژه مونیخ این شرکت را ۸۰۰ میلیون یورو معادل ۹۲۶ میلیون دلار جریمه کرده‌اند، که این مبلغ معادل ۱۲ درصد از سهم فروش سالانه فولکس واگن در سال گذشته است.

گفته می‌شود پرداخت جریمه از سوی شرکت آئودی و سایر زیرمجموعه‌های فولکس واگن، به معنای پایان پرونده رسوایی خودروهای دیزلی نیست. در واقع به نظر می‌رسد سایر زیرمجموعه‌های فولکس واگن نظیر پورشه هم با چنین اتهامی مواجه و در آینده‌ای نزدیک جریمه نیز خواهد شد. بیش از ۳۰ درصد سهام شرکت پورشه در اختیار فولکس‌واگن قرار دارد. براساس اعلام دادستانی مونیخ، باوجود جریمه این شرکت‌ها، همچنان پرونده رسوایی دیزل‌گیت باز خواهد ماند و بازرسان ویژه به بررسی و تحقیقات خود ادامه خواهند داد. بر این اساس، سه‌شنبه گذشته، بازرسان دادستانی فرانکفورت پس از انجام تحقیق و تفحص لازم، اعلام کردند شرکت خودروسازی اوپل آلمان نیز احتمالا در رسوایی دیزل‌گیت دست داشته است. از همین رو، دفاتر اصلی اوپل باید تحت بازرسی دقیق قرار بگیرند تا شواهد لازم برای اثبات این ادعا جمع‌آوری شود.

رسوایی دستکاری در میزان آلایندگی خودروها اما محدود به خانواده فولکس واگن و اوپل نبوده و برخی دیگر از برندهای خودروساز دنیا را نیز مشمول خود کرده است. به‌عنوان مثال، میتسوبیشی ژاپن هم حدود دو سال پیش به تقلب در اعلام میزان آلایندگی برخی خودروهای خود محکوم و مدیران آن نیز به این ماجرا اعتراف کردند. مسوولان وقت این شرکت در یک کنفرانس خبری ضمن عذرخواهی اذعان کردند که بعضی از کارمندان در اطلاعات بهره‌وری سوخت بیش از ۶۰۰ هزار خودرو، عمدا دستکاری کرده‌اند. به این ترتیب آزمایش‌های موتور به نحوی انجام شده بود که مصرف سوخت این خودروها کمتر از واقعیت نشان داده می‌شد. به‌جز میتسوبیشی اما پای شرکت‌های بزرگ دیگری مانند بنز، پژو و فورد نیز به پرونده رسوایی در اعلام میزان آلایندگی خودروها باز شد، اما هیچ کدام از آنها مانند فولکس واگن تحت‌تاثیر این ماجرا قرار نگرفتند.

هرچه هست، پرونده تقلب در اعلام میزان آلایندگی خودروها همچنان در دنیا به خصوص اروپا باز است و هیچ بعید نیست چندی دیگر، عضوی جدید به لیست متهمان این رسوایی اضافه شود. ازآنجاکه بیشتر تقلب‌ها به خودروهای دیزلی ارتباط داشت، رسوایی مربوطه سبب کاهش اقبال دیزلی‌ها در بازار شد و این موضوع، نفع خودروهای برقی و هیبریدی را به‌دنبال داشت. در واقع مدل‌های هیبریدی و برقی توانستند با استفاده از رسوایی دیزلی‌ها، بیشتر و بیشتر خود را در دل مشتریان جا کرده و بخشی از سهم محصولات دیزلی را تصاحب کنند.