براساس آنچه در بودجه سال ۹۷ آمده است دولت درآمد ۲ هزار و ۲۲۰ میلیارد تومانی مالیات واردات خودرو را با میانگین ۴۵ درصدی تعرفه پیش‌بینی کرده است. مقایسه این عدد با رقم مصوب شده سال ۹۶ افت ۶/ ۳۱ درصدی را نشان می‌دهد؛ اینکه چرا درآمدهای دولت از محل واردات خودرو کاهشی در نظر گرفته شده است، به‌نظر می‌رسد با سیاست‌هایی که در بحث واردات خودرو دنبال می‌شود، ارتباط مستقیم دارد. در این میان اما موضوع مهم‌تر سیاست‌های دولت درخصوص درآمدهایش از محل واردات خودرو است. بررسی درآمدهای مصوب شده از مالیات واردات خودرو با تحقق آنها در پایان سال نشان می‌دهد، پیش‌بینی‌های درآمدی صورت گرفته از سوی مسوولان همواره افت و خیز جدی داشته است. در این زمینه می‌توان به عدم تحقق درآمدهای دولت در ۶ ماه سال‌جاری اشاره کرد. در حالی که دولت درآمدهای پیش‌بینی خود در ۶ماه سال‌جاری را یک هزار و ۶۴۰ میلیارد تومان در نظر گرفته است اما در مدت زمان مذکور بنا به آمار بانک مرکزی تنها ۱۳۰ میلیارد تومان درآمد از این محل کسب کرده است که این موضوع نشان از عدم تحقق ۹۲ درصدی این موضوع دارد. از سوی دیگر بررسی درآمدهای دولت نسبت به مدت مشابه سال گذشته افت ۷۲ درصدی را نشان می‌دهد.

آمارهای بانک مرکزی از درآمدهای مالیاتی دولت طی سال‌های گذشته همواره افت و خیز جدی را نشان می‌دهد. حال در شرایطی شنیده‌ها خبر از آن دارد که دولت در بودجه سال‌جاری درآمد ۲ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومانی را از محل واردات خودرو در نظر گرفته که اقدامات دولت در راستای کاهش ورود خودرو به کشور است. در این زمینه می‌توان به بسته شدن پنج ماهه سایت ثبت‌سفارش واردات خودرو اشاره کرد. براین اساس یکی از سوال‌های جدی این است که چرا دولت نتوانسته به پیش‌بینی‌های درآمد مالیاتی خود از محل واردات خودرو دست پیدا کند؟ چرا دولت در لوایح بودجه درآمد مالیاتی را پیش‌بینی می‌کند که در نهایت نمی‌تواند آن را محقق کند؟ آیا این موضوع نشان از عدم هماهنگی و برنامه‌ریزی دولت دارد؟

  درآمد مالیاتی دولت از محل واردات خودرو

منظور از مالیات بر واردات خودرو در بودجه‌های سنواتی، کل حقوق ورودی ریالی دریافت شده از خودروهای وارداتی است. مجموع درآمدهای مالیاتی دولت از خودروسازی، در بخش مالیات‌های غیرمستقیم جای می‌گیرد که براساس قوانین مالیاتی، دولت از دو بخش یعنی «مالیات بر واردات» و «مالیات بر کالا و خدمات» می‌تواند از عرضه‌کنندگان خودرو مالیات دریافت کند. روند چهار ساله آمار بانک مرکزی از مجموع درآمدهای مالیاتی خودرو اما نشان می‌دهد که درآمدهای دولت از این بخش طی چهار سال گذشته با افت‌و‌خیز جدی مواجه بوده است. به‌طوری که سهم مالیات بر واردات خودرو در مالیات‌های غیرمستقیم در قوانین بودجه سال‌های ۱۳۹۳، ۱۳۹۴ و ۱۳۹۵ به ترتیب ۷/ ۳، ۱/ ۲ و ۶/ ۲ درصد بوده و در لایحه بودجه ۱۳۹۶ نیز ۷/ ۲ درصد تعیین شده است. مالیات بر واردات خودرو برای دولت نقش مهمی دارد، اما درآمد مالیات بر واردات خودرو در سال‌های گذشته افت و خیز جدی داشته است و دولت در برخی سال‌ها نتوانسته مطابق برنامه خود پیش برود و رقم مدنظر خود را محقق کند.

روند چهار ساله آمار بانک مرکزی از مجموع درآمدهای مالیاتی خودرو نشان می‌دهد که درآمدهای دولت از این بخش طی چهار سال گذشته با افت‌و‌خیز جدی مواجه بوده است. براساس این آمار، دولت در سال ۹۲ درآمد ۲۲ هزار میلیارد ریالی را باید کسب می‌کرد اما تنها توانسته ۶۹ درصد از برنامه خود را محقق کند. درآمد دولت از محل مالیات واردات خودرو در سال ۹۲ به میزان ۱۴ هزار و ۸۴۲ میلیارد ریال بوده است. چون دولت در این سال موفق به تحقق درآمدهای خود نشد در سال ۹۳ درآمد مالیاتی دولت از واردات خودرو در بودجه ۱۱ هزار و ۶۴۶ میلیارد ریال در نظر گرفته شد. در این سال اما به‌واسطه افزایش واردات خودرو دولت توانست ۲۶ هزار و ۱۳۴ میلیارد ریال درآمد از این محل کسب کند و در واقع افزایش ۲۲۴ درصدی درآمد نسبت به پیش‌بینی‌ها در لایحه بودجه داشته باشد.آمار بانک مرکزی نشان می‌دهد که درآمد دولت در سال ۹۴ نسبت به سال ۹۳ با افت مواجه شده است؛ در لایحه بودجه سال ۹۴ مصوب شده بود که دولت درآمد مالیاتی ۱۳ هزار و ۶۸۰ ریالی از محل واردات خودرو داشته باشد، اما دولت بار دیگر بیش از تحقق از محل واردات خودرو درآمد کسب کرد. در سال ۹۴ درآمد دولت از محل مالیات واردات خودرو ۱۶هزار و ۵۶۳ میلیارد ریال بود. درآمد مالیاتی محقق شده دولت در این سال ۲/ ۱ برابر رقم مصوب در بودجه بوده است.

آنگونه که به‌نظر می‌رسد افزایش درآمدهای مالیاتی از محل واردات خودرو برای دولت جذاب شد؛ چراکه در سال ۹۵ دولت افزایش ۱۰۷ درصدی در درآمدهای مالیاتی را در بودجه سال ۹۵ در نظر گرفت. براساس آمار بانک مرکزی در لایحه بودجه سال ۹۵ درآمد مالیاتی دولت ۳۴ هزار و ۴۰۰ میلیارد ریال در نظر گرفته شد. اما دولت در نهایت با کسب ۲۶ هزار و ۶۰۰ میلیارد ریال، تنها توانست نزدیک به ۷۶ درصد از درآمدهای خود از این محل را محقق کند. براساس آمار درآمد مالیاتی واردات خودرو در سال گذشته ۲۶ هزار و ۶۰۰ ریال بوده است.  باوجود آنکه دولت در سال ۹۵ نتوانست پیش‌بینی درآمدی خود را محقق کند و از همین سال نیز سیاست‌های خود درخصوص تغییر و تحول در قوانین واردات را کلید زد اما بار دیگر درآمد مالیاتی از محل واردات خودرو در لایحه بودجه ۹۶ بالا در نظر گرفته شد.

 براساس آمار بانک مرکزی درآمدی که دولت باید در سال ۹۶ از این محل کسب کند به میزان ۳۲ هزار و ۲۰۰میلیارد ریال در نظر گرفته شده است؛ بنابراین میزان درآمد مصوب شده در بودجه ۹۶ نسبت به درآمد محقق شده در بودجه ۹۵ بیش از ۲۱ درصد افزایش را نشان می‌دهد. با وجود آنکه دولت از اوایل دی‌ماه ۹۵ محدودیت در واردات خودرو را به‌واسطه ممنوعیت ثبت‌سفارش برای شرکت‌های متفرقه (غیرنماینده) رقم زد، اما درآمدهای پیش‌بینی شده در لایحه بودجه از این محل افزایشی در سال ۹۶ نظر گرفته شده است. بنابر بودجه مصوب سال ۱۳۹۶ درآمد مالیاتی ۳۲ هزار و ۲۰۰ میلیارد ریالی از محل واردات خودرو برای دولت در نظر گرفته شد؛ به‌رغم آنکه درآمد دولت از این محل افزایشی در نظر گرفته شده اما بررسی آمار بانک مرکزی در ۶ ماه سال‌جاری نشان می‌دهد که دولت نتوانسته درآمدهای خود از این محل را محقق کند.

براساس آمار بانک مرکزی، درآمد مالیاتی مصوب برای ۶ ماه سال‌جاری ۱۶ هزار و ۴۰۰ میلیارد ریال بوده و این در شرایطی است که دولت در این مدت تنها توانست یک هزار و ۳۰۰ میلیارد ریال درآمد مالیاتی از محل واردات خودرو کسب کند. این موضوع در حالی است که در ۶ ماه سال‌جاری واردات خودرو به کشور با افزایش ۴۴ درصدی مواجه شده است. بر همین اساس دولت در بودجه سال آینده درآمدهای خود از این محل را کاهش داده است. در حالی دولت در لایحه بودجه سال ۱۳۹۷ درآمد ۲ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومانی از محل مالیات واردات خودرو به کشور را در نظر گرفته است که این رقم در مقایسه با درآمدهای مالیاتی امسال کاهش ۶/ ۳۱ درصدی را نشان می‌دهد. با وجود آنکه واردات خودرو در سال‌جاری افزایش داشته است، اما آنگونه که به‌نظر می‌رسد، دولت نمی‌تواند رقم بالای خود از محل واردات خودرو را محقق کند؛ چراکه از اوایل تیرماه سال‌جاری ثبت‌سفارش واردات خودرو نیز بسته شده و تاکنون سیاست دولت در این خصوص مشخص نشده است. براین اساس به‌خوبی مشخص است که درآمدهای دولت از این محل بستگی مستقیمی به سیاست‌ها و برنامه‌هایی دارد که وزرات صنعت، معدن و تجارت در سر دارد؛ چه آنکه در حال حاضر بعد از پنج ماه بسته بودن سایت ثبت‌سفارش، دستورالعمل جدید واردات خودرو برای تصویب در هیات دولت به سر می‌برد.

خودرو