«دنیای‌اقتصاد» گزارش میدل ایست‌آی را راستی‌آزمایی کرد
۶ دور مذاکرات در ۸ ماه
منابع نزدیک به مذاکرات محرمانه ایران و آمریکا در عمان به میدل ایست‌آی می‌گویند که هیات‌ها در مورد پایان دادن به جنگ اسرائیل و تمایل مشترک برای تغییر در دولت اسرائیل صحبت کرده‌اند. مذاکرات محرمانه ایران و آمریکا در عمان پیشرفت خوبی داشت، اما اکنون با درگذشت ناگهانی ابراهیم رئیسی رئیسجمهور ایران و وزیر امور خارجه به خطر افتاده است. به گفته سه منبع ایرانی نزدیک به مذاکرات؛ برت مکگرک مشاور ارشد رئیسجمهور در خاورمیانه، اوایل ماه جاری با علی باقری‌کنی مذاکره‌کننده ارشد ایران مذاکره کرد.
بنا بر شنیده‌های روزنامه «دنیای‌اقتصاد» ایران و آمریکا از ۷ اکتبر حدود ۶ دور مذاکرات غیرمستقیم در عمان با یکدیگر داشته‌اند. این مذاکرات که بر محدودسازی تنش متمرکز است؛ برای اولین بار در آوریل یا مه۲۰۲۳ آغاز شد. ظاهرا واشنگتن در این مذاکرات بر حفظ وضعیت موجود تاکید کرده است. در وضعیت موجود ایران و آژانس دارای روابط پایدار اما حداقلی هستند و در عین حال تهران می‌تواند بدون ممانعت آمریکا به صادرات نفت خود ادامه دهد. شنیده‌های «دنیای‌اقتصاد» تایید می‌کند که ایران و آمریکا در مذاکرات عمان بر جدایی مساله هستهای از تحولات مرتبط با طوفان الاقصی تاکید کرده‌اند. در عین حال نماینده ایالات متحده در مذاکرات با توجه به فضای انتخاباتی در آمریکا از عدم‌امکان آغاز مذاکرات هستهای تا نوامبر سخن گفته است.
میدل ایست‌آی در گزارش خود ادامه می‌دهد: این گفت‌وگوها در مسقط انجام شد که یک دهه پیش میزبان جلسات محرمانه تهران و واشنگتن بود که منجر به توافق هستهای ۲۰۱۵ برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) شد. مذاکرات اخیر اولین دور گفت‌وگوها بین ایالات متحده و ایران از ماه ژانویه به شمار می‌رود. یک منبع نزدیک به این مذاکرات که اولین بار توسط اکسیوس گزارش شد، به میدل ایست‌آی گفت که مذاکرات بین باقری‌کنی و مکگرک به خوبی پیش می‌رود و نزدیک به دستیابی به نوعی توافق است.باقری‌کنی در آن زمان معاون وزیر امور خارجه بود، اما پس از شهادت حسین امیرعبداللهیان، اکنون سرپرست وزارت امور خارجه است. این گفت‌وگوها بر سه موضوع متمرکز بود: تمایل مشترک برای تغییر دولت در اسرائیل، پایان دادن به جنگ اسرائیل علیه غزه و جلوگیری از گسترش درگیری در سایر نقاط منطقه.یک تحلیلگر نزدیک به دولت ایران به میدل ایست‌آی گفت که به نظر می‌رسد این گفت‌وگوها راهی برای برقراری آتش‌بس بین ایالات متحده از یک طرف و ایران و متحدانش از طرف دیگر بوده است. از زمان حمله ۷ اکتبر و متعاقب آن جنگ در غزه، متحدان ایران مانند جنبش حوثی‌ها در یمن که رسما به نام انصارالله شناخته می‌شود و شبه‌نظامیان عراقی حملاتی را به اهداف آمریکایی در منطقه ترتیب داده‌اند.
پهپادها و موشک‌‌‌های ایرانی نیز در ماه آوریل توسط نیروهای آمریکایی رهگیری شدند، زمانی که ایران در واکنش به ترور فرماندهان خود در کنسولگری ایران در دمشق، حمله گسترده‌‌‌ای را به اسرائیل انجام داد. این تحلیلگر معتقد است که ممکن است درباره برنامه هستهای ایران و کاهش تحریم‌های نفتی نیز بحث‌هایی صورت گرفته باشد.توافق برجام که در آن ایران برنامه توسعه هستهای خود را در ازای کاهش تحریم‌‌‌ها محدود کرد، پس از خروج یکجانبه دولت ترامپ از آمریکا در سال ۲۰۱۸ از بین رفت. با این حال، سال گذشته، واشنگتن و تهران به توافق مبادله زندانیان دست یافتند که شامل آزادسازی ۶ میلیارد دلار از درآمدهای نفتی مصادره‌شده توسط ایالات متحده بود. مذاکرات منتهی به آن توافق در ماه اوت همچنین محدود کردن برنامه هستهای ایران را پیشنهاد کرد که نشان می‌دهد به جای برجام گسترده‌‌‌تر، فضایی برای دستیابی به توافق‌‌‌های متمرکزتر وجود دارد.
تا بعد از انتخابات هیچ مذاکره‌ای وجود ندارد
به گفته این منابع، پیش از آغاز مذاکرات مسقط، مکگرک با سعید ایروانی، نماینده ایران در سازمان ملل متحد، دیدار و گفت‌وگو کرد. در این دیدار، مکگرک به نقل از بایدن مدعی شد: «تا پس از انتخابات آمریکا با ایران برای توافق هستهای و جامع مذاکره نمی‌‌‌کنم، زیرا ایرانی‌‌‌ها نمی‌توانند به وعده‌‌‌های خود عمل کنند.» مکگرک گفت بایدن شکایت کرده که وقتی دولت رئیسی از احیای برجام در سال ۲۰۲۲ امتناع کرد، با «فشار و تحقیر بیش از حد» از سوی جمهوری‌خواهان مواجه شد. بایدن گفت: به نظر من برجام مرده است و ما بعد از انتخابات مذاکره خواهیم کرد، مشروط بر اینکه این یک مذاکره فراگیر باشد که فراتر از برجام باشد و مسائل منطقه‌ای را نیز پوشش دهد. میدل ایست‌آی از وزارت امور خارجه ایالات متحده برای اظهارنظر درخواست کرد.
دور دیگری از مذاکرات ایران و آمریکا به زودی انتظار نمی‌رود.پس از درگذشت رئیسجمهور ایران، جمهوری اسلامی باید ظرف ۵۰ روز انتخابات ریاست جمهوری برگزار کند و بعید است که تصمیمات مهم سیاست خارجی در این دوره بلاتکلیفی اتخاذ شود. در همین حال، انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در ماه نوامبر برگزار می‌شود. یک تحلیلگر به میدل ایست‌آی گفت: «با توجه به این وضعیت، باید منتظر اختلال و توقف مذاکرات با آمریکایی‌‌‌ها باشیم.» از آنجا که رئیسجمهور و وزیر امور خارجه هر دو درگذشته‌اند و به زودی انتخابات برگزار می‌شود، مذاکرات احتمالا تا پس از انتخابات به تعویق خواهد افتاد، مشابه آنچه در جریان رقابت‌‌‌های ریاست جمهوری ۲۰۲۱ رخ داد، زمانی که مذاکرات تا پس از انتخابات متوقف شد.
