«دنیای‌اقتصاد» تازهترین اظهارنظر مالی را تحلیل کرد
دیپلماسی با چاشنی تهدید
هر روزی که می‌گذرد ایران و آمریکا بیشتر از مسیر گفت‌وگوهای احیای برجام فاصله می‌گیرند؛ موضوعی که مقامات واشنگتن خیلی صریح به آن اعتراف می‌کنند. رابرت مالی، نماینده آمریکا در امور ایران در آخرین موضع‌‌‌‌‌‌‌‌گیری‌‌‌‌‌‌‌‌اش درباره ایران گفت؛ واشنگتن هنوز به مسیر دیپلماسی پایبند است اما گفت وقتی قرار نیست اتفاقی در حوزه برجام رخ دهد، این کشور نمی‌‌‌‌‌‌‌‌خواهد وقت خود را تلف کند. مالی با اشاره به اینکه واشنگتن توجه خود را به حمایت از ناآرامی‌‌‌‌‌‌‌‌ها معطوف کرده، تهدید کرد که اگر لازم باشد به‌عنوان آخرین راهکار، به گزینه نظامی علیه برنامه هستهای ایران متوسل می‌شوند.
در واقع بر اساس این صحبت‌های نماینده آمریکا در امور ایران هر چند اولویت کاخ‌سفید در مورد ایران همچنان دیپلماسی است اما در عین‌حال نمی‌‌‌‌‌‌‌‌خواهند دست بسته بنشینند و تا هر زمانی‌که لازم بود فرصت بدهند که شاید برجام احیا شود. مالی از احتمال توسل به گزینه نظامی صحبت کرد و این بیانگر آن است که واشنگتن هر گزینه‌‌‌‌‌‌‌‌ای که فکر کند می‌تواند با آن ایران را تحت‌فشار قرار دهد، در دستور کار قرار خواهد داد؛ از ابزار تحریمی برای اهرمسازی در مذاکرات گرفته تا تهدید به حمله. رابرت مالی، نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران، شامگاه دوشنبه طی سخنرانی در همایشی در «اندیشکده کارنگی» بعد از اذعان به اینکه موضوع احیای برجام و مذاکرات رفع تحریم‌های ایران حتی در دستورکار واشنگتن هم نیست، این‌بار تمرکز بر توافق هستهای را موجب اتلاف‌وقت توصیف کرد. وی همچنین گفت که آمریکا روی مسائلی از ایران تمرکز دارد که برایش مفید باشد و در حال‌حاضر اگر قرار باشد هیچ اتفاقی در موضوع توافق هستهای ایران رخ ندهد، واشنگتن هم وقت خود را روی آن هدر نمی‌دهد.
به گزارش خبر‌گزاری فارس، وبگاه شبکه «سی‌‌‌‌‌‌‌‌ان‌‌‌‌‌‌‌‌ان» به نقل از وی نوشت که آمریکا هنوز هم به مسیر دیپلماسی برای محدودکردن برنامه هستهای ایران پایبند است، اما در بحبوحه اغتشاشات در ایران، توجه خود را از تلاش‌ها روی توافق هستهای و تهران، به مسکو و جنگ اوکراین معطوف کرده است. وی ادعا کرد: «ما تلاش می‌کنیم که انتقال تسلیحات از تهران به مسکو برای استفاده در جنگ اوکراین را متوقف کنیم.» امروز واشنگتن به‌همراه برخی دیگر از پایتخت‌‌‌‌‌‌‌‌های اروپایی بحث ارسال پهپادهای ایرانی به روسیه و استفاده از آن در جنگ اوکراین را بهانه‌‌‌‌‌‌‌‌ای برای فشار بیشتر بر ایران قرار داده‌اند و حتی این احتمال می‌رود که در روزهای آینده، سایه استفاده از بند‌ماشه را نیز برای افزایش فشارها بر ایران وارد کنند.
مذاکرات در بن‌‌‌‌‌‌‌‌بست
همچنین این دیپلمات آمریکایی با تکرار ادعاهای قبلی کشورش مبنی‌بر اینکه بارها در مذاکرات وین به حصول توافق برای بازگشت به برجام «بسیار نزدیک» شده بودند و ایران باعث‌شده که به توافق نرسند، توضیح داد: «هربار که ما نزدیک می‌‌‌‌‌‌‌‌شدیم، ایران درخواست‌های فرعی جدیدی مطرح می‌‌‌‌‌‌‌‌کرد که مذاکرات را از مسیر خارج می‌‌‌‌‌‌‌‌ساخت.» مالی ادامه داد: «این دقیقا نقطه‌‌‌‌‌‌‌‌ای بود که ما در ماه اوت و اوایل سپتامبر در آن قرار داشتیم ولی از آن زمان تاکنون هیچ تحرکی انجام نشده‌است. هیچ اتفاقی درخصوص توافق هستهای رخ نمی‌دهد، پس ما هم زمان خود را صرف آن نمی‌کنیم و وقتمان را برای هیچ‌چیز هدر نمی‌دهیم.»
گزینه نظامی؛ آخرین راه
از سوی دیگر نماینده آمریکا در امور ایران با بیان اینکه «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور سابق این کشور سعی کرد جایگزین برجام را امتحان کند اما این کار جواب نداد، گفت: «ما به‌‌‌‌‌‌‌‌خاطر تلاش کردن، عذرخواهی نمی‌کنیم و هنوز هم سعی می‌کنیم هر کاری می‌توانیم برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح اتمی انجام دهیم. ترجیح ما استفاده از دیپلماسی با ابزارهای فشار مخصوصا تحریم‌ها است، ولی اگر دیپلماسی شکست بخورد، تقریبا همه گزینه‌‌‌‌‌‌‌‌ها را روی میز نگه داشته‌‌‌‌‌‌‌‌ایم.»
به نوشته سی‌‌‌‌‌‌‌‌ان‌‌‌‌‌‌‌‌ان، مالی با تهدید ایران به حمله نظامی، مدعی شد: «همزمان که از دیگر ابزارها استفاده می‌کنیم، به‌عنوان آخرین راه، گزینه نظامی را در صورت لزوم برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح اتمی اجرا می‌کنیم.» این در حالی است که در سند استراتژی امنیت ملی آمریکا که ۱۳ اکتبر منتشر شد نیز درباره برجام آمده است: «ما پیگیری دیپلماسی را ادامه خواهیم داد تا اطمینان حاصل کنیم ایران هرگز به سلاح هستهای دست پیدا نخواهد کرد. همزمان، آماده خواهیم بود در صورت شکست دیپلماسی، از گزینه‌‌‌‌‌‌‌‌های دیگر استفاده کنیم.» درواقع بر اساس این سند و همچنین صحبت‌های مقامات آمریکایی آنچه برای واشنگتن اهمیت دارد حل دیپلماتیک پرونده هستهای ایران است که هم شامل برجام می‌شود و هم شامل آلترناتیوهای آن مثل توافق موقت یا توافق جامع جایگزین برجام.
در عین‌حال در این سند گفته شده در صورت شکست دیپلماسی به ابزارهای دیگری متوسل خواهند شد ولی گفته نشده که به چه ابزاری. البته امروز مالی خیلی واضح‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تر گفته که اگر راه‌‌‌‌‌‌‌‌های دیگر به شکست بینجامد از گزینه نظامی هم ممکن است علیه ایران استفاده کنند. نماینده آمریکا در امور ایران همچنین در بخش دیگری از صحبت‌هایش در اندیشکده کارنگی تشریح کرد: «اکنون کاری نیست که به‌‌‌‌‌‌‌‌دلیل مصلحت‌‌‌‌‌‌‌‌اندیشی ما نسبت به احتمال حصول توافق هستهای در آینده، انجام ندهیم. ما دست خود را با این خوش‌بینی نمی‌‌‌‌‌‌‌‌بندیم که شاید روزی توافق حاصل شود.»
مالی پیش از این در گفت‌وگویی که ۲۳ مهر‌ماه با شبکه «سی‌‌‌‌‌‌‌‌ان‌‌‌‌‌‌‌‌ان» داشت نیز با اذعان به اینکه احیای توافق هستهای ایران در دستورکار و تحت تمرکز واشنگتن قرار ندارد، مدعی شد که هیچ تحرکی در زمینه مذاکرات وین انجام نمی‌شود. در آن اظهارات وی با بیان اینکه دولت آمریکا معتقد است که باید از دستیابی ایران به سلاح اتمی جلوگیری کرد، گفت: «دیپلماسی، بهترین راه برای انجام این کار است. ما خواهیم دید که دولت آمریکا برای رسیدن به توافق متمایل است اما در برهه کنونی، تمرکز روی چیزهای دیگر است، زیرا گفت‌وگوها[ی وین] متوقف‌شده‌‌‌‌‌‌‌‌اند.» همچنین مالی در مصاحبه با سی‌‌‌‌‌‌‌‌ان‌‌‌‌‌‌‌‌ان هم این ادعا را مطرح کرد که خواسته‌‌‌‌‌‌‌‌های ایران باعث توقف مذاکرات شده‌است.
تشدید اهرمسازی
اکنون آمریکا از هر ابزاری برای فشار بیشتر بر ایران با هدف آنکه تهران زودتر پای میز مذاکره حاضر شود، استفاده می‌کند. از تحریم در حوزه‌های اقتصادی، تحریم افراد تا تحریم در حوزه حقوق‌بشر. حتی آمریکا درخصوص مسائل جاری در ایران پا را از تحریم نیز فراتر نهاده و قرار است روز چهارشنبه نشستی غیررسمی برگزار و در آن در مورد آخرین وضعیت حقوق‌بشر در ایران توضیح داده شود. همچنین امروز این احتمال هم مطرح است که آمریکا تحریم‌های مرتبط با صادرات نفت ایران را با هدف فشار بیشتر بر تهران افزایش دهد و سفت و سخت‌‌‌‌‌‌‌‌تر اجرا کند. البته در چند‌ماه اخیر نیز این کشور تحریم‌هایی در حوزه پتروشیمی و نفت علیه ایران اعمال کرده بود. بنابراین در حال حاضر آمریکا از هر مساله و بهانه‌‌‌‌‌‌‌‌ای برای اهرمسازی علیه ایران استفاده می‌کند اما همچنان که در سند امنیت ملی و صحبت‌های مالی ذکر شده، آنها در صورت شکست دیپلماسی از گزینه‌‌‌‌‌‌‌‌های دیگر نیز استفاده خواهند کرد.
در این بین انگاره کاخ‌سفید این است که هرچه اهرم‌‌‌‌‌‌‌‌ها علیه ایران را بیشتر کنند، مقامات تهران سریع‌تر به میز مذاکره بازمی‌‌‌‌‌‌‌‌گردند و حتی از برخی خواسته‌‌‌‌‌‌‌‌های خود دست خواهند کشید. این در حالی است که از صحبت‌های مقامات ایرانی این گزینه متصور نمی‌شود که تهران به‌دنبال فشار و اهرمسازی غرب از خواسته‌‌‌‌‌‌‌‌ها و مطالباتش کوتاه خواهد آمد؛ حال این اهرم‌‌‌‌‌‌‌‌سازی‌‌‌‌‌‌‌‌ها در حوزه تحریم‌های مرتبط با برنامه هستهای باشد یا مسائل حقوق‌بشر و بحث ارسال پهپاد به روسیه. با توجه به اظهارات و مواضع کاخ‌سفید نسبت به مساله ایران، شاید آمریکایی‌‌‌‌‌‌‌‌ها در هفته‌ها و ماه‌های آتی از برجام عبور کنند ولی فعلا آمادگی این را ندارند که به‌طور کلی دیپلماسی را کنار بگذارند؛ در حوزه دیپلماتیک نیز آنچه که فعلا روی میز است و ۱۸ماه روی آن کار شده برجام است. هرچند آمریکا می‌گوید آلترناتیوهایی دارد ولی فعلا دردسترس‌‌‌‌‌‌‌‌ترین گزینه برای غرب با هدف اطمینان‌خاطر از برنامه هستهای ایران طبق آنچه که خودشان می‌گویند، همین توافق برجام است.
