«دنیای اقتصاد» در گزارشی تحلیل کرد
اهمیت بازسازی سوریه در استراتژی ایران
به گزارش «ایسنا» به نقل از خبرگزاری رسمی سوریه(سانا)، ولید معلم، معاون نخست‌وزیر و وزیر خارجه سوریه گفت که سوریه در جنگ با تروریست‌ها از دوستان خود ایران و روسیه کمک خواست بنابراین در روند بازسازی نیز طبیعتا اولویت به این کشورها داده خواهد شد و این امر به منظور تقدیر از فداکاری‌های‌شان در سوریه خواهد بود. همچنین این دو کشور به علاوه برخی کشورهای دوست از جمله چین، هند، مالزی، برزیل و جنوب آفریقا از امکانات مناسبی برای شرکت در بازسازی برخوردارند.
پیش‌تر حموده یوسف صباغ رئیس مجلس سوریه در دیدار با علی‌اکبر ولایتی مشاور مقام معظم رهبری گفته بود روند سازندگی سوریه باید به‌صورتی باشد که ایران یکی از شریک‌های اصلی در بازسازی سوریه بعد از جنگ باشد. حسین عرنوس وزیر مسکن سوریه نیز در جریان نشست با هیات اقتصادی ایران در ۲۴ مرداد ۱۳۹۷، از ورود جدی بخش‌خصوصی ایران به روند بازسازی مناطق ویران‌شده در این کشور خبر داده بود. در جریان نشست مذکور توافق شد که بخش‌خصوصی ایران پروژه ساخت ۳۰ هزار واحد مسکونی در استان‌های دمشق، حلب و حمص را به دست بگیرد.همزمان با اظهارات ولید معلم، نماینده دائم ایران در سازمان ملل نیز گفت پس از شکست تروریست‌ها در ادلب، دنیا باید به بازسازی سوریه و بازگشت آوارگان کمک کند. غلامعلی خوشرو که در نشست ویژه شورای امنیت برای تشریح دستاوردهای اجلاس سران کشورهای ضامن روند آستانه در تهران سخن می‌گفت، اعلام کرد: پیام روشن روسای جمهور ایران، روسیه و ترکیه در تهران به‌عنوان سه کشور ضامن روند آستانه، تاکید بر ضرورت احترام جامعه جهانی به حاکمیت ملی، تمامیت ارضی و استقلال سوریه، ادامه مبارزه جدی با گروه‌های تروریستی در این کشور و کمک به روند گفت‌وگوهای سیاسی سوری-سوری بود. در یک سال اخیر و پس از تغییر معادلات میدانی در مناطق مختلف سوریه که منجر به کنترل دولت اسد بر بخش‌های زیادی از این کشور شده است، موضوع بازسازی سوریه بیش از گذشته درحال مطرح شدن است. به‌نظر می‌رسد ایران نیز موضوع بازسازی، حضور موثر در بازار آینده سوریه و اتصال اقتصادی به دریای مدیترانه را در راهبرد خود در سوریه گنجانده است و این را می‌توان از مواضع مقامات نظامی و سیاسی ایران به خوبی مشاهده کرد. در همین خصوص اولین مقام ایرانی که خواهان مشارکت ایران در بازسازی سوریه و برگرداندن هزینه‌ها شده بود، سرلشگر رحیم صفوی مشاور عالی مقام معظم رهبری بود.
ایران باید هزینه‌ها را برگرداند
دستیار و مشاور عالی فرمانده کل قوا ۲۸ بهمن ۱۳۹۶ در نشست «بررسی بحران سوریه، آخرین تحولات میدانی و سیاسی» که در موسسه آینده‌پژوهی جهان اسلام برگزار شد، با بیان اینکه بازسازی سوریه چندین سال طول خواهد کشید و حداقل به ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیارد دلار احتیاج دارد، گفت: «جمهوری اسلامی ایران هم باید هزینه‌هایی را که در سوریه کرده است برگرداند و سوری‌ها این آمادگی را دارند که از نفت، گاز و معادن فسفات سوریه این هزینه‌ها را برگردانند.» رحیم صفوی با اشاره به قرارداد ۴۹ ساله روسیه با سوریه گفت که «ایران هم می‌تواند با دولت سوریه قرارداد طولانی‌مدت سیاسی و اقتصادی داشته باشد و هزینه‌هایی را که کرده است بازگرداند و هم اکنون هم ایران از معادن فسفات سوریه درحال صادرات است.» بر اساس قرارداد نظامی که سال ۲۰۱۷ میلادی میان دمشق و مسکو امضا شده، به روسیه این امکان را می‌دهد که ۱۱ ناو جنگی، از جمله ناوهای اتمی، را در طرطوس در سوریه مستقر کند. مدت زمان این قرارداد ۴۹ ساله است و می‌تواند تمدید شود. پیش‌تر نیز خبرگزاری رویترز در گزارشی مدعی شده بود که از سال ۲۰۱۳ به این سو، بانک مرکزی ایران چند خط اعتباری به ارزش پنج میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار در اختیار همتای سوری خود قرار داده که عمدتا برای واردات نفت ایران از سوی دمشق مورد استفاده قرار می‌گیرد. این خبرگزاری اضافه کرد که ایران و سوریه همچنین توافق‌نامه‌های متعددی را در زمینه سرمایه‌گذاری در حوزه نفت، برق، انرژی و دیگر حوزه‌های صنعتی به امضا رسانده‌اند. در همین حال خبرگزاری بلومبرگ نیز سال ۹۴ مدعی شد که براساس برآورد‌ها و تحقیقات صورت گرفته، تهران سالانه ۶ میلیارد دلار در جنگ سوریه هزینه کرده است.
آمادگی قرارگاه خاتم‌الانبیا
سردار عبدالله عبداللهی فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا(ص) نیز دیگر مقام نظامی است که ۲۲ آذر ۱۳۹۶ در گفت‌وگو با خبرگزاری تسنیم، درباره مشارکت احتمالی در بازسازی سوریه گفت: «چنانچه تدبیر دولت بر این امر قرار بگیرد، قرارگاه خاتم به‌عنوان یک مجموعه پیشگام برای بازسازی در سوریه آمادگی این کار را دارد.»
تاکید روحانی بر حضور موثر در بازسازی سوریه
حسن روحانی رئیس‌جمهوری ایران نیز ۱۵ فروردین ۱۳۹۷، در نشست سران ایران، روسیه و ترکیه تاکید کرد که ایران آمادگی دارد که به‌صورت موثر در بازسازی سوریه مشارکت داشته باشد. روحانی در بند دوم سخنرانی خود ابراز کرد: «تلاش واقعی برای پایان بحران سوریه و ایجاد بسترهای لازم برای بازسازی این کشور و فراهم کردن زمینه‌های بازگشت آوارگان به محل زندگی خود باید مورد اهتمام ما و جامعه جهانی قرار گیرد. جمهوری اسلامی ایران آماده حضور موثر در بازسازی سوریه است.» روحانی ۴ آذرماه ۱۳۹۶ نیز در گفت‌وگو با بشار اسد با اشاره به همکاری چند ساله دو کشور گفت: «جمهوری اسلامی ایران آماده مشارکت فعال در روند بازسازی سوریه است.»
استقبال ظریف از مشارکت شرکت‌ها در سوریه
وزیر امورخارجه ایران نیز دیگر مقامی است که در سفر اخیر خود به دمشق، موضوع بازسازی سوریه را مطرح کرده است. محمد جواد ظریف در سفر ۱۲ شهریور به دمشق در دیدار با عماد خمیس، نخست‌وزیر سوریه ضمن استقبال از برگزاری نمایشگاه بازسازی دمشق، آن را نشانه و اراده قوی شروع بازسازی توصیف کرد. عماد خمیس نخست‌وزیر سوریه نیز ضمن تشکر از حمایت‌های ایران گفت که با مشارکت و همکاری کشورهای دوست به‌ویژه جمهوری اسلامی ایران و روسیه و شرکت‌های خصوصی این کشورها بازسازی را دنبال خواهیم کرد. همچنین از مشارکت شرکت‌های ایرانی در نمایشگاه دمشق استقبال می‌کنیم. ظریف همچنین از مشارکت شرکت‌های خصوصی ایرانی در بازسازی سوریه استقبال کرد و وظایف سفارتخانه‌های ایران و سوریه را تسهیل حضور شرکت‌های خصوصی ایرانی دانست. ظریف ۶ اردیبهشت ۱۳۹۷ در دومین اجلاس اتحادیه اروپا درباره سوریه در بروکسل نیز گفت که ایران پیش از این همکاری خود را با سوریه به منظور بازسازی این کشور آغاز کرده و در این زمینه آماده تعامل با دیگران نیز هستیم. این کنفرانس با حضور ۸۰ کشور به ریاست مشترک اتحادیه اروپا و سازمان ملل در بروکسل برگزار شد.
مشارکت ایران کمک خیریه نیست
دستیار ارشد وزیرخارجه ایران در امور ویژه سیاسی نیز دیگر مقام سیاسی است که درخصوص بازسازی سوریه ابراز نظر کرده است وی با بیان اینکه به مرور همراه با پیشرفت تحولات میدانی، بازسازی سوریه به آرامی آغاز خواهد شد، ادامه داد: منظور از مشارکت ایران در بازار بعد از جنگ سوریه، گرفتن طرح‌ها در بازسازی سوریه از سوی شرکت‌های دولتی و خصوصی ایران است. حسین جابری‌انصاری گفت: « بخشی از گفت‌وگوهای سفر اخیر وزیرخارجه ایران با مقامات عالی سوریه در ارتباط با مشارکت ایران در بازسازی سوریه بوده است نه به معنای کمک خیریه‌ای، بلکه به این معنا که شرکت‌های ایرانی از فرصت اقتصادی ایجاد شده در شرایط پس از جنگ سوریه استفاده کنند و فرصتی برای صدور خدمات فنی و مهندسی و کالاها باشد.»
نقش مهم ایران در بازسازی سوریه نوین
کمال دهقانی‌فیروز‌آبادی نایبرئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز 11 آذر 1396، در گفت‌وگو با سایت دیپلماسی ایرانی بیان داشت که در دوران نوین سوریه، جمهوری اسلامی ایران علاوه بر تلاش برای به نتیجه رسیدن نشست‌های آستانه می‌تواند در بازسازی سوریه تخریب شده نقشی جدی را ایفا کند. پیش‌تر نیز علاءالدین بروجردی دیگر عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفته بود که ایران علاقه‌مند است تا تخصص‌های خود را در حوزه پروژه‌های عمرانی با دولت سوریه به اشتراک بگذارد. پایگاه خبری و تحلیلی «موسسه خاورمیانه» که یک موسسه تحلیلگر در حوزه خاورمیانه و شمال آفریقا است در گزارشی به بررسی نقش ایران در بازسازی و ترمیم اقتصادی سوریه پرداخته و با اشاره به سخنان حسین سلاح‌ورزی، نایبرئیس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن نوشته است: «این مقام بخش خصوصی جمهوری اسلامی ایران اعلام کرده کشورش آماده است تا نیازهای تجاری سوریه را برآورده کند و شرکت‌های ایرانی مشتاق کمک به بازسازی این کشور ویران شده‌اند.» سلاح‌ورزی یک شهریور ۱۳۹۶ در دیدار با محمد سامر الخلیل وزیر اقتصاد و تجارت خارجی سوریه در دمشق، از دولت سوریه خواست تا نماینده ویژه‌ای برای ترتیب اجرای توافقنامه تجارت آزاد بین دو کشور معین و به ایران اعزام کند.
حسین راغب‌حسین، نایبرئیس گروه دوستی ایران و سوریه نیز درخصوص نقش ایران در بازسازی ویرانی‌های سوریه و آینده این کشور تاکید کرد: نکته نخستی که باید به آن اشاره کنم، این است که تمام کشورهای حامی تروریسم هیچ‌گونه جایگاهی در آینده سوریه و بازسازی ویرانی‌ها نخواهند داشت. اشاره راغب حسین به شرکت‌های ترکیه ای است که حضور فعالی در بازار سوریه دارند. همچنین حضور گسترده شرکت‌های چینی باعث شده تا کارشناسان زنگ هشدارها را درخصوص تعجیل در این موضوع به صدا در بیاورند. بررسی مبادلات تجاری تهران- دمشق نشان می‌دهد در سال ۱۳۸۹ بالاترین میزان مبادلات ۲ کشور به ۵۴۵ میلیون و ۲۰۰ هزار دلار رسید که از این رقم سهم ایران ۶/ ۹۴ درصد و بقیه مربوط به طرف سوری بود. آغاز جنگ داخلی در سوریه باعث شد مبادلات دو کشور در سال ۱۳۹۳ تا حوالی ۱۰۰ میلیون دلار نیز کاهش یابد.
هرچند سهم سوریه از تجارت ایران رقم کوچکی است، ایران همواره جزو شرکای اصلی تجاری سوریه بوده است. بر اساس آخرین اطلاعات سازمان توسعه تجارت (به‌روز شده در آبان ۱۳۹۵)، ایران پس از عربستان سعودی (با سهم ۸ / ۲۲درصدی) و امارات (با سهم ۲ / ۱۱درصدی) سومین صادرکننده عمده کالا به سوریه است و ۳/ ۸ درصد از بازار واردات این کشور را در اختیار دارد. اقلام عمده صادراتی ایران به سوریه شامل روغن‌های سبک، آرد گندم، مکمل‌های دارویی، سایر‌هادی‌های برقی، شیر خشک صنعتی به شکل پودر، مخمرهای فعال، اوره، بوتان، پروپان، شیرآلات بهداشتی و آنتی‌سرم‌ها می‌شود. اقلام عمده وارداتی ایران از سوریه نیز شامل روغن زیتون، فسفات، زیتون، نخ، قراضه و ضایعات باتری، اسیدهای چرب، پلی اور‌تان‌ها، پارچه، مصنوعات پلاستیکی و ورقه‌های داغ‌زنی است. بنابراین سوریه یکی از ۴۰ کشوری است که براساس رده‌بندی سازمان توسعه تجارت، در «اولویت اول در بازار هدف» تجارت ایران قرار گرفته است.
ارسال نظر