گمرک فاوا در منطقه ویژه اقتصادی پیام راه‌اندازی می‌شود
تجارت فناوری از گمرک تخصصی
بیشتر کالاهای وارداتی فاوا از کشورهایی مانند چین، امارات متحده عربی، ژاپن، کره‌جنوبی، قطر و ترکیه وارد گمرک امام خمینی (ره)، پیام و گمرک تهران می‌شود. واردات مواد اولیه در بخش فناوری‌های نوین و به دنبال آن صادرات محصولات نهایی در حالی صورت می‌گرفته که رسوب کالاها و زمان‌بر بودن مدت ترخیص آنها از گمرکات با توجه به دلایلی از جمله نبود آزمایشگاه‌های تخصصی، فقدان کارشناسان آموزش‌دیده و بوروکراسی اداری سبب شده بود تا کالاها مدت زمان بیشتری در گمرکات بمانند که این مساله مشکلات زیادی را برای وارد‌کنندگان که به دنبال تولید محصول نهایی خود بودند ایجاد کرده بود. مجموع این عوامل در کنار هم سبب شد تا ضرورت راه‌اندازی گمرک تخصصی در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات بیش از گذشته مورد توجه قرار بگیرد.
چرایی راه‌اندازی گمرک تخصصی فاوا
فعالان در حوزه فناوری‌های نوین بر این باور هستند که طولانی بودن زمان ترخیص در گمرکات، رفتارهای سلیقه‌‌‌ای ارزیابان و عدم‌شناخت صحیح و نداشتن تخصص لازم در حوزه ICT سبب شده تا مشکلات زیادی بر سر راه فعالان در این بخش ایجاد شود. به عقیده آنها راه‌اندازی گمرک تخصصی فاوا علاوه بر فراهم آوردن بسترهای تجارت الکترونیک فرامرزی، به رونق اقتصادی کشور نیز کمک خواهد کرد؛ چرا که در حال حاضر ۴/ ۷درصد کیک بزرگ اقتصاد کشور را اقتصاد دیجیتال تشکیل می‌دهد.
در این باره مدیرعامل شرکت بارز هلیل، فعال در تولید تجهیزات مخابراتی با اشاره به لزوم راه‌اندازی گمرک تخصصی در حوزه فاوا گفت: کالاهای حوزه فاوا به دلیل نبود گمرک تخصصی و کارشناسان متخصص برای مدت‌های طولانی در دیگر گمرکات کشور از جمله گمرک امام خمینی (ره) برای مدت زمان زیادی رسوب کرده که این مساله سبب تاخیر در روند فعالیت و تولیدات و انجام تعهدات شرکت‌های فعال در این حوزه شده است.
ایمان امانی توضیح داد: راه‌اندازی گمرک تخصصی در نقطه‌ای مانند منطقه ویژه اقتصادی پیام که از زیرساخت‌های خوبی از جمله گمرک، بخش فرودگاهی و آزمایشگاه‌های تخصصی متعدد برخوردار است این امکان را به تولیدکنندگان می‌دهد که در کنار سرعت بخشیدن به روند ترخیص کالاهای خود شاهد کاهش هزینه‌ها نیز باشیم.
ایجاد گمرک فاوا و تسهیل روند صادرات و واردات
مدیرعامل شرکت توسعه انتقال داده آرین نیز در این رابطه می‌گوید که تسهیل‌گری در روند واردات مواد اولیه در حوزه فناوری‌های نوین موجب کاهش هزینه‌ها و جلوگیری از وارد شدن زیان به تولیدکنندگان می‌شود.
سعید سامی دوباره‌کاری را از دیگر مشکلات بر سر راه تولیدکنندگان و فعالان در حوزه فناوری‌های نوین می‌داند و می‌گوید: اینکه بتوانیم در کوتاه‌ترین زمان ممکن مواد اولیه موردنیاز را با کمترین مدت رسوب وارد کشور کنیم و در خطوط تولید خود به کار گیریم، مزیت بزرگی است که موجب تسهیل در روند فعالیت‌ها می‌شود.
تغییر مداوم تکنولوژی و لزوم به‌روز‌رسانی آموزش کارشناسان گمرک
مهدی بهوندی، قائم‌مقام شرکت تجارتخانه حاجی قاسم نیز بر این باور است که تغییر مداوم تکنولوژی و ساختار محصولات مرتبط با ICT سبب تغییرات در ارزش‌گذاری آنها می‌شود که به همین منظور اطلاعات کارشناسان مستقر در گمرک باید به‌روز بوده و به صورت مرتب مسائل مرتبط با این حوزه را آموزش ببینند که این موضوعات ضرورت راه‌اندازی گمرک تخصصی فاوا با حضور کارشناس آشنا به اطلاعات به‌روز را دو‌چندان می‌کند. از نظر او، راه‌اندازی گمرک تخصصی فاوا موجب جلوگیری از واردات کالاهای خارجی مشابه تولید داخل می‌شود. مدیرعامل شرکت آشکارساز با بیان اینکه راه‌اندازی گمرک تخصصی فاوا موجب جلوگیری از واردات کالاهای خارجی مشابه تولید داخل می‌شود، گفت: با این اقدام عملا فضا برای تولیدات داخلی در کشور فراهم و زمینه برای رقابت هر چه بیشتر آنها ایجاد می‌شود. از سوی دیگر ترخیص‌کاران فعال در این حوزه نیز معتقدند که راه‌اندازی گمرک تخصصی در حوزه فاوا موجب می‌شود تا علاوه بر استقرار تمام دستگاه‌های مرتبط که موجب سرعت بخشیدن به روند فعالیت‌ها می‌شود، میزان ضریب خطاها نیز در این حوزه به حداقل برسد. احمد قیطانچی، فعال اقتصادی مستقر در منطقه ویژه اقتصادی پیام می‌گوید: با راه‌اندازی این گمرک، ارزش‌گذاری کالاها با دقت بیشتری صورت می‌گیرد و اختلافات گمرکی نیز کاهش قابل ملاحظه‌ای می‌یابد.
وی با اشاره به حضور کارشناسان متخصص در گمرک تخصصی فاوا تصریح کرد: با این اقدام شاهد اجرایی شدن یک فرآیند تخصصی در روند ترخیص کالاها در حوزه فناوری‌های نوین بوده که تاثیر زیادی در کیفی‌سازی محصولات نیز خواهد داشت.
فرودگاه پیام، بهترین گزینه برای راه‌اندازی گمرک تخصصی فاوا
با توجه به توسعه تکنولوژی و نیاز فعالان این بخش به تسریع‌بخشی واردات مواد اولیه، در اسفند سال گذشته هیات دولت راه‌اندازی گمرک تخصصی فاوا را در منطقه ویژه اقتصادی پیام تصویب کرد. پیام، نزدیک‌ترین منطقه ویژه فعال به پایتخت است که زیر نظر وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات فعالیت می‌کند و وسعتی بالغ بر ۳۶۰۰ هکتار دارد. در حال حاضر بیش از ۳۰۰ سرمایه‌گذار خصوصی فعالیت‌های تولیدی خود را در منطقه ویژه اقتصادی پیام انجام می‌دهند که ۷۰درصد آنها در حوزه الکترونیک، مکاترونیک، فناوری اطلاعات و ارتباطات و نرم‌افزار فعال هستند. موقعیت استراتژیک و مهم پیام، قرار داشتن فرودگاه در داخل اراضی منطقه ویژه و امکان بهره‌گیری از کلیه تسهیلات از جمله تخلیه و بارگیری و انبارش کالا، خدمات کارگو و عدم‌محدودیت زمانی توقف کالا در منطقه را می‌توان از مهم‌ترین مزایای موجود در منطقه ویژه اقتصادی پیام برای انتخاب آن به منظور ایجاد گمرک تخصصی فاوا برشمرد.
همچنین معافیت از پرداخت هرگونه حقوق و عوارض گمرکی برای واردات مواد اولیه و ماشین‌آلات خط تولید و لوازم و قطعات مورد مصرف در منطقه اعم از نو و مستعمل مجاز، پرداخت حقوق و عوارض گمرکی ورودی مواد اولیه و قطعات تولیدی واحدهای تولیدی مستقر در منطقه پس از تولید و در زمان خروج کالا از منطقه و امکان ورود کالا از طریق ترانزیت خارجی و داخلی از دیگر ظرفیت‌های پیام برای تبدیل شدن به گمرک تخصصی فاواست.
وجود آزمایشگاه‌های تخصصی و شرکت‌های بازرسی فنی مورد تایید سازمان ملی استاندارد در منطقه ویژه اقتصادی پیام، بهره‌مند بودن از زیرساخت‌های لجستیکی، حمل‌ونقل هوایی، زمینی و جاده‌های ترانزیتی، امکان ارسال و ترانزیت کالا از گمرک پیام به سایر نقاط کشور، بالا بودن سرعت ترخیص کالا در این گمرک نسبت به سایر گمرکات و وجود پنجره واحد گمرکی با استقرار سازمان‌ها و نهاد‌های مرتبط را از دیگر مزایای پیام می‌توان برشمرد که موجب شد تا دولت این منطقه را برای راه‌اندازی گمرک تخصصی فاوا انتخاب کند.
از سوی دیگر فاصله اندک منطقه ویژه اقتصادی پیام تا تهران، وجود شهرک‌های صنعتی متعدد در استان‌های البرز، تهران و قزوین و قرار گرفتن در محل تلاقی ۱۳ استان شمالی و شمال غربی موقعیت مناسبی در اختیار منطقه ویژه اقتصادی پیام در جهت صادرات و واردات کالا قرار داده است.
به دنبال تصویب راه‌اندازی گمرک تخصصی فاوا در پیام، عیسی زارع‌پور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات طی حکمی مسوولیت اجرایی ایجاد گمرک تخصصی فاوا را بر عهده اکبر قنبرپور مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی و فرودگاه بین‌المللی پیام قرار داد.
در بخشی از این حکم با اشاره به همکاری دستگاه‌های مرتبط از جمله وزارت امور اقتصادی و دارایی، معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس جمهور، دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد تجاری- صنعتی و ویژه اقتصادی و شرکت‌ها و سازمان‌های تابعه این وزارت و بر اساس زمینه‌ها و زیرساخت‌های موجود در پیام اظهار امیدواری شده بود که تا شهریور ۱۴۰۲ شاهد راه‌اندازی این گمرک تخصصی در پیام باشیم.
ایجاد شورای هماهنگی با حضور دستگاه‌های ذی‌ربط با محوریت پیام، پیگیری استقرار یا تکمیل زیرساخت‌های قانونی، اجرایی، آزمایشگاهی و تجهیزاتی لازم به منظور ایجاد گمرک تخصصی فاوا در پیام، توسعه ظرفیت و تجهیزات تخلیه و بارگیری کالا و فضای انبارهای عمومی گمرکی و تنظیم و تبادل تفاهم‌نامه با وزارت امور اقتصادی و دارایی از جمله مواردی بود که در این حکم با هدف اجرایی شدن به آنها اشاره شده بود.
همچنین تعریف مشوق‌ها و تخفیفات گمرکی لازم در مدت زمان معین به منظور شکل‌گیری گمرک تخصصی، تعامل با وارد‌کنندگان و صادر‌کنندگان عمده تجهیزات و لوازم ارتباطی، گوشی تلفن همراه، رایانه و لوازم جانبی به منظور آشنایی و استفاده از گمرک تخصصی فاوا، تعامل با شرکت‌ها و موسسات حمل‌ونقل زمینی و هوایی، ترخیص‌کاران و سایر بازیگران مربوطه به منظور استقرار در منطقه ویژه اقتصادی پیام، استقرار پایانه صادراتی استان در منطقه با هدف تسهیل صادرات کالا، ارائه آموزش‌های تخصصی فاوا به کارشناسان و ارزیابان گمرک و توسعه ناوگان هوایی شرکت خدمات هوایی پیام به منظور ارائه خدمات کارگو از دیگر مواردی بود که در حکم وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات خطاب به مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی و فرودگاه بین‌المللی پیام آورده شده است.
گمرک تخصصی فاوا در منطقه ویژه اقتصادی پیام، اولین گمرک تخصصی رسمی کشور
به دنبال مصوبه دولت برای راه‌اندازی گمرک تخصصی فاوا در منطقه ویژه اقتصادی پیام، رئیس کل گمرک جمهوری اسلامی ایران در بازدیدی یک‌روزه از این منطقه، نشستی با فعالان در حوزه فناوری‌های نوین و فعالان حوزه فاوا مستقر در این منطقه برگزار کرد. شرکت‌های حاضر در این نشست، با توجه به زیرساخت‌های خوب در پیام در حوزه ICT و لزوم تسریع در روند فعالیت‌ها از جمله واردات مواد اولیه در این بخش، تسریع در راه‌اندازی گمرک تخصصی فاوا را به عنوان یکی از مهم‌ترین مطالبات خود مطرح کردند. محمد رضوانی‌فر، رئیس کل گمرک جمهوری اسلامی ایران نیز در این نشست ایجاد این گمرک در پیام را الزام قانونی عنوان و ابراز امیدواری کرد که با هماهنگی‌های صورت‌گرفته در آینده نزدیک شاهد راه‌اندازی گمرک تخصصی فاوا در این منطقه باشیم. وی گمرک تخصصی فاوا را نخستین گمرک تخصصی رسمی کشور عنوان و ابراز امیدواری کرد این گمرک بتواند الگوی مناسب و کاملی برای سایر گمرکات تخصصی در کشور باشد.
توسعه زیرساخت‌های آزمایشگاهی تخصصی در منطقه ویژه اقتصادی پیام
منطقه ویژه اقتصادی پیام با هدف سرعت بخشیدن به روند راه‌اندازی گمرک تخصصی فاوا در این منطقه در کنار فعالیت‌های زیرساختی اقدامات دیگری از جمله تعامل و عقد تفاهم‌نامه با سازمان‌هایی از جمله پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات، پژوهشگاه فضایی، سازمان پژوهش علمی و صنعتی ایران و آزمایشگاه‌های بخش خصوصی انجام داده است.
هدف از این اقدامات، استقرار حداقل یک آزمایشگاه مورد تایید سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در پیام به منظور تایید نمونه محصولات ارجاعی از سوی سازمان استاندارد و گمرک است. همچنین ایجاد یک شبکه آزمایشگاهی از خدمات قابل ارائه توسط آزمایشگاه‌های مرتبط با این حوزه، گام موازی دیگری است که برای راه‌اندازی گمرک تخصصی فاوا برداشته شده است.
لزوم استقرار سازمان تنظیم مقررات در گمرک تخصصی فاوا
طبق قانون، سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی مرجع تشخیص‌دهنده تخصصی کالای وارداتی و صادراتی فاوا در کشور است. استقرار این سازمان در گمرک فاوا (منطقه ویژه اقتصادی پیام) از جمله الزاماتی است که برای راه‌اندازی این گمرک باید در منطقه انجام شود.
از آنجا که سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی و منطقه ویژه اقتصادی پیام، هر دو زیر نظر وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات هستند، توافق و همکاری خوبی برای استقرار کامل سازمان در گمرک فاوا به عمل آمده و نمایندگان سازمان در پنجره واحد گمرکی پیام مستقر شده و به صاحبان کالاها ارائه خدمت خواهند کرد.
راه‌اندازی نخستین گمرک تخصصی فاوا در شهریور ماه
با توجه به هدف‌گذاری صورت‌گرفته برای راه‌اندازی این گمرک تخصصی تا شهریور ماه امسال در منطقه ویژه اقتصادی و فرودگاه بین‌المللی پیام، اقدامات متنوعی توسط دستگاه‌های مختلف در دست انجام است. تامین زیرساخت‌های ارتباطی و مخابراتی، لجستیکی و انبارداری، استقرار دفاتر ارائه‌دهنده خدمات تخصصی، برقراری خطوط پروازی از پیام به مقصدهای چین و امارات متحده عربی و برعکس، فعال‌سازی مجدد هاب پستی پیام، ایجاد انبارهای اختصاصی گمرکی برای بازرگانان این حوزه، راه‌اندازی پرواز مسافری و گمرک مسافری، احداث تیرپارک و توسعه انبارهای عمومی گمرکی، ایجاد و تامین امکانات و تسهیلات مناسب برای جذب شرکت‌های حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات و افزایش ظرفیت‌های فرودگاه تخصصی کارگو از جمله اقداماتی است که منطقه ویژه اقتصادی پیام در دست اجرا دارد. همچنین استقرار و تقویت پنجره واحد گمرکی و سرمایه‌گذاری، ترانزیت کالاهای حوزه ICT از گمرکات فرودگاه امام خمینی (ره)، بازرگان و شهید رجایی به پیام، و بهبود و توسعه ساختار سازمانی و نیروی انسانی گمرک البرز نیز در دستور کار گمرک جمهوری اسلامی ایران قرار داده شده است. در واقع با راه‌اندازی این گمرک در منطقه ویژه اقتصادی پیام، این امیدواری به وجود آمده تا در کنار تسهیل روند فعالیت‌های شرکت فناور برای صادرات و واردات مواد اولیه موردنیاز خود شاهد رونق فعالیت‌ها در این بخش و تبدیل پیام به یکی از قطب‌های مهم اقتصادی در حوزه فناوری‌های نوین درکشور باشیم.
