جاده ابریشم و بندرچابهار، دروازه‌های توسعه صنعت حمل‌ونقل

رضا امیدوارتجریشی/ رئیس مركز توسعه اقتصادی جوانان كشورهای اسلامی امروزه حمل‌ونقل یکی از اجزای مهم اقتصاد ملی به حساب می‌آید و به‌دلیل داشتن نقش زیربنایی تاثیر فراوانی بر فرآیند رشد اقتصادی کشور دارد. این بخش دربرگیرنده فعالیت‌هایی است که به شکلی گسترده در همه زمینه‌های تولید، توزیع و مصرف کالا و خدمات جریان داشته و در مجموعه فعالیت‎های اقتصادی نقش غیرقابل انکاری را برعهده دارد. بدون وجود شبکه حمل‌ونقل، تاسیسات و تجهیزات جانبی و ناوگان مطلـوب، تصور رشد و توسعه عمومی کشور غیرممکن به‌نظر می‌رسد.

ایران در صنعت حمل‌ونقل می‌تواند نقشی استراتژیک در منطقه ایفا کند؛ فرآیند مواد اولیه، تولید، توزیع و مصرف جزو زنجیره لجستیک هستند و کشورهای همسایه مصرف‌کنندگان این حوزه به حساب می‌آیند، اما تاکنون مسوولان از این فرصت طلایی و رقابتی به نفع کشورمان استفاده مطلوب نکرده‌اند. آبادانی در گرو امنیت و امنیت نیز در گرو فعال بودن جاده‌هاست. جاده ابریشم به‌عنوان مسیر ترانزیتی کالا و مسافر اهمیت زیادی دارد و بر انتقال تکنولوژی، خدمات، فرهنگ و همکاری‌های منطقه‌ای به این مسیر تاکید زیادی شده است که اگر مسوولان بر این منطقه تمرکز داشته باشند ایران می‌تواند در تامین زنجیره لجستیک در میان کشورهای همسایه به بازیگری مهم بدل شود.جایگاه کشورمان در کریدورهای ترانزیتی و نقش مناطق آزاد در توسعه تجارت از مهم‌ترین ویژگی‌های ایران در منطقه و سطح بین‌الملل است که می‌تواند جایگاه ویژه‌ای در حمل‌ونقل کالا به‌دست آورد. حمل‌ونقل از نیازهای اساسی جوامع امروزی است. حتی برخی بر این باور هستند که حمل‌ونقل از ابزارهای ابتدایی توسعه به شمار می‌آید.

در بنادر عباس و امام(ره) تاکنون سرمایه‌گذاری‌هایی شده، اما سرمایه‌گذاری در بندر مهمی مانند چابهار با سرعت خوبی انجام نگرفته است. با توجه به موقعیت منحصر به فرد و استراتژیک ایران و به‌خصوص بندر چابهار در منطقه و نیز موقعیت برجسته جغرافیایی آن در کریدور حمل‌و‌نقل شمال– جنوب و مناسب بودن این مسیر ترانزیتی برای برقراری ارتباطات و مناسبات داخلی و منطقه‌ای در آسیا به‌ویژه مسیر جاده‌ای ایران به آسیای میانه، این بندر از مزایا و ظرفیت‌های حمل‌و‌نقل و ترانزیت کشور به‌حساب آمده و بهره‌برداری و استفاده مطلوب از آنها، بی‌شک افق‌های جدیدی را برای صنعت حمل‌ونقل و توسعه اقتصادی کشور خواهد گشود؛ البته اگر مسوولان گستردگی را در صنعت حمل‌ونقل ایجاد و خدمات رفاهی در مسیر طلایی لجستیک چابهار، مشهد و ماکو فراهم کنند قطعا می‌توانیم نقش بسزایی در صنعت لجستیک و زنجیره تامین داشته باشیم.

صنعت حمل‌و‌نقل از بخش‌های زیربنایی اقتصاد است و تاثیر فراوانی بر فرآیند رشد اقتصادی کشور دارد. یکی از عوامل آن تاثیری است که در سطح کلان از نظر اشـتغال، تولید، سرمایه‌گذاری، صادرات و... بر اقتصاد کشور برجا می‌گذارد. امروزه اشتغال در بخش حمل‌ونقل از معیارهای ارزیابی رشد و توسعه اقتصادی کشورهاست. همان‌گونه که توسعه شبکه حمل‌ونقل بر رشد اقتصادی تاثیرگذار است، رشد و توسعه اقتصادی کشور نیز در ایجاد یک نظام مطلوب و توسعه صنعت حمل‌ونقل اثر متقابل دارد. به‌طور مثال محدودیت‌ها و تحریم‌های اقتصادی تاثیرات منفی بسیاری بر حمل‌ونقل داشته است. حال باتوجه به اهمیت صنعت حمل‌ونقل به‌خصوص حمل‌ونقل جاده‌ای باید وزارتخانه‌های مربوطه اعم از راه‌ و شهرسازی، صمت، نفت و... اهمیت ویژه‌ای برای این صنعت که حیات صنایع دیگر است قائل شوند.

وزارت نفت با اقداماتی مانند سهمیه‌بندی سوخت توانست تا حدودی مانع از تشکیل بازار سیاه شود، اما کماکان درخصوص قاچاق سوخت، شرکت‌های حمل‌ونقل با مشکلاتی روبه‌رو هستند. تا زمانی که دولت مشوق‌ها را مبنی بر واردات مواد اولیه لاستیک توسط شرکت‌های تولیدکننده افزایش ندهد و ناوگان با نوسازی همراه نباشد مشکلات و معضلات در صنعت حمل‌ونقل ایران باقی خواهند ماند. توجه به عدم امنیت در بازگشت سرمایه، (نداشتن توجیه اقتصادی) در صنعت حمل‌ونقل سرمایه‌گذاران رغبتی به سرمایه‌گذاری در صنعت حمل‌ونقل ندارند. بنابراین تنها شاهرگ‌های توسعه این صنعت که به‌وسیله آن‌ها می‌توان از اکثر مشکلات عبور کرد توجه ویژه به صنعت لجستیک و زنجیره تامین، احیای جاده ابریشم و جاده‌های ابریشم دیگر است.