سهم چهار چرخ‌ها در آلایندگی هوا
هر چند نمی‌توان از تولید محصولات قدیمی و پرمصرف در خودروسازی‌های کشور چشم‌پوشی کرد اما آنچه مشخص است منابع آلودگی در کلان‌شهری همچون تهران به تعدادی است که به نظر می‌رسد خودرو هم جزئی از منابع آلوده‌کننده باشد اما نمی‌تواند تمام دلیل آن باشد. با این حال خودروسازان به سهم زیاد بنزین در آلودگی کلانشهرها اشاره دارند و اینکه کیفیت نامناسب سوخت مصرفی کشور بخش اعظمی از آلودگی هوا را ایجاد کرده است. به این ترتیب داستان ادامه‌دار کشف مقصران آلودگی کلانشهرها سال‌هاست ادامه دارد، این در شرایطی است که به نظر می‌رسد پایبندی به قانون هوای پاک می‌توانست تا حدودی از حجم آلودگی‌ها بکاهد که متاسفانه عدم التزام به قانون یاد شده عامل شکل‌گیری وضعیت کنونی در کلانشهرها است. این عدم التزام حتی خودروسازان را به سمت تقاضاهای غیرموجه کشانده است، به‌طوری‌که کسب مجوز خودروهای سواری دیزلی، درخواست برای حذف الزام نصب فیلتر جذب ذرات معلق و همچنین آغاز پیش‌فروش خودروی یورو۴ از جمله تقاضاهایی است که با حمایت از تولید خودرو در کشور عنوان شده است. حال به سراغ منابع آلودگی هوای کلانشهرها می‌رویم.
شرکت کنترل کیفیت هوای تهران طبق مطالعاتی در این زمینه به ارائه نموداری پرداخت. در نمودار مذکور منبع ۷۰ درصد از ذرات معلق تولیدی در شهر تهران وسایل نقلیه هستند که از این میان خودروهای سواری شخصی با ۴/ ۱ درصد، تاکسی‌ها حدود یک‌درصد، مینی‌بوس‌ها ۲/ ۴ درصد، موتورسیکلت‌ها ۵/ ۱۰ درصد، اتوبوس‌های عمومی شهری ۶/ ۱۲ درصد، اتوبوس‌های بخش‌خصوصی ۲/ ۱۸ درصد و خودروهای سنگین ۴/ ۲۲ درصد از ذرات معلق تولیدی توسط وسایل نقلیه را شامل می‌شوند که در موارد ذکرشده عمده سهم شامل وسایل نقلیه فرسوده است. علاوه بر این ۳۰ درصد دیگر ذرات معلق توسط منابع ساکن تولید می‌شوند که صنایع ۷ درصد، تبدیل انرژی ۶/ ۱۹ درصد و خانگی و تجاری ۲درصد از آن را تولید می‌کنند. به این ترتیب طبق نمودار شرکت کنترل کیفیت هوای تهران خودروهای سواری سهم کمی در آلایندگی هوا دارند. با استناد به این نمودار به نظر می‌رسد برنامه‌ریزی‌ها برای کاهش آلودگی هوا نیز باید با تغییراتی همراه شود، چراکه تصمیمات برای کاهش آلایندگی بیشتر حول تردد خودروها اخذ می‌شود، این در شرایطی است که طبق نمودار شرکت کنترل کیفیت هوا خودروها سهم اندکی در این مورد دارند. یکی از این تصمیمات افزایش محدوده طرح زوج‌وفرد و امکان تاثیرگذاری آن بر کاهش آلودگی هوا است. همان‌طور که عنوان شد خودروهای سواری، تنها ۴/ ۱ درصد از کل ذرات معلق کوچک‌تر از ۵/ ۲ میکرون را تولید می‌کنند، این در شرایطی است که خودروهای ناوگان حمل‌ونقل عمومی سهم بالایی در آلودگی ایفا می‌کنند. طبق نمودار یاد شده کامیون‌ها و اتوبوس‌های خصوصی و شهری بیشترین آلودگی را دارند، حال آنکه اجرای طرح زوج و فرد و محدودیت در تردد خودروهای سواری به‌طور حتم می‌تواند منجر به افزایش آلودگی هوای شهری همچون تهران شود، چراکه افزایش محدوده طرح زوج‌وفرد به درب منازل به‌علت کاهش عدم تردد شهروندان با خودروی سواری، گرایش به حمل‌ونقل عمومی و از جمله اتوبوس‌ها را افزایش می‌دهد. افزایش تعداد مسافران اتوبوس‌های شهری، موجب تردد بیشتر و افزایش زمان روشن ماندن موتور آنها (براساس آمار ذکرشده اتوبوس‌های عمومی ۹ برابر خودروهای شخصی تولید آلاینده Pm ۵/ ۲ می‌کند) و افزایش تولید آلایندگی می‌شود. به این ترتیب اگرچه طبق برآورد شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، خودرو سهم اندکی در آلایندگی هوا دارد اما خودروهای سنگین جای سواری‌ها را پر کرده‌اند و در این مورد هم بازهم انگشت اتهام به سمت خودروسازان است.
