شوک‌ها چه اثری بر بازارهای مالی دارند؟
سنجش نبض بورس با ریسک
در این بین ریسک سیستماتیک که در ارتباط با شرایط کلی حاکم بر بازارهاست، اما ریسک غیرسیستماتیک که ریسک مشخص نیز عنوان می‌شود، صرفا به ریسک سرمایه‌گذاری در یک بازار مالی بخصوص محدود می‌شود. عوامل تاثیرگذار متعددی را می‌توان نام برد که احتمال بروز ریسک سیستماتیک را افزایش می‌دهند. هر کشوری براساس سیاست‌ها و میزان اثرپذیری از اقتصاد جهانی به میزان متفاوتی با چنین ریسکی دست‌و‌پنجه نرم می‌کند. از این رو تحریم‌های اقتصادی به عنوان یکی از عوامل افزایش‌دهنده این ریسک عمل می‌کنند. با این وجود کشوری که با مخاطرات اقتصادی کمتری روبه‌روست، با ریسک کمتری مواجه است. در ریسک سیستماتیک، شرکت یا بنگاه خاصی در انتشار آن نقش آن‌چنانی ندارد. بدین‌سان بازارهای مالی با چنین شرایطی واکنش‌های متفاوتی به انتشار اخبار از خود بازتاب می‌دهند.
واکنش بازارها به ریسک
نامدار بهشتی روی، کارشناس بازار سرمایه، پیرامون واکنش بازارهای مالی، به‌خصوص بازار سهام، نسبت به ریسک‌های سیستماتیک و غیرسیستماتیک گفت: ریسک‌های مختلف سیستماتیک و غیرسیستماتیک از جمله مواردی‌اند که بازارهای مالی را به‌شدت تحت‌الشعاع قرار می‌دهند. این ریسک‌ها در بعضی موارد قابل‌پیش‌بینی‌اند و در مواردی دیگر خارج از تصمیم‌ها و برنامه‌ریزی‌های گذشته سرمایه‌گذاران انجام می‌پذیرند. در این میان شوک‌ها و انتشار اخبار ضد‌و‌نقیض منفی عمدتا موجب تشکیل جو منفی پرغلظتی در اتمسفر بازارها، به‌خصوص بازار سرمایه، شده و موجب می‌شود سرمایه‌گذاران و فعالان بازارها برای محافظت از دارایی‌های خود دست به اقداماتی بزنند که عمدتا از جنس فروش دارایی است؛ چرا که با این اقدام از آثار و پیامدهای احتمالی که نسبت به آن بی‌خبرند حفاظت می‌کنند.
در این میان هنگامی که شوک منفی اتمسفر بازارهای مالی را فرامی‌گیرد، سرمایه‌گذاران به فروش دارایی‌های پرریسک و فروش سهام سوق داده می‌شوند و موجب کوچ دارایی‌ها به سمت دارایی‌های امن چون طلا می‌شود. این اقدام فعالان بازار لزوما به نتایج قابل‌قبولی منتج نمی‌شود و احتمال افزایش نااطمینانی‌ها نسبت به آینده بازارها موجب شکل‌گیری چنین واکنش‌هایی از سوی فعالان بازار می‌شود. این کارشناس بازار سرمایه در ادامه گفت: بازار سرمایه نسبت به برخی اتفاقات از خود رفتار بیش‌واکنشی بروز می‌دهد. علت آن را نیز می‌توان به نقدشوندگی بیشتر بازار سهام نسبت به سایر بازارهای مالی دانست.
از این رو این نقدشوندگی بیشتر و پیش‌خور شدن اخبار در بازار را می‌توان دلیل اصلی بیش‌واکنشی بازار نسبت به اخبار گوناگون قلمداد کرد؛ چرا که سرمایه‌گذاران بازار تعابیر متفاوتی نسبت به موضوع واحدی اتخاذ می‌کنند و همین عاملی است که فعالان بازار دو سمت عرضه و تقاضا بازار را شکل می‌دهند. از این رو تفاوت در دیدگاه‌ها و استراتژی‌های افراد واکنش‌های متفاوت بازار را شکل می‌دهد. بنابراین در صورتی که امکان افزایش آگاهی‌ها نسبت به شوک‌های گوناگون مهیا شود و شفافیت بیشتری در این زمینه اتفاق بیفتد، بازارهای مالی هنگام مواجهه با ریسک‌های گوناگون شوک‌های کمتری را به سرمایه‌گذاران تحمیل می‌کنند.
مصطفی محبی مجد، کارشناس بازار سرمایه، حول بیش‌واکنشی بازار سهام نسبت به شوک‌های مختلف سیستماتیک و غیرسیستماتیک اظهار کرد: بازارهای مالی در دنیای کنونی در گردابی از اخبار روزانه غرق شدند و ریسک‌های گوناگونی‌ا‌ند که روح بازارها را تحت‌تاثیر قرار می‌دهند. پیرامون این موضوع بازار سرمایه نیز از این قاعده مستثنی نبوده و بیش‌واکنشی زیادی نسبت به انتشار اخبار گوناگون از خود نشان می‌دهد. این واکنش منفی بازار را می‌توان به پایین بودن عمق بازار از لحاظ جریان نقدینگی جاری نسبت داد. زمانی که عمق بازار آن‌چنان زیاد نباشد، بازار سهام به کوچک‌ترین اخبار واکنش نشان می‌دهد و نماگرهای اصلی بازار افت‌و‌خیز زیادی را تجربه می‌کنند.
در این میان اواسط اردیبهشت‌‌ماه سال جاری که بعضا ارزش روزانه معاملات خرد به بالای ۲۰هزار میلیارد تومان می‌رسید، در‌حالی‌که در مقطع کنونی ارزش معاملات خرد رقم حدود ۳ الی ۴هزار میلیارد تومانی را به ثبت می‌رساند. این کاهش ارزش معاملات را می‌توان به پایین بودن عمق بازار در کنار کمبود نقدینگی فعال به دلیل سیاست‌های انقباضی و جذاب بودن نرخ بهره بانکی نسبت داد. این کارشناس بازار سرمایه در خصوص موثرترین اقدام در جهت کاهش بیش‌واکنشی بازار در پایان افزود: اخذ مالیات از تمامی کسب‌وکارها می‌تواند راه‌حل مناسبی جهت کاهش التهابات و نوسانات بازار به انتشار اخبار گوناگون باشد، چراکه با این اقدام بازار بخصوصی در برهه‌ای از زمان جذابیت آن‌چنانی پیدا نخواهد کرد که بتواند نسبت به اخبار واکنش چندانی از خود بروز دهد.
