شاخص بازار سرمایه بازهم سقوط کرد
بورس در حصار حاشیه
عكس: صبا طاهریان
در ۳۶روز معاملاتی گذشته هر آنچه که می‌توانست بازارسهام را از مسیر تعادلی خارج کند به بدترین شکل ممکن اتفاق افتاد تا به‌این‌ترتیب نماگر پرحاشیه‌‌‌‌‌‌‌ای که تا میانه‌‌‌‌‌‌‌های کانال ۵/ ۲میلیون واحد بالا رفته بود، اکنون در مسیر پر پیچ و خم نزولی دست و پا می‌زند؛ اگرچه باید گفت ۱۴۰۲ تنها سالی نیست که بورس اوراق‌بهادار تهران متاثر از برخی سیاستگذاری‌های اقتصادی در حال خنثی‌کردن بمب‌های خبری پی‌درپی است.
به بیانی دیگر با نگاهی به جریان‌سازی برخی اخبار داخلی می‌توان دریافت که سیاستگذار اقتصادی در اغلب موارد با توسل به ابتکارات عجیب و غریب بازار سرمایه را تا حدود زیادی از ریل عادی و متعارف خارج کرده است. اظهارات کارشناسان بازار سرمایه نیز نشان می‌دهد بورس ظرف هفته‌های گذشته می‌توانست دستیابی به کانال‌های بالاتر از ۱۶ اردیبهشت را نیز عملیاتی کند اما به دلیل آنچه در حواشی این بازار رخ‌داد، شاخص‌کل بورس به‌عنوان یکی از بازارهای قدرتمند دارایی عایدی جز افت ۴۸/ ۱۴درصدی دربر نداشته و این در حالی است که شاخص هموزن هم به نزول ۷۶/ ۱۳درصدی رضایت داده‌است. بررسی عوامل اثرگذار بر معاملات سهام حاکی از آن است که همزمان با بروز برخی رخدادها بازارسهام رفته‌رفته به سمت سطوح پایین‌تر هدایت شده‌است.
بعد از بالاگرفتن اختلافات چندباره شورای‌رقابت و وزارت صمت بر سر عرضه خودرو در بورس‌کالا از روز شنبه بورس مجددا با حواشی بسیاری مواجه شده‌است. از منع صندوق‌های با درآمد ثابت از داشتن اوراق اختیار معامله (که افزایش ریسک و کاهش بازدهی را برای این صندوق‌ها در پی خواهد داشت) گرفته تا مباحث مرتبط با حذف ارز نیمایی تثبیت‌‌‌‌‌‌‌شده در کانال ۲۸هزار و ۵۰۰تومانی و تعیین نرخ ارز معیار فرآورده‌های نفتی به میزان ۳۸هزار تومان. در حالی‌که این خبر ۳۶ساعت بیشتر دوام‌نیافت و سرمایه‌گذاران از سرعت ناپایداری رفت و برگشت نرخ ارز معیار فرآورده‌های نفتی مبهوت بودند.
در روز گذشته نیز خبر تعیین نرخ خوراک گاز صنایع پتروشیمی از ۵هزارتومان و تثبیت آن به ۷هزارتومان و قیمت سوخت گاز این صنایع به ۴هزارتومان بورس را تمام‌قد تسلیم این خبر کرد؛ این در حالی است که دولت در زمان تدوین لایحه بودجه۱۴۰۲ نرخ خوراک گاز صنایع پتروشیمی با انتقادات فراوانی روبه‌رو شد. موضوع افزایش نرخ گاز پتروشیمیها یکی از نکات مهم در لایحه بودجه سال۱۴۰۲ بود که حواشی بیشماری را به‌دنبال داشت و با وجود آنکه اهالی بازار سرمایه نسبت به این ارقام هشدار داده بودند دولت به بهانه‌‌‌‌‌‌‌هایی نظیر شرایط اقتصادی بر این نرخ تاکید ویژه‌ای داشت، اما برخی از اهالی بازار سرمایه نسبت به این موضوع انتقاداتی با این مضمون را مطرح می‌کنند که با این نرخ، سودآوری شرکت‌های پتروشیمی بازار کاهش می‌یابد و این موضوع بر روند بازار تاثیر منفی خواهد گذاشت.
تسلیم بازار سرمایه
جریان معاملات بازار سهام در روز گذشته به‌شدت تحت‌تاثیر انتشار نامه هیات‌وزیران درخصوص تعیین نرخ گاز خوراک پتروشیمیها و سایر صنایع در سال۱۴۰۲ قرار گرفت. برخی از حقیقیها اعتراض خود را در فضای‌مجازی به گوش سیاستگذار رساندند و درخصوص اعداد مذکور و نامه‌ای که تاریخ آن مربوط به ۱۷ اردیبهشت است اظهار بی‌اطلاعی کردند و معتقدند بی‌خبری سهامداران عمدتا خرد بازار از این خبر سرنوشت‌ساز در حالی است که دقیقا از این تاریخ به بعد شاهد تغییر رفتار بازیگران حقوقی بازار بودهاند.
آنها می‌گویند از این تاریخ شاهد چرخش در سیاست وبی‌‌‌‌‌‌‌میلی خرید و فروش سهامداران بزرگ نسبت به این گروه بودهاند که نقش بسزایی در ازدست‌رفتن ۳ کانال شاخص‌کل داشته‌است. به این ترتیب در روزی که افزایش نرخ گاز خوراک پتروشیمیها و تثبیت آن (به‌جای تعیین سقف) منتشر شد، شاخص‌کل بورس با بیش از ۲۷هزار واحد کاهش، در ارتفاع ۲میلیون و ۱۶۸هزار‌واحدی ایستاد تا در ادامه روند پرنوسان خود به حرکت در مسیرنزولی ادامه دهد. این نماگر در جریان دادوستدهای روز گذشته با کاهش ۲۷/ ۱درصدی مجددا متوقف شد. شاخص هموزن نیز با پنج‌هزار و ۵۴۴واحد کاهش به سطح۷۵۰هزار و ۶۳۷واحد رسید. شاخص‌کل بورس از ابتدای هفته نزول ۲۶/ ۰درصدی را به سهامداران تحمیل کرده است. در روزی که گذشت، بازار سهام شاهد خروج ۴۰۴میلیارد‌تومان پول از سوی حقیقیها بود. شواهد آماری حاکی از آن است که بازار ۴روز متوالی خروج پول حقیقی را به نظاره نشسته است. از سوی دیگر طی ۱۷ روز متوالی ارزش معاملات خرد بورس به زیر ۵ همت رسیده‌است. همچنین ارزش معاملات خرد بازار سهام و حق‌تقدم رقم۴۱۶۱میلیارد‌تومان را ثبت کرد. به این ترتیب با ثبت خروج ۹۰میلیارد‌تومان پول حقیقی از فرابورس و عملکردهای یادشده برخی گمانه‌‌‌‌‌‌‌زنی‌‌‌‌‌‌‌ها از مسیر پرابهام تالارشیشه‌ای طی روزهای آتی خبر می‌دهد.
در روز سه‌شنبه حقیقیها نیم‌نگاهی نیز به برخی صنایع داشتند؛ از این‌رو محصولات شیمیایی با ۱۳میلیارد‌تومان و اطلاعات و ارتباطات و زغال‌سنگ ۲میلیارد‌تومان ورود پول حقیقی را به خود دیدند، اما از طرفی فرآورده‌های نفتی با۵۵میلیارد تومان، چند‌رشته‌ای صنعتی ۴۲میلیارد تومان و خودرو و ساخت قطعات با ۴۱میلیارد تومان در زمره صنایعی قرار داشتند که با قهر و خروج پول حقیقی دست‌به‌گریبان شدند. از ابتدای هفته روند بازار سهام با نوسانات شدیدی مواجه بود به‌طوری‌که می‌توان گفت در هر فراز و فرودی ردپای سیاستگذاری‌‌‌‌‌‌‌ها را می‌توان به‌وضوح رؤیت کرد. طی هفته‌جاری برخلاف روند هفته‌های قبل که نماگرها به آهستگی در سراشیبی سقوط گام برمی‌داشتند، در روزهای گذشته شاهد عملکرد هیجانی‌تری از سوی بازیگران بورسی بودیم.
رفتار اخیر قیمت‌های سهام در بورس تهران در مقایسه با ابتدای سال نشان‌دهنده تمایل به وضعیت «نزولی مزمن» است. به‌عبارت دیگر، وضعیت بازار به‌گونه‌ای است که اینرسی نوسان به سمت افت قیمت و بی‌رغبتی در سمت تقاضا و تمایل به‌فروش و خروج در سمت عرضه دیده می‌شود. این وضعیت در اکثر موارد به دلیل تشدید نااطمینانی‌هایی است که ازخارج بازار نشات می‌گیرند. البته بخشی از این شرایط نامطلوب نیزاز احتمالات حبابگونه قیمتی در پروازهای پی‌درپی نماگرها قدرت گرفته‌است. به‌عنوان مثال هرگاه شاخص به سمت کانال‌های دست‌نیافتنی حرکت می‌کند، شاهد نوعی سردی از طرف بازگشت به شرایط نزولی مجددا هستیم. وضعیتی که پس از ناکامی در عبور از مقاومت ۵/ ۲میلیون‌واحدی شاخص در اردیبهشت سایه رکود را بر سر بورس تهران تاباند.
