ممنوعیت خرید سهام برای صندوق‌ها
این محدودیت درحالی است که بازار آپشن بیشترین کاربرد را برای پوشش‌ریسک دارد و این مصوبه جدید سازمان بورس متضاد با ماهیت صندوق‌هاست و می‌تواند باعث خروج نقدینگی از صندوق‌های درآمد ثابت (Fixed Income) شود.
بر اساس اعلام مدیران این تصمیم برای کاهش ریسک صندوق‌های سرمایه‌گذاری گرفته شده‌است؛ درحالی که کارکرد اصلی آپشن کاهش ریسک در بازار سرمایه است.
اغلب فعالان بازار سرمایه نسبت به این ابلاغیه جدید سازمان بورس اعتراض داشتند، حتی مدیرعملیات بازار ابزارهای نوین شرکت بورس تهران گفت: «هدف از شکل‌‌‌‌‌‌‌گیری بازار مشتقه، پوشش‌ریسک است و یکی از بازیگران اصلی در این موضوع پوشش‌ریسک که بیشترین نیاز را به این موضوع دارند، صندوق‌های درآمد ثابت هستند.حذف این صندوق‌ها از بازار اختیار در تضاد با کارکرد اصلی بازار مشتقه است و باید دید در این ممنوعیت از سوی سازمان بورس چه توجیهی وجود دارد.»
محمد خبری‌‌‌‌‌‌‌زاد، کارشناس بازار سرمایه درخصوص این ابلاغیه گفت: این ابلاغیه جدید برای صندوق‌ها جای تعجب داشت و دلیل آن مشخص نیست؛ چراکه فسلفه استفاده از قراردادهای آپشن توسط صندوق‌ها، کاهش ریسک معامله است که بازدهی بیش از سپرده‌‌‌‌‌‌‌های بانکی داشته باشند.
این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: شاید در نگاه اول قراردادهای آپشن ریسک بالایی برای سهامداران داشته باشند، اما با استفاده از استراتژی مختلف می‌توانند به سودهای تضمین‌شده خوبی دست پیدا کنند و صندوق‌های درآمد ثابت به علت ماهیت خود که ریسک‌‌‌‌‌‌‌گریز هستند با استفاده از معاملات آپشن، ریسک خرید سهام را پوشش دادند.
وی درخصوص علت این ممنوعیت معامله آپشن توسط صندوق‌ها گفت: اکنون صندوق‌های درآمد ثابت الزامی به خرید سهام ندارند و کف حداقلی نصاب سرمایه‌گذاری در سهام از ۱۵درصد به صفر رسیده‌است، ناظر شاید به این نتیجه رسیده که باتوجه به اینکه به صندوق‌ها اعلام‌شده وارد بازار سهام نشوند و سرمایه‌گذاری خود را به ۱۰درصد برسانند، شاید به این نتیجه رسیده‌‌‌‌‌‌‌اند که الزامی برای حضور در این بازار نداشته باشند و به‌طور کلی صندوق‌های درآمد ثابت از خرید و فروش سهام مستثنی شوند.
خبری‌‌‌‌‌‌‌زاد تاکید کرد: به‌نظر بنده این دستور‌‌‌‌‌‌‌العمل شاید باعث شود حجم معاملات آپشنها کمی کاهش پیدا کند. نکته قابل‌توجه اینجاست که کف سهام به عدد صفر رسیده و الزامی برای خرید سهام وجود ندارد و این سیاست را درپیش گرفته‌‌‌‌‌‌‌اند که صندوق‌های درآمد ثابت به مرور و در زمان تعیین‌شده از بازار سرمایه خارج شوند. علی اسفندیاری، کارشناس بازارهای مالی نیز در این‌خصوص گفت: یکی از مهم‌ترین مزایای آپشن برای صندوق‌های درآمد ثابت استراتژی کاوردکال(covered call) است. این استراتژی برای پوشش‌ریسک یا به‌اصطلاح هجکردن است که در این استراتژی سهام یا دارایی پایه را داریم و در مقابل اختیار خرید سهام پایه را به‌فروش می‌‌‌‌‌‌‌رسانیم که از جنس فروش فزاینده یا همان خالی فروشی است.
اسفندیاری ادامه داد: در استراتژی کاوردکال یا اختیار خرید پوششی، دارایی پایه که همان سهام است را خریداری می‌کنیم و اختیار خرید آن را به‌فروش می‌‌‌‌‌‌‌رسانیم. این استراتژی زمانی استفاده می‌شود که سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاران انتظار تغییرات قیمتی کوچکی را در بازه زمانی عمر آپشن دارند.
وی گفت: در این استراتژی شخص سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذار قصد دارد دارایی پایه را در بلندمدت نگهداری کند اما رشدی در آینده نزدیک برای سهم مدنظر متصور نیست.
این کارشناس بازار سرمایه توضیح داد: در این استراتژی نقطه سر به‌سر تفاوت بین قیمت فعلی دارایی پایه و پریمیوم (قیمت اختیار معامله) دریافتی ناشی از فروش اختیار خرید است، لذا استراتژی کاوردکال کم‌ریسک و مناسب تمامی بازارهاست. هجکردن ریسک صندوق‌های درآمد ثابت را کاهش می‌داد اما زمانی‌که معاملات آپشن توسط صندوق‌های درآمد ثابت ممنوع شد ریسک خرید سهام برای صندوق‌ها بالاتر خواهد رفت.
وی اظهار کرد: درنتیجه شاهد فعالیت کمتری در سهام توسط صندوق‌های درآمد ثابت هستیم. زمانی‌که صندوق‌های درآمد ثابت نتوانند در بازار آپشن معامله کنند، عمق این بازار کاهش پیدا خواهد کرد و قیمت‌گذاری نادرست در چنین حالتی بیشتر اتفاق می‌افتد. اسفندیاری در ادامه تاکید کرد: زمانی‌که عمق بازار آپشن کاهش پیدا می‌کند قسمت فروش در اختیار خریدها کمتر می‌شود و پریمیوم‌‌‌‌‌‌‌ها به‌طور مصنوعی افزایش قیمت پیدا کنند. با این اتفاق، بازدهی صندوق‌های درآمد ثابت هم کاهش پیدا می‌کند و فعالیت صندوق‌های درآمد ثابت در بازار سهام هم کمتر خواهد شد.
سلمان یزدانی، مدیر ابزار مشتقه کارگزاری پیشرو، درخصوص ممنوعیت سرمایه‌گذاری صندوق‌های درآمد ثابت در آپشنها گفت: این مصوبه تاثیرات متفاوتی بر بازار و صندوق‌های درآمد ثابت دارد. صندوق‌های درآمد ثابت پول زیادی داشتند و باعث افزایش عمیق بازار می‌‌‌شدند.
وی توضیح داد: این ممنوعیت باعث شد که سهام صندوق‌ها بدون پوشش باقی بماند، یعنی دیگر نمی‌‌‌توانند ذخیره‌‌‌ای برای سود بیشتر داشته باشند.
مدیر ابزار مشتقه کارگزاری پیشرو عنوان کرد: از سوی دیگر می‌‌‌توان گفت رقابت بانک‌ها سهل‌‌‌تر می‌شود؛ چراکه بانک‌ها نسبت به این صندوق‌ها عقب مانده بودند و شاید هدف سازمان کنترل این رقابت بود.
این کارشناس بازار سرمایه اظهار کرد: صندوق‌های درآمد ثابت می‌‌‌توانستند ۳۰ تا ۳۲درصد سود دهند. هرچه بازار سرمایه به سمت تورم پیش می‌‌‌رفت، سودسازی این صندوق‌ها بیشتر می‌‌‌شد و اگر بازار کمی با شتاب بیشتری بالا می‌‌‌رفت، صندوق‌ها توان سود ۴۰ و ۵۰درصدی را نیز داشتند. با این نگاه می‌‌‌توان قصد سیاستگذار کنترل بوده اما اشتباه اینجاست که در کنار این مصوبه ابزاری ایجاد نشده است که از ایجاد شوک سنگین جلوگیری کند.
