سقوط شاخص‌کل بورس به کانال ۳/ ۱میلیون واحد زیر ذره‌بین کارشناسان قرار گرفت
بازار سهام در وقفه برجام
در مورد چرایی ادامه روند منفی در بازار سرمایه کارشناسان نظرات تقریبا مشابهی دارند. برخی از آنها معتقدند به دلیل اخبار سیاسی خوبی که در هفته‌های اخیر شنیدیم و احتمالات خوبی که در مورد نتیجه برجام وجود داشت، بازار نیز شرایط خوبی را تجربه کرد اما رفته‌رفته و با رنگ‌باختن امکان حصول توافق و همچنین مطرح‌شدن این احتمال که مذاکرات از لحاظ زمانی به تعویق خواهد افتاد، بازار با روند نزولی همراه شد. برخی از کارشناسان نیز تاثیر برجام بر بازار سرمایه را به‌عنوان یک محرک خارجی و عاملی برای رفتار سرمایه‌گذاران در بازار سهام تاثیرگذار می‌بینند و علاوه‌بر این معتقدند بازار سهام به لحاظ سنتی نیز در بازه زمانی سختی قرار دارد. آنها می‌گویند با توجه به احتمال رسیدن گزارش‌های نه‌چندان مطلوب ۶ماهه از شرکت‌ها وضعیت احتمالا با شیبی ملایم منفی خواهد بود.
اما برجام به‌عنوان قوی‌ترین محرک خارجی بازار سهام از نگاه اکثر کارشناسان مجددا از حصول نتیجه دور شده و حتی دور جدید مذاکرات ممکن است به چند‌ماه آینده موکول شود. این موضوع نه فقط سرمایه‌گذاران بورسی و سرمایه‌گذاران در اقتصاد واقعی، حتی مردم را برای خریدهای خردتر دچار تردید کرده است، در نتیجه به اعتقاد کارشناسان طبیعی است بازار سهام نیز واکنش منفی به این موضوع نشان دهد. همان‌طور که در تابلوهای معاملاتی نیز قابل‌رویت است، از هفته گذشته این واکنش تشدید شده و احتمالا این هفته هم این واکنش ادامه دارد.
اما موضوع دیگر این است که شاخص‌کل حداقل در پنج‌ماه گذشته روندی نزولی داشته است. با نگاهی به وضعیت شاخص‌کل از خردادماه می‌بینیم که شرایط نزولی بر بازار حاکم بوده و شاخص‌کل مدام در حال ساختن کف‌های پایین‌تر بوده است. از طرف دیگر نگاهی به ارزش معاملات نیز روند نزولی را نشان می‌دهد که به عقیده کارشناسان در این هفته هم ادامه خواهد داشت. ارزش معاملات در حالی حوالی سه‌هزار‌میلیارد تومان می‌چرخد که کارشناسان بورسی می‌گویند نیاز بازار با توجه به حجم و قیمت‌های فعلی برای رسیدن به ثبات و نه رشد، حدود ۶هزار‌میلیارد تومان است. این یعنی نیاز بازار دوبرابر این ارزش معاملاتی حال‌حاضر است؛ آن‌هم فقط به این دلیل که قیمت‌ها در آن حجم‌ها افزایش پیدا کند و بازار جهت بگیرد.
سایه سنگین بی‌اعتمادی
پیام الیاس‌کردی، کارشناس بازار سهام معتقد است در حال‌حاضر کفه ترازو به سمت خریداران یا فروشندگان سنگینی نمی‌کند و در چنین شرایطی بورس نیازمند یک محرک خارجی است، محرکی که در حال‌حاضر برجام است. او ادامه داد: اگر کانال خیلی بزرگی را در نظر بگیریم که کف آن ۳/ ۱میلیون و سقف ۶/ ۱میلیون واحد باشد و در این محدوده خریداران و فروشندگان با‌هم رقابت کنند، نتیجه مساوی است و در چنین شرایطی به محرکی مانند تعیین‌تکلیف برجام نیاز است تا بازار بتواند به خودش تکانی بدهد. این کارشناس بازار سهام اظهار کرد: البته همه ما خوب می‌دانیم که اگر نتیجه برجام هم مثبت شود اتفاق ویژه‌ای قرار نیست در بازار بیفتد و به‌نظر می‌رسد بازار ما روند بالا و پایینی در سقف و کف کانال خواهد داشت. نکته‌ای که باید در نظر گرفت این است که هر زمان بازار اوج خوبی داشته، در ادامه روند نزولی و سپس رکودی را تجربه کرده است.
او افزود: برای مثال در سال۹۲ نیز ما همین شرایط را داشتیم و این درجازدن نیز نتیجه اوجی است که بازار در سال۹۹ تجربه کرده است. باید به‌یاد داشته باشیم که ذات بازار تغییر نخواهد کرد، البته اتفاقاتی مانند برجام که در اقتصاد تاثیر می‌گذارند در بازار هم تاثیرگذار هستند اما نه به اندازه‌ای که روند همیشگی بازار را به کلی عوض کنند. الیاس‌کردی درخصوص چرایی این اتفاق گفت: در سال۹۹ مردم در مقیاس وسیعی به سرمایه‌گذاری در بازار سهام دعوت شدند و سپس اتفاقاتی رخ داد که همگی آن را به‌خاطر داریم، در نتیجه آن اتفاقات یک بی‌اعتمادی شکل‌گرفته و نتیجه آن خلف‌وعده‌ها خودش را در ارزش معاملات ۲۷۰۰میلیارد‌تومانی نشان می‌دهد.
این کارشناس بازار سهام با اشاره به اینکه بازار در حال ازدست‌دادن مدام سرمایه حقیقی‌ها و ایجاد فشار فروش از سمت حقوقی‌هاست، گفت: در این مدت تماما حقوقی‌ها خریدار بودند و فشار فروشی ایجاد کردند تا قیمت‌های ارزان‌تر را از مردم بگیرند، همین امروز نیز بیش از ۴۰۰میلیارد‌تومان حقوقی از حقیقی خریده است و پول تازه با بازار سرمایه قهر کرده است. الیاس‌کردی ادامه داد: معنی این اتفاق این نیست که مردم نمی‌خواهند دیگر در بازار باشند، صرفا اتفاقاتی رقم خورده که ما امروز ثمره‌اش را می‌بینیم و تنها چیزی که می‌تواند به ما کمک کند، پدیده زمان است و فراموشی. رشد نزولی شاخص‌کل اما به معنای ضررده‌بودن تمامی سهمها نبوده است. در شرایطی که شاخص‌کل روندی نزولی داشت نیز در برخی از سهمها شاهد رشد بودیم. الیاس‌کردی در این مورد گفت: این را باید قبول کنیم که در همین بازار سهم‌هایی بودند که سود دادند.
مثلا در هفته گذشته نمادهایی در گروهای مختلف تا ۴۰درصد هم سوددهی داشتند اما رشد کلیت بازار با توجه به شاخص‌کل و شرایطی که امروز در بازار می‌بینیم برای همه این‌طور نبوده است. اگرچه رفتار بازار به اعتقاد این کارشناس رفتاری طبیعی است و روند نزولی و سپس رکود پیش از این هم اتفاق افتاده اما او معتقد است که در صورت تغییر برخی رویه‌های بالادستی می‌توان نسبت به تغییر این روند هم امیدوار بود، تغییراتی که البته حصول آنها دور از انتظار است. الیاس‌کردی در این‌خصوص گفت: اگر سیاستگذاران و مدل مدیریت اقتصادی آنها و همچنین مدل تفکر حاکمیتی یا روابط خارجی تغییر کند رویه‌ها نیز تغییر می‌کنند اما به‌نظر من در حال‌حاضر تغییرات خیلی کم بوده، پس در نتیجه همان روند تکرار خواهد شد. شاید نشود روی پیش‌بینی آب‌وهوا برای هفته آینده زیاد حساب کرد، اما همه می‌دانیم که تابستان‌گرم است و زمستان سرد.
یک‌ماه متزلزل در انتظار بورس
علی عصاری، دیگر کارشناس بازار سهام نیز سایه سنگین برجام بر بازار سهام را در روند نزولی حال‌حاضر موثر می‌داند. او در این‌باره گفت: تقریبا چند هفته‌ای هست که ارزش معاملات به‌شدت پایین است و این ارزش معاملات پایین اگر دچار خستگی و فرسودگی شود قطعا شکننده خواهد شد اما طی این چند هفته ما منفی‌های بزرگی را در بازار ندیدیم؛ یعنی شاهد یک‌سری بازار مثبت یک‌روزه و منفی‌های خیلی کوتاه‌مدت بودیم.او افزود: بنابراین انتظار می‌رود روزهای سختی پیش‌رو باشد و این یک قسمت از داستان است. روی دیگر سکه این است که داریم به اواخر شهریور نزدیک می‌شویم و این دو‌ماه معمولا از لحاظ سنتی دو‌ماه پرمخاطره برای سرمایه‌گذاران خواهد بود. عصاری ادامه داد: طبیعتا همچنان سایه‌سنگین برجام روی بازار هست. اخبار ضد‌ونقیض است و خبرها حتی اگر مثبت هم باشد با هزار اما و اگر پیش‌رو خواهد بود و در مجموع می‌توان گفت در یک‌ماه آینده بازار می‌تواند متزلزل باشد.
نیازمند خبر خوب یا ورود نقدینگی مناسب به بازار هستیم که امیدوارم این اتفاق بیفتد و شرایط بهتری را شاهد باشیم. این کارشناس بازار سرمایه گفت: دو هفته‌ای هم هست که در انتهای بازار یعنی در روز چهارشنبه در گروهی که تقریبا پیشران است، یعنی گروه خودرویی شاهد ورود نقدینگی در ساعت۱۲ به بعد هستیم. شاید سیاست‌هایی برای نگه‌داشتن بازار و مثبت‌کردن آن در هفته بعد هست اما متاسفانه در طول هفته این اتفاق نمی‌افتد و این گروه با منفی همراه است که به سایر بازار‌ها نیز سرایت می‌کند.
