دیروز دماسنج بورس به میزان ۴ هزارو ۹۴۱ واحد معادل ۳۷/ ۰ درصد افت را تجربه کرد و در نهایت تا سطح یک‌میلیون و ۳۴۴‌هزار واحدی مجبور به عقب‌‌‌نشینی شد. ارزش معاملات خرد بورس (سهام و حق‌تقدم) نیز در رقم ۲۰۳۶‌میلیارد تومانی تثبیت شد.

در ادامه، افت قیمت سهام شرکت‌ها به سایر شاخص‌‌‌های بورسی نیز سرایت پیدا کرد، به طوری که شاخص کل هم‌‌‌وزن که تاثیر یکسانی از تمام شرکت‌های فعال در بازار سهام می‌‌‌پذیرد نیز بیش از میانگین وزنی قیمت‌ها در بورس تهران دچار کاهش شد و با ۵۸/ ۰ درصد افت، رقم ۳۶۱‌هزار و ۴۹۵ واحدی را به خود اختصاص داد.

مقایسه این نسبت‌‌‌ها حاکی از آن است که شرکت‌های کوچک و متوسط بیش از شرکت‌های بزرگ با خروج سرمایه مواجه شدند. اما به طور کلی دلیل فراگیری روند ریزش قیمت‌ها در بورس تهران چیست؟ سرمایه‌گذاران فعال در بازار سهام معتقدند که در وضعیت فعلی با توجه به مناسبات بین‌المللی در حوزه مذاکرات هسته‌‌‌ای و رویداد‌‌‌های داخلی اعم از تعدیل نرخ‌ها و مشخص نبودن جزئیات و حتی در برخی موارد کلیات بودجه سال ۱۴۰۱ به صورت شفاف، تصمیمات مجلس شورای اسلامی در موارد اثرگذار بر بازار سهام، پیش‌بینی‌پذیری قیمت‌‌‌ سهام شرکت‌ها و آینده تعاملات سیاسی با ابهام همراه است. بنابراین فروش سهام به منظور شناسایی سود یا در مواردی جلوگیری از ضرر و زیان احتمالی مهم‌ترین استراتژی سرمایه‌گذاران حقیقی و بعضا حقوقی‌‌‌ بازار سهام در برهه فعلی محسوب می‌شود.  با وجود تمام مفروضات مطرح شده اما جریان خرید و فروش سهام نشان می‌دهد که حقوقی‌‌‌ها هرچند کمتر از انتظارات فعالان اما باز هم نسبت به سهامداران خرد در راستای بهینه کردن سبد سرمایه‌گذاری خود با توجه به قرار گرفتن قیمت سهام اغلب شرکت‌ها در محدوده ارزندگی بیشتر گام برمی‌‌‌دارند.  خالص تغییر مالکیت صنایع بورسی در ۲۰ آذرماه ۱۴۰۰ نشان می‌دهد که مانند هفته‌‌‌های اخیر، حقوقی‌‌‌ها اقدام به جمع‌‌‌آوری سهام ریالی و دلاری در پروسه خرید و فروش خود در بورس تهران کرده‌‌‌اند. روز شنبه در صدر فهرست بیشترین خالص فروش حقیقی‌‌‌ها گروه‌‌‌هایی اعم از خودرو و ساخت قطعات و فلزات اساسی هر کدام بیش از ۴۰‌میلیارد تومان فروش را به ثبت رساندند. در عین حال صنایعی همچون محصولات شیمیایی، فرآورده‌‌‌های نفتی و بانک‌ها در ادامه این فهرست جای گرفتند. سهامداران خرد نیز در نخستین روز کاری هفته جاری بیشترین خالص خرید خود را در گروه محصولات غذایی به ثبت رساندند. بر این اساس خالص تغییر مالکیت صنایع بورسی که در واقع نشان از میزان و چگونگی تحرکات فعالان بورسی دارد در پایان دادوستد‌‌‌های دیروز از جابه‌جایی ۲۴۴‌میلیارد تومانی سهام از سبد سهام حقیقی‌‌‌ها به پرتفوی سرمایه‌گذاران عمده خبر می‌دهد.  با اینکه هفته گذشته در بازار ارز شاهد تعدیل مثبت نرخ دلار بودیم اما جابه‌جایی نقدینگی در بازار آزاد طی چند روز کاری اخیر به خوبی نشان می‌دهد که تب دلار کاهش پیدا کرده و این نرخ مدتی می‌شود که در کانال ۳۰‌هزار تومانی تثبیت شده است.  هرچند بورس‌بازان به تعدیل مثبت و منفی دلار واکنشی نشان ندادند اما پاسخ به چرایی این رفتار سرمایه‌گذاران نیز دقیقا به موضوع ریسک‌های بزرگ‌تر حاکم در فضای کلان اقتصاد کشور که در ابتدای گزارش به آنها اشاره شد بازمی‌گردد.  کارشناسان بورسی معتقدند احیای برجام موضوعی است که می‌تواند در حوزه بازگشایی در‌‌‌های مراودات اقتصادی به‌خصوص در بحث صادرات و مبادلات بانکی مثمرثمر واقع شود. با اینکه گفته می‌شود دولت سیزدهم با پیش‌فرض تداوم تحریم‌ها اقدام به بودجه‌‌‌بندی برای سال ۱۴۰۱ کرده است اما در صورت عبور از تنگنای تحریم وضعیت سودآوری بنگاه‌‌‌های بورسی و فرابورسی دستخوش تغییرات مطلوبی خواهد شد. پیش از اینکه بودجه سال آتی به واسطه رئیس دولت سیزدهم تقدیم مجلس شورای اسلامی شود، در روز بیستم آذر ‌‌‌ماه اخباری از محتویات ‌‌‌آن به بازار‌‌‌های مالی مخابره شد.  عدد متغیر در فرمول خرید خوراک پتروشیمی‌‌‌ها یکی از موضوعاتی به شمار می‌رود که برای سرمایه‌گذاران فعال در این بخش حائز اهمیت است. جلوگیری از افزایش نرخ بهره مالکانه، دیگر موضوعی بوده که موردتوجه سهامداران شرکت‌های معدنی قرار می‌گیرد. به باور کارشناسان در صورت تحقق موارد مطرح شده در بودجه تا حدودی ریسک سرمایه‌گذاری در این صنایع کاهشی خواهد شد. هرچند چنین پارامتر‌‌‌هایی برای بازار مطلوب ارزیابی می‌شود اما در موضوع مالیات‌‌‌ها نیز باید دید که استراتژی دولت چگونه است؟ آیا بازار از این موضع با فشار مضاعفی همراه می‌شود یا خیر. همچنین سیگنال‌‌‌های ارسالی به بازار سرمایه از کاهش سقف تامین مالی دولت با استفاده از سازوکار انتشار اوراق بدهی در سال آینده خبر می‌دهد اما باید دید که آیا دولت قادر به جبران کسری خود از طریق سایر ابزار‌‌‌ها خواهد بود یا مانند سال‌جاری متممی در این راستا به بودجه اضافه می‌شود؟ چگونگی و میزان تغییر نرخ سوخت صنایع دیگر چالشی است که می‌تواند سودآوری صنایع و شرکت‌ها را تحت‌تاثیر قرار دهد، در حالی که بازار با یک ترس دسته‌‌‌جمعی از سوی معامله‌‌‌گران مواجه است و فضای بدگمانی نیز خود را به وضوح در آینه آمار و ارقام به نمایش می‌‌‌گذارد که باید منتظر خروجی تصمیمات اقتصادی و سیاسی دولت ماند.

  بورس از دریچه آمار

در روزی که شاخص کل بورس تهران با افت ۳۷/ ۰ درصدی مواجه شد، از ۳۳۳ نماد معامله شده، قیمت پایانی ۸۶ سهم (۲۶‌درصد) مثبت بود و در مقابل ۲۲۹ سهم (۶۹‌درصد) در سطوح منفی دادوستد شدند. در این بازار ۱۳ نماد (۴‌درصد) صف خریدی به ارزش ۱۴‌میلیارد تومان تشکیل دادند. اما در مقابل شاهد شکل‌‌‌گیری صف فروش در ۳۹ نماد بورسی (۱۲‌درصد) به ارزش ۱۰۸‌میلیارد تومان بودیم. در فرابورس ایران اما در روزی که آیفکس افت ۲۹/ ۰درصدی را ثبت کرد، ۱۴۰ نماد معامله شدند که در این میان قیمت ۴۴ سهم (۳۱‌درصد) مثبت و ۹۵ سهم (۶۸‌درصد) منفی بود.