شاخص سهام با رشد بزرگان کالایی از کف روزانه بازگشت
التیام کرونایی در بورس
به لطف کرونا
روز گذشته روز به مراتب بهتری برای بورس تهران بود. در این روز شاخص کل اگرچه در حدود ۹۰۰واحد افت کرد با این حال افت ۰۸/ ۰درصدی نماگر اصلی بازار سهام نسبت به روزهای گذشته در حدی نبود که بتوان آن را ناشی از فشار فروش سنگین در کلیت نمادهای این بازار دانست. در بازاری که دامنه نوسان مثبت آن دو برابر امکان کاهش قیمت در آن است، اگرچه انتظار نمی‌رود که نوسان‌های قابل‌توجهی به هنگام ریزش بازار شاهد باشیم و همواره به هنگام نبود تقاضای موثر در بازار، افت شاخص به حدود یک درصد محدود می‌شود اما همین عدم تقارن می‌تواند به هنگامی که یک یا دو صنعت بزرگ در بازار با افزایش تقاضا مواجه شوند اثر روانی قابل‌توجهی بر شاخص کل بورس بگذارد. آنچه که دیروز در بازار اتفاق افتاد و توانست خالص خرید حقیقی در نمادهای موجود در گروه پتروشیمی و فلزات اساسی را مثبت کند، از جمله این آثار بود. روز گذشته تداوم رشد نمایی مبتلایان به کرونا در شبه قاره هند و احتمال کاهش تولید محصولات شیمیایی و فلزی در این کشور سبب شد تا رشد ادامه‌دار قیمت‌های جهانی نیز به این واسطه بر بورس تهران اثر بگذارد و دو گروه یاد شده به تنهایی بتوانند بخش مهمی از عقبگرد شاخص بورس را در روز دوشنبه جبران کنند. با این حال اگر این دو گروه را از کلیت بازار کنار بگذاریم می‌توان گفت که به طور کلی رخوت تقاضا در بازار سرمایه همچنان ادامه دارد.
نگاهی به تغییرات رخ داده در روز گذشته نشان می‌دهد که اگر «شستا» را از لیست نمادهای اثرگذار بر شاخص کل بورس حذف کنیم. نمادهای «فملی»، «فولاد» و «نوری» بیشترین اثر مثبت را در جهت جبران ریزش قیمت در سایر نمادها گذاشته‌اند و توانسته‌اند نماگر اصلی بازار سرمایه را با خود در میانه معاملات روز گذشته و ساعت ۱۱ به بعد همراه کنند. به نظر می‌رسد که احتمال کاهش تقاضا برای محصولات مشابه تولید شده در هند و تاثیر حتمی آن بر میزان عرضه جهانی سبب شده تا افق پیش روی دو صنعت یاد شده در شرایط ابهام فعلی در اقتصاد ایران و رشد قیمت‌های جهانی بیش از پیش بهبود یابد. از این رو چنین انتظاری بیهوده نخواهد بود که در روزهای آتی نیز جریان عرضه و تقاضا در نمادهای فلزی و پتروشیمی نسبت به سایر سهام از وضعیت بهتری برخوردار باشد.
نسبت مهم؛ همچنان منفی
اما اگر زاویه دید خود را اندکی گسترده‌تر کنیم و نگاهی کلی‌تر به بازار بیندازیم همچنان خالص تغییر مالکیت در بورس به نفع حقوقی‌ها پابرجاست. روز گذشته ۲۷۴ میلیارد تومان از سهام در اختیار اشخاص حقیقی به شرکت‌ها واگذار شد و ارزش معاملات خرد در این روز به هزار و ۹۵۳ میلیارد تومان در بورس رسید که بدون شک نسبت به ۶۹۵ میلیارد تومان مندرج در ۲۹ فروردین‌ماه رشد قابل‌توجهی را نشان می‌دهد. آنطور که به نظر می‌رسد روند تغییر در میزان معاملات خرد یک هفته اخیر مثبت شده و در صورتی که محرک کرونای هندی همچنان سایه خود را بر سر بازارهای جهانی نگه دارد می‌توان شاهد افزایش خرید سهام دلاری از سوی سرمایه‌گذاران خرد بود. اما اگر از حواشی رخ داده در روز گذشته و تاثیر کرونا بر بازارهای جهانی و احتمال افزایش قیمت نهاده‌های نظیر فلزات اساسی و محصولات پتروشیمی در این بازارها بگذریم نگاه کلی به وضعیت بازار سرمایه نشان می‌دهد که متغیرهای کلان اثرگذار بر این بازار همچنان به حالت عادی بازنگشته‌اند و از این رو برای بازگشت رونق به این بازار آنطور که انتظار می‌رود شرایط مهیا نیست.
همتی در جهت کنترل ریسک
روز گذشته و پس از پایان معاملات در بورس این خبر بازار مخابره شد که کمیسیون اقتصادی مجلس قصد دارد امروز جلسه‌ای را با حضور رئیس مجلس، وزیر اقتصاد و رئیس کل بانک مرکزی برگزار و در آن سخنانی را که دوشنبه در جلسه این کمیسیون با رئیس و معاونان سازمان بورس مطرح شده، با آنها بررسی کند. بر اساس آنچه که محسن علیزاده عضو ناظر مجلس شورای اسلامی در شورای عالی بورس به رسانه‌ها گفته اختصاص خط اعتباری برای شرکت‌ها و افزایش نرخ تسعیر ارز و کاهش نرخ سود سپرده از جمله مواردی بود که در جلسه روز گذشته با روسای سازمان بورس به آن پرداخته شده و قرار است در روز جاری در حضور رئیس کل بانک مرکزی این موضوعات مجددا مطرح شود. با توجه به آنکه در شامگاه روز یکشنبه عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی با انتشار یک پست در اینستاگرام ضمن اشاره به نرخ پایین تسعیر دارایی‌های ارزی بانک‌ها از پایین بودن رقم یاد شده حمایت کرد. بر این اساس این شائبه نیز وجود دارد که در مواجهه با درخواست نمایندگان مجلس در خصوص کاهش نرخ سود بانکی نتوان موافقت وی را جلب کرد. بر اساس آنچه گفته‌های همتی در فضای مجازی نشان می‌دهد بانک مرکزی در نظر ندارد تا نرخ تسعیر ارز بانک‌ها را به دلیل ریسک وصول آنها با قیمت روز بازار هماهنگ کند. بر این اساس این بانک در نظر دارد به دلیل معوق شدن این مطالبات که ناشی از انسداد حاصل از تحریم‌هاست بر تصمیم خود برای پایین نگه داشتن نرخ تسعیر ارز پافشاری کند.
آنطور که رئیس بازار پول می‌گوید بانک مرکزی آمادگی دارد که در صورت تغییر شرایط نرخ تسعیر دارایی‌های ارزی بانک‌ها را به شرایط غیر تحریمی تعدیل کند. بر اساس آنچه که همتی در پایان پست اینستاگرامی خود گفته برای اصلاح تسعیر ارز در قیمت سهام بهتر است که اعطای معافیت مالیاتی سود ناشی از تسعیر تا زمان نقد شدن دارایی بانک‌ها در نظر گرفته شود.
سری که درد نمی‌کند...
اینکه تا چه حد نرخ تسعیر اعلام شده بر مبنای ریسک‌سنجی دقیق به بانک‌ها اعلام شده امری است که باید نهاد یاد شده مطالعات توجیهی آن را به اطلاع ذی‌نفعان بازار سرمایه و عموم مردم برساند. اما در بررسی آن چند نکته نیز حائز اهمیت است. نخست آنکه وصول تمامی این مطالبات در هاله‌ای از ابهام است و در صورتی که با نرخ روز این دارایی‌ها تسعیر شوند این امکان وجود دارد که در آینده ازاین بابت زیان ناشی از تسعیر را شناسایی کنند. بزرگ بودن و نرخ این زیان احتمالی در صورت وقوع معنایی نخواهد داشت جز اینکه ریسک‌سنجی در فرآیند یاد شده از سوی بانک مرکزی و بانک‌ها صورت نگرفته است؛ عملی که بدون شک زیان وارده را به سهامداران آتی منتقل خواهد کرد.
بر این اساس اگر بخواهیم نگاه منطقی به شرایط موجود داشته باشیم باید به این نکته نیز توجه کنیم که لزومی ندارد آنچه که امروز قابل پیش‌بینی است را تنها در جهت حفظ منافع عده‌ای از سهامداران که سهام بانکی را در اوج قیمت آن گران خریده‌اند به عنوان دردسری بالقوه به آینده موکول کنیم. از این رو بهتر است تا ضمن داشتن انتظاراتی معقول، مسوولیت سرمایه‌گذاری و تبعات ناشی از آن به عهده سرمایه‌گذاران فعلی گذاشته شود.
