شاخص سهام پس از ۲۳ روز کانال ۴/ ۱ را واگذار کرد
بورس‌بازی با چاشنی هیجان
منشأ رفتارهای هیجانی معامله‌گران
هیجان پای ثابت معاملات این روزهای بازار سهام است که بخشی از آن به حافظه تاریخی معامله‌گران بازمی‌گردد و بخش دیگر به افزایش دید‌های کوتاه‌مدت و غیرتحلیلی در میان فعالان تازه‌وارد و غیرحرفه‌ای این بازار. شرایطی که سبب شده تا با هر نوسان قیمتی، رفتارهای گروهی نیز افزایش یافته و شاهد طولانی شدن صف‌های خرید در روزهای مثبت و سنگین شدن صفوف فروش در روزهای منفی بورس باشیم. پیش از این نیز بارها مورد تاکید قرار گرفته است که قوانین محدودکننده متهم اصلی معاملات هیجانی در بورس تهران هستند. به جز این عامل اما افزایش تعداد معامله‌گران تازه‌وارد و غیرحرفه‌ای در یک سال اخیر و همزمان با آن شرایط کلان اقتصادی سبب شده تا این هیجانات به شکل ملموس‌تری احساس شوند. واقعیت این است که بخش مهمی از پول‌های ورودی به گردونه معاملات سهام با هراس از کاهش ارزش سرمایه به سبب وضعیت حاکم بر متغیرهای کلان همچون تورم و نقدینگی به بورس تهران پناه آوردند و حال طبیعی است که با هر فراز و فرودی تصمیمات غیرمنطقی گرفته و همنوا با جریان‌های توده‌وار از صفی به صف دیگر جابه‌جا شوند. اما چه زمانی شاهد فروکش این هیجانات خواهیم بود؟ هفته آینده بازار چه روندی را در پیش می‌گیرد؟
نمادهای بزرگ اصلاح را پشت‌سر گذاشتند
حسن برادران هاشمی/ تحلیلگر بازار سهام: وضعیت بازار بورس در هفته‌ای که گذشت برای گروه‌های بزرگ و کوچک کاملا متفاوت بود اگر نگاهی به روند نمودار صنایع بزرگ در هفته گذشته داشته باشیم شاهد روند منفی با جریان خروج پول و در نقطه مقابل در صنایع کوچک بازار شاهد اقبال سرمایه‌گذاران بودیم که این موضوع با نگاهی به شاخص کل و شاخص هم وزن کاملا مشهود بود به‌طوری که شاخص کل که متاثر از نمادهای بزرگ بازار است منفی و در مقابل شاخص هم وزن که بیانگر وضعیت کلی بازار بدون در نظر گرفتن ارزش بازار نمادهاست و به همه سهام وزن مساوی می‌دهد وضعیت بهتری را تجربه کرد. این در حالی است که تمام متغیرهای بنیادی شرکت‌های بزرگ بازار امیدوارکننده است که از جمله آنها می‌توان به افزایش قیمت‌های جهانی و همچنین چشم‌انداز پیش رو و گزارش عملکرد مثبت اکثر این شرکت‌ها اشاره کرد. اینکه چرا وضعیت سهام شرکت‌های بزرگ کم‌رمق شده است دلایل زیادی دارد. واقعیت آن است که بخشی از پول از بازار سهام خارج شده و با توجه به اینکه ایجاد روند مثبت قابل توجه در شرکت‌های بزرگ نیاز به ورود سرمایه سنگین دارد جبهه خریداران از توان کافی برای برتری به جبهه فروش برخوردار نیست. در نقطه مقابل در نمادهای کوچک با سرمایه به مراتب کوچک‌تر می‌توانیم شاهد تغییر روند باشیم. موضوع دیگر بررسی لایحه بودجه سال آینده در مجلس است مصوبات لایحه بودجه برای صنایع بزرگ مهم است اما با توجه به اختلاف مجلس و دولت بر سر کلیات بودجه به نظر می‌رسد بخشی از فعالان بازار ترجیح می‌دهند تا مصوب شدن لایحه بودجه و مشخص شدن اثر آن بر صنایع مختلف از ورود به این‌گونه نمادها خودداری کنند. دلیل دیگری را که می‌توان برای منفی شدن سهام بزرگ عنوان کرد عملکرد بازار گردان‌های این نمادهاست در حالی که وظیفه اصلی بازارگردان‌ها افزایش نقدشوندگی بازار و روان کردن معاملات است که به نظر می‌رسد نحوه عمل بازارگردان‌ها شائبه نوسان‌گیری از سوی بازارگردان‌ها را افزایش داده است. در عین حال نیمه اول دی‌ماه شاهد انتشار گزارش عملکرد یک ماهه و ۹ ماهه شرکت‌ها هستیم. گزارش‌های منتشر شده طی ۱۰ روز ابتدای دی ماه مانند گزارش‌های ۶ ماهه مثبت و تقریبا در بیشتر شرکت‌ها شاهد افرایش فروش و همچنین افزایش سود نسبت به مدت مشابه سال گذشته هستیم. با توجه اینکه سازمان بورس سود اعلام شده در گزارش‌های ۳ ماهه را در سایت اعمال می‌کند، میزان سود درج شده در بیشتر نمادها در دی‌ماه افزایش خواهد یافت که موجب کم شدن P/ E گذشته‌نگر و جذاب‌تر شدن قیمت‌ها خواهد شد. اگر نگاه اجمالی به گروه‌های مختلف داشته باشیم.
در گروه خودرویی که از معدود گروه‌های بزرگ بازار است که نمادهای اصلی آن زیان ده هستند، شورای رقابت با آزادسازی مشروط نرخ فروش محصولات موافقت کرده که در صورت اجرایی شدن می‌تواند موجب افزایش سودآوری شرکت‌های خودروساز شود. در سایر گروه‌های بزرگ مانند فلزات اساسی، پتروشیمی، معدنی‌ها و پالایشگاهی‌ها اکثر نمادها وضعیت بنیادی مناسبی داشته و گزارش‌های فصلی خوبی نیز ارائه کرده‌اند. با توجه به اصلاح قیمتی که در سهام بزرگ شاهد بوده‌ایم و با در نظر گرفتن اینکه اغلب این نمادها به محدوده‌های حمایتی مهمی رسیده‌اند، سرمایه‌گذاری با دید میان‌مدت و بلندمدت در این گونه سهام کم‌ریسک و منطقی ارزیابی می‌شود. از منظر تکنیکال نیز با نگاهی به نمودار شاخص کل به نظر می‌رسد در محدوده یک میلیون و چهارصد هزار شاهد حمایت خوبی هستیم، همچنین با توجه به حجم معاملات که به خاطر جذاب شدن قیمت‌ها طی چند روز گذشته افزایش داشته است به نظر می‌رسد نمادهای بزرگ بازار اصلاح اصلی را پشت‌سر گذاشته‌اند بنابراین هر چند پیش‌بینی یک هفته‌ای بازار با توجه به متغیرهای مختلف اثرگذار بر بازار کار دشواری است اما می‌توان انتظار داشت برای هفته آینده بازار متعادل و رو به رشدی در انتظار بورس‌بازان باشد.
سهام کوچک ناجی ضررهای سنگین یا تکرار صف‌های فروش؟
محسن اسلامی، کارشناس بازار سهام: تقریبا می‌توان گفت از آخرین روزهای پاییز بود که شاخص کل و شاخص هم وزن مسیر حرکت خود را از یکدیگر جدا کردند و این مساله پس از چند ماه مجددا طبقه‌بندی «سهام کوچک» و «سهام بزرگ» را در ذهن فعالان بازار پررنگ کرد.
بی‌شک اصلی‌ترین موضوع مورد بحث در میان سرمایه‌گذاران در چند وقت اخیر همین موضوع و چرایی آن بوده است. یکی از علل مطرح شده عرضه بیش از حد حقوقی‌های بازار در سهام بزرگ‌تر است که باعث می‌شود سرمایه‌گذاران به‌رغم ارزندگی این‌گونه سهام، به شرکت‌های کوچک‌تر اقبال بیشتری پیدا کنند. یکی از دیگر علت‌های این موضوع را نیز می‌توان کسب بازدهی‌های چشمگیر برخی از سهام با ارزش بازار پایین‌تر طی چند ماه اخیر دانست که به نوبه خود برای هر سرمایه‌گذاری جذاب است. اما فارغ از این موضوعات، سرمایه‌گذاری در سهام کوچک‌تر با ریسک‌هایی روبه‌رو است که سهامداران خرد و مخصوصا تازه‌کار بازار باید مدنظر قرار دهند. مهم‌ترین موضوع در این مورد «نقدشوندگی سهام» است.
قطعا سرمایه‌گذاران به خاطر دارند که در ماه‌های اخیر و در زمان ریزش بازار، کم نبودند سهامی که هفته‌ها یا حتی ماه‌ها در صف فروش قفل بودند و سرمایه‌گذاران دغدغه فروش سهام‌شان را به هر قیمتی داشتند که حتی این مساله نیز امکان‌پذیر نبود. البته با اضافه شدن بازارگردان‌ها به بازار شرایط کمی برای این سهام بهتر شده است، اما به هرحال نقدشوندگی هنوز هم از مهم‌ترین ریسک‌های سهام کوچک بازار است. همچنین شرکت‌هایی که اندازه کوچکی دارند و درگیر جریان‌های به اصطلاح پروژه‌ای می‌شوند ممکن است با چالش‌های بزرگ‌تری مواجه شوند و قیمت سهم ممکن است همان‌طور که به سرعت افزایش پیدا کرده است به همان نسبت نیز کاهش یابد و زیان سنگینی را به سهامداران وارد کند. همچنین از دیگر مسائل مهم هفته اخیر که برای فعالان بازار از اهمیت بالایی برخوردار است، گزارش‌های ۹ ماهه شرکت‌ها است که می‌توان انتظار داشت در رفتار سرمایه‌گذاران برای انتهای سال تاثیر بسزایی داشته باشد. با توجه به گزارش‌های منتشر شده تا به این لحظه، صنایع پتروشیمی و فلزات اساسی در ماه‌های گذشته عملکرد قابل قبولی از خود نشان داده‌اند و می‌توان انتظار سود خوبی از شرکت‌های این صنایع در سال ۹۹ داشت.
در کل پیش‌بینی می‌شود تا زمانی که قیمت سهام بزرگ برای حقوقی‌های بازار به جذابیتی برسد که به‌صورت آبشاری و در هر قیمتی آن را عرضه نکنند و سهامداران خرد از این موضوع اطمینان نیابند، گرایش به سهام کوچک‌تر بازار (کمی ملایم‌تر نسبت به روزهای اخیر) ادامه یابد. اما با توجه به مسائلی از قبیل بودجه ۱۴۰۰و کسری احتمالی آن که چشم‌انداز تورمی را برای سرمایه‌گذاران تداعی می‌کند، بازار سرمایه در افق بلندمدت‌تر می‌تواند بازدهی مناسبی برای سرمایه‌گذاران صبور خود فراهم کند.
جذابیت صنایع کامودیتی
میلاد شریعتی/ کارشناس بازار سرمایه: ارزش معاملات خرد بازار سهام (بورس و فرابورس) در هفته جاری روند باثباتی به خود گرفت. به‌طوری که روز شنبه این عدد در محدوده ۱۸هزار میلیارد تومان بوده و به غیر از روز دوشنبه که ارزش معاملات با افت قابل ملاحظه‌ای مواجه شد و به محدوده کانال ۱۵ هزار میلیارد تومان نزول کرد، این مقدار در سایر روزها تغییر چندانی نداشته است. همچنین در این هفته، به‌طور متوسط روزانه حدود ۴۰۰ میلیارد تومان پول حقیقی از بازار خارج شده که ورود پول به اوراق و صندوق‌های درآمد ثابت، خود گواهی بر این ادعاست.
میزان تراز پول حقیقی در اوراق و صندوق‌های با درآمد ثابت طی هفته گذشته منفی و معادل خروج از این ابزارها بوده، این در حالی است که در سه‌شنبه هفته جاری، این ابزارها، با ورود پولی معادل ۹۳ میلیارد تومان مواجه بودند. این ورود پول، خود نشانگر عدم اطمینان در کسب بازدهی بالاتر از نرخ بدون ریسک از طریق بازار سهام است.
ارزش معاملات یکی از فاکتورهای اساسی در تحلیل بازار به حساب می‌آید. همان‌طور که بیان شد، روند کلی ارزش معاملات در این هفته باثبات بوده که این روند در گروه‌های استخراج کانه‌های فلزی، غذایی و دارویی با رشد همراه بوده است، به‌طوری که در روز سه‌شنبه، این گروه‌ها در زمره برترین‌ها از منظر ارزش معاملات قرار گرفته‌اند. علاوه بر این، در دو گروه استخراج کانه‌های فلزی و محصولات دارویی نیز شاهد افزایش ورود پول حقیقی بودیم که این مهم برای گروه کانه‌های فلزی نشات گرفته از گزارش‌های ماهانه مناسب و افزایش نرخ محصولات و برای گروه دارویی به دلیل خوش‌بینی ناشی از شروع تست واکسن کرونای ایرانی بوده است.
بررسی گزارش‌های ماهانه شرکت‌ها نیز نشان می‌دهد صنایعی از قبیل خودرو و ساخت قطعات با افزایش حدود ۴۸ درصدی مبلغ فروش، گروه فرآورده‌های نفتی، کک و سوخت هسته‌ای با افزایش ۲۴ درصدی و گروه محصولات شیمیایی و استخراج کانه‌های فلزی با افزایشی حدود ۱۶ درصدی همراه بوده‌اند و از سوی دیگر نرخ فروش محصولات شرکت‌های شیمیایی و فلزات اساسی، شاهد افزایش بعضا چشمگیری بوده که این افزایش متاثر از نرخ‌های جهانی است، به گونه‌ای که شاهد رشد ۲۱درصدی برای شمش بلوم در مقایسه با اواسط آذر بودیم. با توجه به موارد مطرح‌شده، خوش‌بینی سرمایه‌گذاران نسبت به سودسازی فصل آخر شرکت‌های کامودیتی‌محور افزایش داشته و با توجه به ثبات نرخ دلار در محدوده ۲۵ هزار تومان می‌توان برآورد فصلی مناسبی برای این صنایع در نظر گرفت. در سوی دیگر، نرخ بهره بدون ریسک که نشات گرفته از میانگین نرخ اوراق خزانه است، در هفته جاری با روندی کاهشی از میانگین ۸۴/ ۱۹ درصد به محدوده ۶۵/ ۱۹ درصد رسیده است. با توجه به ثبات نرخ بهره بدون ریسک در محدوده بین ۵/ ۱۸ تا ۲۰ درصد، می‌توان نرخ منطقی P/ E بورس را در محدوده ۱۰ تا ۱۲ واحدی برآورد کرد که با توجه به این برآورد، برخی نمادها در صنایع کامودیتی‌محور از جذابیت قیمتی برخوردار خواهند بود. همچنین با بررسی آمار معاملات هفته جاری درمی‌یابیم که ارزش معاملات در این صنایع هر چند کمتر از برآوردها افزایش داشته، اما می‌توان انتظار داشت طی هفته‌های آینده و با ارائه صورت‌های مالی فصلی این شرکت‌ها، معاملات آنها نیز با بهبود مواجه شود.
دلیل دیگر عدم اقبال مورد انتظار سهام دلاری در شرایط فعلی، محدوده نوسانی خنثی برای شاخص در بین شاخص‌های یک میلیون و ۳۰۰ هزار و یک میلیون و ۶۰۰ هزار واحد است که سرمایه‌گذاران را به سمت سهام نوسانی و نوسان‌گیری‌های مقطعی سوق داده و در واقع تمایل سرمایه‌گذاران به سرمایه‌گذاری در صنایع کوچک‌تر افزایش یافته است.
