با تعیین تکلیف انتخابات ریاست جمهوری آمریکا سرمایه گذاران اشتیاق بیشتری برای ورود به بازار سهام پیدا کرده‌اند. از ۲۱ آبان و همزمان با رشد قیمت‌های جهانی شاهد برگشت شاخص سهام به مدار صعودی هستیم. شاخصی که در قله باورنکردنی ۲ میلیون واحد با ترکیدن حباب سهام تا ۲۰ آبان ماه اصلاح ۴۲ درصدی را تجربه کرد،حالا به سمت صعودی دیگر خیز برداشته است. روی کاغذ اوضاع به نفع بورس بازان است. از سرگیری عرضه‌های اولیه و استقبال سرمایه گذاران از آنها، ثبات نسبی قیمت دلار و سکه، رکود عجیب در بازارهای مسکن و خودرو، افزایش قیمت‌های جهانی، شرایط ایده آل بازارهای کالایی، کاهش ریسک‌های سیستماتیک و احتمال بهبود وضعیت بین‌المللی کشور خبر از تداوم روند صعودی قیمت‌ها دربازار سهام می‌دهد، به گونه‌ای که درآخرین ماه پاییزی سال از پیچیدگی روند معاملات کاسته و پول حقیقی وارد شده به بازار سرمایه موج جدیدی از امیدواری به سبزپوشی بورس را به راه انداخته است.

زمانی که اصلاح شاخص بورس از اواسط مردادماه آغاز شد تحلیلگران بازار تصورش را هم نمی‌کردند سقوط شاخص تا کانال یک میلیون و ۲۰۰ هزارواحد ادامه داشته باشد، اتفاقی که بخش بزرگی از سرمایه‌گذاران حقیقی را به سمت درهای خروج هدایت کرد، آن هم در سالی که بسیاری ازمردم به پشتوانه حمایت دولتمردان سرمایه خود را راهی بورس کرده بودند.

روند متفاوت درخواست کدهای معاملاتی

بورس تهران یکی از عجیب و غریب ترین سال‌های خود را تجربه می‌کند. از فراز آنچنانی شاخص در ابتدای سال تا فرود سهمگین آن. اما این همه ماجرا نیست. ورود و خروج سرمایه‌گذاران نیز فازهای متفاوتی را پشت سرگذاشته و هجوم مردم برای دریافت کد معاملاتی از ابتدای سال با تغییرات شگرفی مواجه شده است. این را گزارش شرکت سپرده‌گذاری مرکزی می‌گوید. بر اساس این گزارش در آذرماه،۳میلیون و ۲۳۰ هزار نفر برای دریافت کد معاملاتی در سامانه سجام ثبت‌نام کردند تا کل ثبت نام‌کنندگان در ۹ ماه ۹۹ به رقم ۲۴ میلیون و ۶۱۷هزار سهامدار برسد. تعداد کدهای معاملاتی ۹ ماه امسال در حالی ۲۴ میلیون سهامدار را رد کرده که تا پایان سال ۹۸ تنها ۱۱میلیون و ۶۶۵ هزار سرمایه‌گذار برای دریافت کد بورسی در این سال اقدام کرده بودند.

روند معاملات بازار سرمایه از ابتدای سال ۹۹ به قدری غیر قابل پیش بینی طی شده که بعد از آغاز اصلاح ریزش قیمت سهام کمتر کسی فکرش را می‌کرد سرمایه‌گذاران باز هم روی این بازار حساب کنند. نزول شاخص به کانال یک میلیون و۲۰۰ هزار واحد در آبان ماه کار خودش را کرده بود و با وجود اظهارات ضد ونقیض در مورد افزایش نرخ سود بانکی و دامن زدن به حواشی اخبار مرتبط با قیمت‌گذاری دستوری برخی محصولات مهم همچون فولاد، کارشناسان خداحافظی سهامداران از بورس را قطعی می‌دانستند اما شکست قیمت دلار و سکه در آذرماه یکی از متغیرهای اثرگذار بر رشد کدهای معاملاتی در این ماه است. تجربه سالیان گذشته نشان می‌دهد صاحبان نقدینگی برای سرمایه‌گذاری معمولا نیم نگاهی به بازار ارز دارند و تحولات این بازار سراسر هیجانی را به شدت دنبال می‌کنند، از این رو کوچک‌ترین تغییر فازی در راسته خیابان فردوسی، روال سرمایه‌گذاری را دستخوش تغییرات عمده‌ای می‌کند. افت قیمت دلار از محدوده ۳۰ هزارتومان به کانال ۲۵ هزارتومان در آذرماه سرمایه گذاران را به سمت بازار سهام سوق داد.بازاری که برای پرواز نیاز مبرمی به نقدینگی دارد و بسیاری از کارشناسان معتقدند در معاملات تالارشیشه‌ای، نقدینگی حرف اول را می‌زند.

رکورد صدور کدهای معاملاتی

درنهمین ماه سال جاری ۳میلیون و ۲۳۰ هزار نفر برای دریافت کد معاملاتی جدید اقدام کرده‌اند. شاخص کل بورس تهران به‌عنوان مهم‌ترین نماگربازار سهام از مرز ۳۵۴ هزار واحد در پایان آذر۹۸ با رشد عجیب ۳۰۶ درصدی در آذر۹۹به رقم یک میلیون و ۴۳۹ هزار واحد افزایش یافته است. بررسی آمار تعداد کدهای صادر شده معاملاتی نشان می‌دهد در مجموع تا پایان سال ۹۱، ۶ میلیون و ۴۸۸ هزار کد، سال ۹۲، ۷ میلیون و ۳۶۲ هزار کد، سال ۹۳، ۷میلیون و ۹۹۶ هزار کد، سال ۹۴، ۸ میلیون و ۸۴۱ هزار کد، سال ۹۵، ۹ میلیون و ۳۴۸ هزار کد، سال۹۶، ۹ میلیون و ۹۶۵ هزار کد، سال ۹۷، ۱۰ میلیون و ۸۴۴ هزار کد و تا پایان سال ۹۸، ۱۱میلیون و ۶۶۵ هزار کد معاملاتی برای انجام معاملات جدید صادر شده است. کارشناسان پیشتازی سال ۹۹ درصدور کدهای معاملاتی را نتیجه حمایت دولتمردان از این بازار عنوان می‌کنند و براین باورند که بازار سرمایه یکی از پر بازده‌ترین بازارها در این سال‌ بوده است. هجوم نقدینگی به بورس و رکوردشکنی ارزش معاملات روزانه تا ۲۲ هزار میلیارد تومان از جذابیت ویژه بورس برای سرمایه گذاران در سال ۹۹ حکایت می‌کند.

یکی دیگر از دلایل اصلی رونق صدور کدهای معاملاتی الزام سهامداران عدالت به دریافت کد بورسی برای انجام معاملات است. به‌طوری که مشمولان سهام عدالتی که روش مستقیم را برای مدیریت سهام خود انتخاب کرده‌اند صرفا با دریافت کد معاملاتی می‌توانند وارد بازار شوند که همین موضوع منجر به افزایش صدور کد‌های بورسی نسبت به سال‌های گذشته شده است.

بازارسرمایه به دنبال محرک‌های رشد قیمت‌ها در بازار جهانی بوده و به نظر می‌رسد وارد مرحله تازه‌ای از صعود قیمت‌ها شده باشد که بر همین اساس شاهد ورود گسترده‌تری از سرمایه‌گذاران به این بازار هستیم. بررسی جزئیات صدور کدهای معاملاتی نشان می‌دهد در نهمین ماه سال، ۲۰۵۱ کد مربوط به سهامداران حقوقی صادر شده و ۲میلیون و ۴۷ هزار کد نیز برای سهامداران حقیقی صادرشده تا تعداد کل کدهای بورسی صادر شده با احتساب متقاضیان مربوط به سهام عدالت به بیش از ۵۱ میلیون کد تا پایان آذرماه برسد.

حضور کمرنگ سرمایه‌گذاران خارجی

بورس تهران در۹ماه امسال چندین ابرنوسان را پشت سرگذاشته است اما در مورد حضور سرمایه گذاران خارجی در بازار سرمایه ایران از همان ابتدا نیز حرف و حدیث زیاد بود. با شدت گرفتن مواضع ترامپ علیه ایران سرمایه‌گذاران خارجی رغبت چندانی برای حضور در این بازار نداشتند. از سویی دیگر اختلالات هسته معاملات به دلیل حضور بی‌سابقه معامله‌گران عملا راه ورود سرمایه‌گذاران خارجی به بورس تهران را سد کرده بود، از این رو این دسته از سرمایه‌گذاران همواره با چالش‌های جدی برای ورود به بازار سرمایه ایران مواجه بودند.

براساس آمار شرکت سپرده‌گذاری مرکزی در حالی تا پایان آذر مجموع کدهای بورسی به ۲۴ میلیون و۶۱۷هزار کد افزایش پیدا کرده که از میان تعداد کدهای معاملاتی صادر شده ۶۲ سرمایه گذار خارجی در آذر ماه کد بورسی دریافت کردند تا مجموع کدهای معاملاتی سرمایه گذاران خارجی به ۲هزار و ۵۴۹نفر برسد. این تعداد سرمایه گذار ازکشورهای مختلف جهان متقاضی دریافت کد معاملاتی و سرمایه‌گذاری در بورس تهران بوده‌اند.به گفته تحلیلگران با توجه به شرایط موجود بورس و وضعیت بین‌المللی کشورتقاضای همین میزان کد معاملاتی از سوی سرمایه‌گذاران خارجی نیز برای بازارسرمایه مطلوب است. معامله‌گران خبره بازار معتقدند با تداوم وضعیت صعودی شاخص و به تعادل رسیدن بازار همزمان با روی کارآمدن بایدن و تعیین تکلیف وضعیت سیاست خارجی ایران، سرمایه گذاران خارجی بیشتری وارد این بازار خواهند شد.بر اساس آماربیشترین میزان صدور کد خارجی در سال ۸۷ بوده که در این سال صدور کد معاملاتی برای سهامداران خارجی رشدی ۶۶ درصدی را تجربه کرده است.

کاهش استقبال سرمایه‌گذاران پایتخت‌نشین

بررسی آمار شرکت سپرده‌گذاری مرکزی از تغییر ترکیب بازیگران بازار سرمایه خبرمی‌دهد. در حالی که تا آبان ماه تهران با ۲۷هزار و ۹۹۸ نفر ثبت نام‌کننده درصدرجدول ثبت نام‌کنندگان قرارداشت. در آذر، استان فارس با ۸۶۷هزار و ۳۰۳ نفر در صدر جدول تعداد ثبت‌نام شده‌های سجام قرار دارد. برخی تحلیلگران بر این باورند که با توجه به تغییر ترکیب سرمایه‌گذاران موجود لازم است عوامل رفتاری دیگری در تحلیل بازار مدنظر قرار گیرد. پس از آن استان کرمان با ۶۳۲هزار و ۹۶۵ نفر در رتبه بعدی قرار می‌گیرد و استان‌های خوزستان، خراسان رضوی، سیستان و بلوچستان، یزد، تهران، چهارمحال و بختیاری، اصفهان و اردبیل در رتبه‌های بعدی بیشترین ثبت نام کد بورسی قرار دارند. در انتهای جدول نیزاستان سمنان با یک هزار و ۲۰۸ ثبت نام کد معاملاتی در آذرماه قرار دارد.