شاخص سهام بر اوج تازه‌ای ایستاد
پنج سوخت پرواز بورس
در این میان، رفع نگرانی درخصوص افزایش شدید نرخ‌های مالیات و حامل‌های انرژی موثر بر سهام در لایحه بودجه دولت برای سال آینده هم به کمک صعود شاخص آمد و در جذب مضاعف پول‌های تازه نقش عمده‌ای داشت. همزمان با رشد منطقی سهام در بخش‌هایی از بازار هجوم نقدینگی در طیفی از سهم‌ها منجر به شکل‌گیری رفتارهای توده‌ای معامله‌گران و عدم توجیه شماری از خریدها بر مبنای روش‌های کلاسیک ارزش‌گذاری بودیم.
رکوردهای تازه در تالار سهام
پانزدهمین صعود متوالی شاخص کل بورس تهران طی روز گذشته توام با ثبت رکوردی تازه در کارنامه بازار سهام بود. شاخص کل که طی سه هفته اخیر پیوسته در مسیر صعودی حرکت کرده و روز شنبه توانسته بود رکورد قبلی خود را در مهرماه جابه‌جا کند، طی معاملات دیروز به روند مثبت خود ادامه داد و برای اولین بار در تاریخ به رکورد ۳۳۲ هزار واحد دست یافت. به این ترتیب، نماگر اصلی سهام با رشد ۵/ ۱ درصدی دیروز، بیش از ۱۰درصد از کف خود طی فصل جاری فاصله گرفت و به بازدهی ۸۶ درصدی از ابتدای سال رسید.
افزایش محسوس تقاضا در سهام شرکت‌های بزرگ در جابه‌جایی رکوردهای اخیر بورس نقش شایان توجهی داشت. اقبال مجدد به سهام غول‌های کالایی از جمله صنعت فلزات در کنار رشد تقاضا در سهام بانک‌ها در معاملات دیروز عملا منجر به جبران بخشی از جاماندگی شاخص کل از شاخص هم‌وزن شد. با وجود این، نماگر هم‌وزن روز گذشته هم موقعیت پیشتاز خود را با رشد ۷/ ۱ درصدی حفظ کرد و توانست ۲۸ درصد از کف پاییزی جدا شود و بازدهی خود را از ابتدای سال به رقم چشمگیر ۲۱۲ درصد رساند. واگرایی فزاینده نماگرهای بورسی(شاخص کل و هم‌وزن) را باید به عدم قطعیت‌های مرتبط با روند قیمت در بازار جهانی و از طرف دیگر، حجم نسبتا بالای پول‌های پارک شده در پشت تالار شیشه‌ای نسبت داد که در ترکیب با هم منجر به تشدید رشد قیمت سهام بنگاه‌های کوچک‌تر شده است.
از طرفی، ارزش معاملات خرد بورس تهران هم مجددا از عدد ۲ هزار میلیارد تومان عبور کرد. این رقم نسبت به میانگین ارزش معاملات از ابتدای سال ۶۰ درصد بالاتر است. برای دوازدهمین بار در سال‌جاری است که ارزش معاملات خرد به سطحی فراتر از ۲ هزار میلیارد تومان صعود می‌کند. در کنار این، اگر ارزش ۲۰۰ میلیارد تومانی صف‌های خرید دیروز در یک چهارم از کل نمادهای بورسی را هم اضافه کنیم، تصویر روشن‌تری از مقیاس فعالیت در روز گذشته را خواهیم داشت. بخش عمده رشد قیمت‌ها مطابق معمول با حضور سهامداران کوچک‌مقیاس در بازار رقم خورد. دیروز مالکیت حدود ۲۰۰ میلیارد تومان از کل سهام بورسی به سبد سهامداران خرد تغییر یافت.
سیگنال‌دهی همسایگان
چنان‌که اشاره شد، رشد وقفه‌ناپذیر نرخ‌های ارز و افزایش اخیر قیمت جهانی محصولات پایه‌ای چون نفت و همچنین رشد معنادار بهای مس و فولاد در هفته اخیر در جهش بورس کامودیتی‌محور تهران نقش عمده داشته است. نرخ دلار آزاد در ادامه روند رو به رشد خود روز شنبه از سقف ۵ ماهه عبور کرد و روز گذشته به قلب کانال ۱۳ هزار تومان هجوم برد. البته این موج افزایشی فقط منحصر به سهام نبوده، بلکه قیمت تمام دارایی‌ها را به سطوح بالاتر هدایت کرده است. برای مثال، بهای سکه همزمان با رشد ۱۸ درصدی دلار از ابتدای آبان، توانسته بیش از ۲۰ درصد رشد کند. در کنار این، تغییر مثبت مسیر تورم بخش مسکن و افزایش قیمت انواع خودرو هم جزو دیگر نشانه‌های کاهش ارزش ریال طی هفته‌های اخیر هستند.
اگرچه علت عدم افزایش همزمان قیمت در بازارهای دارایی را باید به کاهش ارزش پول ملی در هفته‌های اخیر نسبت داد، اما نمی‌توان از ظرفیت خاص سهام در قیاس با رقبا چشم پوشید. درواقع مزیت‌های بنیادی بورس و چشم‌انداز رشد سودآوری طیف وسیعی از سهام شرکت‌های بورسی هم در جذب نقدینگی و بهبود مستمر قیمت‌ها عاملیت داشته است. برای مثال می‌توان رونق اخیر معاملات محصولات پایه نظیر مس، فولاد و فرآورده‌های نفتی در بورس کالا را مثال زد که از اهرم‌های دوگانه رشد قیمت‌های جهانی و تقویت نرخ‌های ارز در سامانه نیما برخوردار شده‌اند. از طرفی، برآوردهای کارشناسانه هم از تداوم روند سودآوری شرکت‌ها برای سال بعد و حمایت از سطوح فعلی قیمت در بنگاه‌های عمدتا بزرگ حکایت دارد. تازه‌ترین پیش‌بینی‌های تحلیلگران بورسی نشان می‌دهد که با وجود سناریوهای کاهشی نرخ ارز و قیمت‌های جهانی، همچنان سود خالص شرکت‌های بورسی ۱۲درصد در سال بعد امکان رشد دارد.
برداشت مثبت بورسی‌ها از بودجه
یکی از نگرانی‌های اخیر اهالی سهام پیش‌بینی دولت از منابع درآمدی خود برای سال بعد از محل افزایش هزینه انرژی شرکت‌های بورسی یا رشد نرخ مالیات سهام بود، اما انتشار جزئیات لایحه بودجه سال ۹۹ طی روز گذشته چندان غیرمنتظره نبود و همین امر منجر شد تا شاخص کل توام با گمانه‌زنی‌های مختلف در این باره به روند صعودی خود ادامه دهد. علاوه بر ادامه حیات ارز ترجیحی (موسوم به ۴۲۰۰ تومانی) در بودجه سال بعد که مورد انتظار بود، نگاه دولت به قیمت حامل‌های انرژی از متغیرهای کلیدی موردتوجه اهالی سهام بود.پس از اصلاح قیمت بنزین، این انتظار به‌وجود آمد که نرخ دیگر حامل‌های انرژی نظیر گازوئیل، گاز و برق هم از سوی دولت با تعدیل جدی مواجه شود. اما اولین بررسی‌های سایت تحلیلی «دنیای بورس» از جزئیات لایحه بودجه سال بعد نشان می‌دهد که قیمت گازوئیل عملا بدون تغییر بوده و در عین حال، برای قیمت گاز مصرفی احتمال افزایش ۲۰ درصدی و برای برق با فرض عدم‌تغییر مصرف احتمال رشد ۱۰ درصدی قیمت در بودجه سال بعد پیش‌بینی شده است. مجموعه این موارد نشان داد که تصور بورسی‌ها از بودجه انحراف چندانی نداشته است و همین امر خود را به شکل تداوم رشد شاخص کل سهام طی روز گذشته نشان داد.
وجه پنهان رونق یکپارچه سهام
بررسی فهرست طولانی‌ترین و پرحجم‌ترین صف‌های خرید و همچنین میزان رشد نماگر صنایع مختلف طی روز گذشته حاکی از عدم‌مطابقت انتظارات با مبانی کلاسیک ارزندگی در سهام بنگاه‌های کوچک‌تر و تاثیر جریان قدرتمند پول در تحریک تقاضاست. برای مثال می‌توان به رشدهای قیمتی شدید در سهام برخی شرکت‌های سرمایه‌گذاری اشاره کرد که از معیارهای متعارف نظیر ارزش‌گذاری بر مبنای خالص ارزش دارایی‌ها انحراف معناداری پیدا کرده است و مانند دیگر شرکت‌های کوچک‌تر دیگر نمی‌توان با متغیرهایی مثل جریان آتی وجوه نقدی به تحلیل آنها پرداخت و به نظر می‌رسد برای فهم چنین حدی از رشد قیمت در بازه‌ای چنین کوتاه‌مدت باید سناریوهای بسیار خوش‌بینانه‌ای متصور شد (برآوردهای سایت «دنیای بورس» نشان می‌دهد که سهام بورسی در برخی موارد بین ۲ تا ۸ برابر ارزش واقعی خود طی روزهای اخیر معامله شده‌اند). عبور بی‌محابا از مدل‌های کلاسیک ارزش‌گذاری و دل بستن به جریان‌های پولی فعال در بازار از خصیصه‌های حرکت‌های تند در سهامی محسوب می‌شود که از عمق معاملاتی کافی برخوردار نیستند و با ورود حجم بالای پول جدید طی روزهای اخیر، دچار انحراف قیمت شده‌اند. این روند درحالی اتفاق افتاده که صنایع بزرگ به روایت اغلب تحلیلگران همچنان قابلیت جذب منطقی پول‌های ورودی را دارند و به دور از هیاهوهای مبتنی بر تجدید ارزیابی دارایی و دیگر روایت‌های غیرکلاسیک، بر اساس متغیر درآمد سهم در محدوده متعارف قیمت دادوستد می‌شوند.
در بازار دیروز چه گذشت؟
از ویژگی‌های مهم معاملات روز یکشنبه تغییر نحوه توزیع نقدینگی در بین گروه‌های بزرگ بورسی بود. اگر روز شنبه سهام گروه فلزات اساسی و همچنین گروه دارو با استقبال اهالی سهام همراه شده بودند، طی روز گذشته نبض جریان نقدینگی در سهام بانکی و خودرویی به جریان و تپش افتاد. روز شنبه سهام این دو گروه به خبر تصویب لایحه پیرامون افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها و تمدید معافیت مالیاتی در هیات دولت واکنش مثبت نشان دادند و دیروز نقش لیدری بازار را بر عهده گرفتند.
گروه بانکی به نمایندگی نماد بانک ملت و گروه خودرویی با تحرکات پرحجم در نماد ایران خودرو در مرکز توجه بورسی‌ها طی روز گذشته بودند. علاوه بر تشکیل صف خرید در «وبملت»، با به حرکت در آمدن نماد بزرگان خودروساز، جو مثبت در کل گروه تشدید شد و این گروه را در رتبه دوم صنایع از لحاظ جذب منابع نشاند. تقویت گمانه‌زنی درباره افزایش نرخ‌های رسمی فروش و همچنین جذابیت تجدید ارزیابی دارایی‌ها، معضل زیان سنگین شرکت‌های خودروسازی را به حاشیه برده و بورس‌بازان را تحریک به خریدهای پرحجم در این طیف از سهم‌ها کرده است.
از نکات جالب توجه معاملات دیروز حرکت معکوس شاخص گروه دارو بود. سهام گروه دارو که یکی از محل‌های جذب وسیع منابع خرد و رشدهای شدید قیمت در هفته‌های اخیر بود، روز گذشته در معرض عرضه‌های جدی قرار گرفت. انتظارات مثبت درخصوص حذف دلار ۴۲۰۰ تومانی از چرخه قیمت‌گذاری محصولات این صنعت محرک اصلی تقاضا در این سهم‌ها بود. اما دیروز با انتشار لایحه بودجه و رونمایی رسمی از اصرار سیاست‌گذار درخصوص ادامه حیات دلار ۴۲۰۰ تومانی، شاخص این گروه بر خلاف روند عمومی حاکم بر بازار، در مسیر نزولی افتاد.
