در این میان، تابلوی معاملات اوراق بدهی تنها تابلویی بود که در فرابورس غالبا سبزپوش بود. خریداران در معاملات اوراق خزانه با قدرت بیشتری ظاهر شدند و متوسط نرخ سود در این بازار را به سطح ۶/ ۲۰ درصد هدایت کردند. از دیگر رویدادهای مهم فرابورس عرضه اولیه یکی دیگر از مراحل اسناد خزانه موضوع بودجه سال ۹۸ بود.

غلبه هیجان در بین فروشندگان

چنان که اشاره شد شاخص کل فرابورس دیروز ۶۷ واحد افت کرد و به سطح ۴ هزار و ۱۸۸ واحد برگشت. افت قیمت در نماد شرکت‌های پتروشیمی مارون، سنگ آهن گهرزمین و همچنین فشار فروش در نماد ذوب‌آهن اصفهان و پالایش نفت شیراز بیشترین نقش را در ریزش شاخص داشتند. البته فشار عرضه منحصر به این نمادهای بزرگ نماند و در قریب به اتفاق سهم‌ها موج اصلاحی قدرتمندی شکل گرفت؛ به طوری که از بین ۱۰۸ نماد فرابورسی (در بازار اول و دوم) قیمت ۸۴ بنگاه، معاملات دیروز را در محدوده منفی به پایان رساندند. در این روز ۶۹۶ میلیون سهم از شرکت‌های حاضر بر تابلوهای اول و دوم به ارزش ۴۵۰ میلیارد تومان در بین فعالان فرابورسی دست به دست شد. حدود ۲۰ درصد از این جریان نقدینگی در سهام چهار شرکت زرین معدن آسیا، سهامی ذوب‌آهن اصفهان، بانک دی و سرمایه‌گذاری مسکن زاینده‌رود گردش داشت. نکته جالب توجه در معاملات دیروز حرکت رو به رشد قیمت‌ها در پایان کار بازار بود. گرچه در ابتدای بازار متقاضیان سهام مرعوب وسعت عرضه‌ها شده بودند، اما رفته‌رفته فضای حاکم بر معاملات تغییر کرد و با افزایش انگیزه‌ معامله‌گران بر میزان صف‌های خرید افزوده شد. معاملات دیروز در حالی پایان یافت که در واقع نقدینگی بیشتری در سمت خرید سهام منتظر سهم ماند. ارزش ۱۰۰ میلیارد تومانی صف‌های خرید در پایان معاملات دیروز در حالی که در کل خرید و فروش‌های روزانه تنها ۴۵۰ میلیارد تومان سهم بین فعالان بازار اول و دوم جابه‌جا شده بود، از حضور تقاضای قوی در معاملات حکایت دارد. این حضور پایانی معامله‌گران خرد در سمت خرید را می‌توان در میزان تغییر مالکیت‌های سهام هم مشاهده کرد. سهامداران حقیقی یا همان سرمایه‌گذاران کوچک‌مقیاس بازار که طی هفته‌های اخیر غالبا در سمت خریدار فعال‌تر بودند، در معاملات دیروز هم با وجود فشار عرضه‌ها، مالکیت حدود ۲۶ میلیارد تومان از کل سهام مبادله شده را به نام خود ثبت کردند. این در حالی است که معمولا در فشار عرضه‌ها، این سهامداران بزرگ هستند که برای حمایت از سهام و جمع کردن صف‌های فروش وارد خرید می‌شوند. با وجود این، شاخص کل فرابورس در روز گذشته به چهارمین افت متوالی تن داد و حدود ۶/ ۲ درصد از قله تاریخی خود در هشتم مهرماه عقب‌تر نشست. به این ترتیب، میزان رشد شاخص کل از ابتدای سال در پایان معاملات روز گذشته به ۸۵ درصد محدود شد. علاوه‌بر وضعیت متزلزل بازارهای جهانی که همچنان بزرگان فرابورسی را تحت فشار خود دارد، باید به تلاش سهامداران برای ذخیره سودهای کسب شده در رالی اخیر هم توجه داشت که در روز گذشته بر وسعت عرضه‌ها افزود. با وجود انتشار ترس در بین فعالان بازار در‌خصوص تداوم موج اصلاحی سهام، حرکت برخی نمادها از صف فروش به صف خرید بارقه‌های امید را در فضای ترسناک دیروز نمایان ساخت.

مروری بر تابلوهای رنگی بازار پایه

بازار پایه که تحولات اخیر آن همچنان محل بحث زیادی از سوی اهالی بازار است، روز گذشته معاملات خود را همسو با جو عمومی حاکم بر سهام پی گرفت. در این روز گرچه فشار عرضه در تابلوهای رنگی بازار پایه قیمت ۸۶ نماد را به محدوده منفی تنزل داد، اما ارزش معاملات ۱۶۳ میلیارد تومانی و همچنین وجود صف خرید ۴۵ میلیارد تومانی در ۳۳ نماد از این بازار نشان داد که تقاضا هم به قوت خود باقی است و منتظر ورود به محدوده اصلاحی قیمت‌هاست.

در بین نمادهای مختلف این بازار، معاملات نماد بانک شهر جالب توجه بود. دیروز این نماد معاملاتی پس از توقف و تعلیق دو ماه و نیمه (از ۲۹ تیر) به‌دلیل ابهامات موجود در گزارش‌های شرکت، سرانجام روز گذشته باز شد و در جو منفی حاکم بر معاملات، در تابلوی نارنجی بازار پایه با رشد ۸/ ۳ درصدی قیمت طولانی‌ترین صف خرید این بازار را رقم زد. جذابیت و شکل‌گیری تقاضای شدید در سهام این بانک طی روز گذشته را می‌توان ناشی از جاماندگی این سهم در رالی اخیر سهام تلقی کرد و نه نحوه عملکرد. این بانک از سال ۹۶ به این سو صورت‌های مالی خود را منتشر نکرده و معاملات آن در فضای مبهم عملیاتی انجام می‌شود و ناشر اقدامی برای شفاف‌سازی در این خصوص صورت نداده است.

میزبانی از «اخزا»ی جدید

بازار بدهی روز گذشته میزبان دور دیگری از عرضه‌های اولیه اسناد خزانه بود. در چهار روز کاری اخیر سریالی از اوراق خزانه موضوع بودجه ۹۸ برای نخستین بار در فرابورس ایران عرضه شدند. دیروز در چهارمین قسمت از این سریال، اوراق «اخزا۸۰۳» برای اولین بار کشف قیمت شد. در این عرضه که معاملاتی به ارزش یک میلیارد و ۹ میلیون تومان داشت، نرخ سود موثر روی عدد ۲/ ۲۰ درصد قرار گرفت.

در روزهای قبل نیز نمادهای جدید «اخزا» وارد گردونه معاملات بازار ابزارهای نوین مالی فرابورس شدند تا رونق بیشتری به بازار بدهی ببخشند. با عرضه این اوراق، بازار بدهی از حیث تعدد سررسیدهای اسناد خزانه در بالاترین سطح خود قرار گرفته است. تعدد سررسیدهای معاملاتی علاوه‌بر عمق‌بخشی به بازار بدهی کشور باعث می‌شود از طریق مطالعه روند نرخ سود موثر در این بازار به تصویری دقیق‌تر از ساختار زمانی سود و در نتیجه، تورم انتظاری حاکم بر بازار دست یافت. ضمن اینکه برای سرمایه‌گذاران نهادی فعال در بازار سرمایه، ابزاری برای کنترل ریسک پرتفوی فراهم می‌کند و در نتیجه کارآیی را بهبود می‌بخشد. همزمان با عرضه اولیه دور جدیدی از اسناد خزانه، در کل بازار بدهی شاهد افزایش تقاضا و رشد سطح عمومی قیمت اوراق خزانه بودیم. در این روز قیمت ۲۵ مرحله از اوراق خزانه افزایش یافت و سبب شد تا نرخ سود موثر در این بازار که رابطه معکوسی با قیمت‌ها دارد تحت‌فشار قرار بگیرد. متوسط نرخ سود ۲۹ مرحله از اوراق خزانه در روز گذشته به سطح ۷/ ۲۰ درصد رسید. نرخ سود موثر اوراق خزانه طی دو هفته اخیر بین عدد ۲۰ و ۲۱ درصد نوسان داشته است. این نرخ حتی در معاملات دهم مهر به ۲/ ۲۰ درصد هم تنزل پیدا کرد. اما در روزهای بعد شاهد تقویت جریان سرمایه به سمت اوراق خزانه و فشار دوباره بر نرخ سود در این بازار بودیم.

عقبگرد «تسه»‌ها به کانال ۲۰

دیروز همگام با سایر تابلوهای فرابورس شاهد فشار عمومی فروش در معاملات اوراق وام مسکن نیز بودیم. در این روز، قیمت یک سوم از امتیازهای وام مسکن (۱۶ امتیاز از مجموع ۲۴ امتیاز) در فرابورس کاهش یافت. برآیند تغییرات قیمت در این بازار معادل افت یک درصدی بود. سقف قیمت «تسه»ها طی روز گذشته ۴۰ هزار تومان و کف قیمت در این تابلو عدد ۲۹ هزار تومان را نشان می‌داد. عقبگرد «تسه» به کانال ۲۰ هزار تومان وضعیت وخیم بازار مسکن را به خوبی به تصویر می‌کشد. به‌نظر می‌رسد تنها راه رهایی «تسه»ها از عقب‌نشینی بیشتر، تغییر سیاست‌های اعتباری مسکن و افزایش سقف خرید وام است. مروری بر تجربه تاریخی «تسه»ها هم نشان می‌دهد که در دوره جهش تورمی ابتدای دهه ۹۰ نیز افزایش سقف خرید وام در بهمن ۹۲ بود که توانست به تحریک تقاضا پس از رکود چند ‌ماهه در این بازار بینجامد.