«دنیای‌اقتصاد» دلایل کاهش بازدهی اوراق خزانه اسلامی را بررسی کرد
دو برداشت از افت سود در بازار بدهی
نرخ سود اوراق موجود در بازار بدهی که از اواخر بهار مسیری افزایشی را در پیش گرفته بود، در میانه مردادماه وارد سطوح ۳۰ درصدی شد. در این برهه زمانی، رونق بازار سهام از اصلی‌ترین دلایل جهش نرخ سود در بازار بدهی عنوان شده بود (شاخص کل بورس تهران در مرداد رشد بیش از ۲۵ درصدی را در کارنامه ماهانه خود به ثبت رساند).وضعیتی که سبب شد تا شاهد افزایش عرضه‌ها در بازار بدهی و حرکت نقدینگی حاصل به سمت بازار سهام باشیم. این شرایط اما دوام چندانی نداشت و رفته‌رفته شاهد کاهش نرخ بازدهی اوراق خزانه اسلامی بودیم. هر چند این روند بسیار آهسته انجام شد اما تا جایی پیش رفت که طی روزهای اخیر شاهد کاهش میانگین نرخ سود اوراق خزانه اسلامی به سطوح ۲۰ درصدی بودیم. این وضعیت را می‌توان از دو جنبه مورد بررسی قرار داد. از یکسو نرخ سود اوراق بدهی ارتباطی نزدیک با وضعیت انتظارات تورمی موجود در جامعه و شرایط دیگر بازارهای دارایی دارد. از سوی دیگر نیز عموما رابطه مستقیمی میان بازده اوراق خزانه با نرخ سود بانکی به‌عنوان اصلی‌ترین رقیب بازار بدهی دیده می‌شود.
کاهش انتظارات تورمی در بازارهای موازی
همان‌طور که بارها مورد تاکید قرار گرفته است، رفتار متقابل بازارها در نوسان نرخ بازده اوراق بدهی اثر قابل‌توجهی به‌جای می‌گذارد. نرخ دلار که طی ماه‌های ابتدای پاییز جهش قابل‌توجهی را به ثبت رسانده بود، حال در محدوده ۱۰ هزار تومان آرام گرفته است. سکه نیز وضعیت مشابهی را تجربه می‌کند. همزمان نیز نشانه‌هایی از تداوم رکود در بازار مسکن به چشم می‌خورد. بر اساس آخرین مشاهدات میدانی و گزارش‌های رسمی، در ۹ ماه ابتدای سال تعداد معاملات واحد مسکونی در شهر تهران نسبت به سال گذشته ۶/ ۲۵درصد کاهش یافته است. رکودی که به اعتقاد کارشناسان می‌تواند کاهش قیمت‌ها را به دنبال داشته باشد. هر‌چند همچنان عده‌ای از مالکان بر افزایش قیمت پیشنهادی خود اصرار می‌ورزند، اما خریداری نیز وجود ندارد. به این ترتیب به دنبال کاهش انتظارات تورمی، بخشی از پول‌ها روانه بازار بدهی شده و ضمن ارتقای قیمت اوراق، نرخ بازده در این بازار را تحت‌فشار قرار داده است.
باید توجه داشت انتظارات تورمی، یکی از مهم‌ترین عوامل موثر بر رفتار آتی تورم محسوب می‌شود. انتظارات تورمی، باور آحاد اقتصادی نسبت به رفتار آینده تورم است. در این میان رابطه مستقیمی میان انتظارات تورمی موجود در یک جامعه با نرخ سود قابل‌توجه است. باید توجه داشت زمانی که انتظارات تورمی در یک جامعه شکلی افزایشی به خود می‌گیرد، نرخ سود نیز وارد روندی صعودی می‌شود. عکس این روند را در شرایط فعلی شاهد هستیم. به عبارتی دیگر به دنبال کاهش انتظار سرمایه‌گذار از سودآوری بالا در بازارهای سفته‌بازی همچون ارز، سکه و مسکن، این نقدینگی به سمت دیگر بازارهای دارایی حرکت می‌کند. در حال‌حاضر نیز به‌نظر می‌رسد بازار بدهی، به پناهگاهی برای این سرمایه‌های کوچ‌کرده بدل شده است. این وضعیت سبب شده تا منحنی بازده اوراق خزانه نیز به سطوح پایین‌تر حرکت کند به‌طوری که نرخ بازده مورد انتظار برای اغلب سررسید‌ها به محدوده ۲۰ درصد تنزل کرده است.
تغییر فرمول سود رقیب اصلی بازار بدهی
یکی دیگر از عوامل کاهش نرخ سود در بازار بدهی به کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی بازمی‌گردد. واقعیت این است که نرخ بازدهی در بازار بدهی معمولا از سیاست‌های پولی و جهت‌گیری نرخ سود بانکی اثر می‌پذیرد. نگاهی به روند یک سال گذشته نرخ سود «اخزا»ها نیز گویای همگرایی بازده اوراق خزانه با نرخ سود بانکی است. شاید به همین دلیل است که معمولا بازار بدهی و بازار پول را دو رقیب بسیار نزدیک می‌خوانند. با این توضیحات می‌توان به اتفاقی اثرگذار بر روند نرخ سود اوراق بدهی طی روزهای اخیر اشاره کرد. در روزهای ابتدایی دی‌ماه، بانک مرکزی در بخشنامه‌ای مقرر کرد بانک‌ها در بازه زمانی یک‌ماهه نحوه محاسبه و پرداخت سود را تغییر دهند. براساس روش جدید، سود سپرده‌های کوتاه‌مدت از روزشمار به ماه‌شمار تغییر می‌کند. با این فرمول که از بهمن‌ماه اجرایی خواهد شد، ملاک محاسبه سود سپرده‌های کوتاه‌مدت، حداقل مانده حساب در یک ماه خواهد بود؛ حال آنکه پیش از این، به حداقل مانده حساب در پایان هر روز، سود تعلق می‌گرفت و بانک آن را در پایان ماه به حساب سپرده‌گذار واریز می‌کرد. این در حالی است که پیش‌تر تصور می‌شد بانک مرکزی در جهت کنترل تورم، اقدام به افزایش نرخ سود بانکی کند. همین تصور نیز در میانه تابستان اثر خود را بر نرخ‌های موجود در بازار بدهی به‌جا گذاشته بود. حال ماه‌شمار شدن فرمول محاسبه نرخ سود سپرده‌های بانکی که به نوعی حاکی از کاهش نرخ مذکور است، نرخ سود اوراق خزانه اسلامی را نیز به سطوح پایین‌تر سوق داده است. به عبارت دیگر بخشی از نقدینگی خارج شده از سپرده‌های بانکی، بازار بدهی را به‌عنوان مقصد جدید کسب سود انتخاب کرده‌اند. به این ترتیب به دنبال افزایش تقاضا و رشد قیمت در اوراق خزانه اسلامی، نرخ بازده با همان سود موثر روندی کاهشی به خود گرفته است.
مروری برمعاملات دیروز «اخزا»ها
روز گذشته نزدیک به ۱۰ میلیون ورقه به ارزش بیش از ۸۲ میلیارد تومان در بازار اوراق مشارکت دست به دست شد. در این بین، معاملات اوراق اسناد خزانه اسلامی عمده این نقدینگی را رقم زد که معادل ۷۹ میلیارد تومان بود. در این معاملات، بیش از ۹۰۰ هزار ورقه بهادار دست به دست شد و در نهایت غالب اوراق با افزایش قیمت به روز خود پایان دادند. به این ترتیب همان‌طور که اشاره شد در اثر رشد تقاضای اوراق خزانه اسلامی، قیمت‌ها به سطوح بالاتری رسیده‌اند که متوسط نرخ سود موثر آنها را در روندی کاهشی قرار می‌دهد. از این رو، نرخ سود موثر اوراق مزبور طی روز گذشته با افت محدود ۲/ ۰ واحد درصد نسبت به روز شنبه به سطح ۶/ ۲۰ درصدی کاهش یافت.
ارسال نظر