زوایای پیدا و پنهان سرمایه‌گذاری در بورس بررسی شد
عیارسنجی بازارهای سرمایه‌گذاری
اما در شرایط کنونی که شاهد افزایش تورم هستیم، نگهداری پول نقد ارجحیت دارد یا خرید دارایی سرمایه‌ای؟ در این راستا هفته‌نامه «تجارت فردا» در پرونده این هفته خود در گفت‌وگو با مهدی حیدری، دکترای فاینانس مدرسه اقتصاد استکهلم به بررسی این موضوع پرداخته است. وی معتقد است در شرایط تورمی خرید دارایی سرمایه‌ای بر نگهداری وجه نقد ارجحیت دارد. بازار سهام نیز یکی از مهم‌ترین بازارهای مالی است که افراد می‌توانند به راحتی به سهام شرکت‌های مختلف در صنایع گوناگون دسترسی داشته باشند. اما باید در نظر داشته باشیم که این بازار از ریسک بالایی نیز برخوردار است.این مدرس دانشگاه در این شرایط توصیه می‌کند مانند هر زمان دیگری داشتن سبدی از دارایی‌ها به سرمایه‌گذاران پیشنهاد می‌شود و بخشی از این سبد که قرار است در بازار سهام سرمایه‌گذاری شود، باید با دقت بین سهم‌ها و صنایع مختلف پخش شود. در این میان چنانچه سرمایه‌گذاران فرصت و آشنایی لازم را ندارند از صندوق‌های سرمایه‌گذاری استفاده کنند.
نگاهی به رشد اخیر بورس
شاخص کل بورس در حالی از میانه شهریورماه وارد مسیر صعودی پرشتابی شد که این روند تا هفته گذشته ادامه یافت و بازدهی بیش از ۱۰۰درصدی بورس را از ابتدای سال جاری به دنبال داشت. در راستای دلایل چنین رشدی مهدی حیدری، دکترای فاینانس مدرسه اقتصاد استکهلم به ارائه توضیحات پرداخت و گفت: وقتی در شرایط عادی اقتصادی در مورد رونق و رکود بازار سرمایه صحبت می‌کنیم، سودآوری آتی شرکت‌ها و میزان ریسک آنها و همچنین ریسک‌های سیستماتیک موضوع صحبت ماست. پس اگر در شرایط عادی اقتصادی، قیمت سهام شرکت‌ها در بورس رشد کرد، نشان‌دهنده خوش‌بینی نسبت به سودآوری آینده شرکت‌ها و همچنین کاهش ریسک‌های کسب‌وکار و ریسک اقتصاد کلان در کشور است. وی در ادامه با اظهار این مطلب که شرایط این روزهای اقتصاد کشور از جهات مختلف عادی نیست و از این‌رو رشد بازار سهام در هفته‌های اخیر را باید از زاویه دیگری بررسی کرد، گفت: به نظرم مهم‌ترین نکته این است که ارزش ریال سقوط کرده و تمام دارایی‌ها، از جمله شرکت‌های بورسی با افزایش قیمت همراه شده‌اند. بالاخره همه شرکت‌های لیست‌شده در بورس محصولاتی تولید می‌کنند که یا این محصولات، صادراتی است و در نتیجه با افزایش قیمت دلار، فروش ریالی آنها به شدت افزایش پیدا کرده یا محصولات را در بازار داخل به فروش می‌رسانند که اگر تا به حال قیمت محصولاتشان افزایش نیافته باشد، دیر یا زود این اتفاق می‌افتد. از این‌رو سود شرکت‌ها و در نتیجه قیمت سهام آنها نیز افزایش می‌یابد.حیدری ادامه داد: نکته بعدی تحلیل سمت تقاضا در بازار سهام است. با توجه به تورم انتظاری بالا، سپرده‌گذاری در بانک جذابیت خود را از دست داده از این‌رو بازارهای مالی دیگر از جمله بازار سهام با موج عظیم تقاضا مواجه شده‌اند. رشد و نزول دسته‌جمعی قیمت‌ها یکی از ویژگی‌های بازار سهام در کشور ماست و مختص شرایط فعلی نیست، هرچند این موضوع در هفته‌های اخیر بیشتر مشاهده می‌شود. مطالعاتی انجام شده که نشان می‌دهد در بازارهای کمتر توسعه‌یافته، حرکت دسته‌جمعی قیمت‌ها بارزتر است. در واقع علت رشد دسته‌جمعی اخیر در بازار سرمایه همان کاهش ارزش ریال است که باعث می‌شود فروش همه شرکت‌ها تحت تاثیر قرار بگیرد.
عوامل اثرگذار بر رشد دسته‌جمعی قیمت‌ها
این مدرس دانشگاه در ادامه عوامل روانی و رفتاری و همچنین کوچک بودن بازار و کمبود تحلیل عمیق را از جمله دیگر عوامل تاثیرگذار بر رشد دسته‌جمعی قیمت‌ها دانست و گفت: اینکه آیا رشد همه شرکت‌ها نگران‌کننده است یا نه، به پیش‌بینی ما از وضعیت آتی اقتصاد باز می‌گردد. اگر فرض کنیم بعد از یک تورم بالا، شرایط پایدار اقتصادی حکمفرما خواهد بود، آن‌وقت رشد قیمت همه سهم‌ها قابل توجیه است.
حرکت نقدینگی سرگردان به سمت بورس
این کارشناس بازار سرمایه در ادامه به نقدینگی وارد شده به بازار سهام اشاره کرد و گفت: در ابتدا باید گفت که این نقدینگی سرگردان از کجا آمده و چه حجمی دارد؟ در واقع قسمت عمده چیزی که از آن به نقدینگی سرگردان یاد می‌کنیم همان سپرده‌های بلندمدت بانکی هستند که با توجه به افزایش تورم و عدم تطابق سود بانکی با تورم، صاحبان این سپرده‌ها دیگر تمایلی به حفظ پول خود در بانک ندارند و به دنبال جایی برای حفظ ارزش سرمایه خود می‌گردند. حیدری ادامه داد: کل این سپرده‌ها حدود ۱۴۰۰ هزار میلیارد تومان است در حالی که ارزش کل سهام در بورس و فرابورس کمتر از ۸۵۰ هزار میلیارد تومان است. البته این عدد ارزش کل سهام شرکت‌های بورسی است که اغلب آن در اختیار سهامداران عمده، صندوق‌های بازنشستگی، سهام عدالت، دولت و... است و میزان ارزش سهامی که در دست مردم عادی است بسیار کمتر از این عدد است.
وی در ادامه با اشاره به اینکه پس مشخص است که ظرف بورس برای نقدینگی سرگردان کوچک است، گفت: نکته دیگری که در مورد نقدینگی باید مورد توجه قرار داد این است که به صرف خرید سهام توسط صاحبان نقدینگی آزاد، این نقدینگی از بین نمی‌رود. فرض کنید شخصی ۱۰۰ میلیون تومان سپرده بانکی داشته و تصمیم می‌گیرد پول خود را از بانک برداشته و سهام بخرد. در این صورت با خرید سهام توسط این شخص ۱۰۰ میلیون تومان به حجم معاملات در بورس افزوده می‌شود. اما این نقدینگی از بین نرفته و فقط از نفر اول به حساب نفر دوم که سهام خود را به وی فروخته است، منتقل شده است.
حیدری در ادامه تاکید کرد: حال به احتمال زیاد فروشنده سهام قصد دارد سهام شرکت دیگری را بخرد یا وارد سایر بازارهای موازی شود. پس به ازای هر یک تومان افزایش حجم معاملات در بورس نباید تصور کرد یک تومان نقدینگی جدید وارد بورس شده است و قسمت عمده حجم معاملات مربوط به افرادی است که در بازار سرمایه فعال بوده‌اند. این کارشناس در ادامه در پاسخ به این سوال که آیا پول جدید وارد بازار شده است، گفت: بله وارد شده است، اما اینکه آیا حجم معاملات حدود ۲ هزار میلیارد تومان در روز در بازار سهام به معنی ورود ۲ هزار میلیارد تومان به این بازار است، محل تردید خواهد بود.
بورس تابع شرایط اقتصادی
این مدرس دانشگاه در ادامه افزود: باید به این نکته توجه داشت که خرید سهام شرکت‌ها به معنی خرید سود آینده آنهاست. در واقع افزایش قیمت ارز و افزایش تورم سود اسمی شرکت‌ها را افزایش می‌دهد و از این‌رو رشد بازار سرمایه از این منظر قابل تحلیل است. حیدری ادامه داد: اما نکته مهم دیگر این است که سهام شرکت برخلاف سکه یا دلار ارزش ذاتی ندارد و تابع شرایط اقتصادی کشور است. پس اگر فردی نگران ثبات اقتصادی و اجتماعی در کشور باشد به دنبال دارایی‌هایی می‌رود که ارزش ذاتی داشته باشند و در واقع در شرایط بد اقتصادی همانند بیمه عمل کنند. وی در ادامه تاکید کرد: سهام شرکت‌ها این ویژگی را ندارد و بنابراین نمی‌توان انتظار رشدی به اندازه رشد دلار و طلا در شرایط عدم‌قطعیت و ابهام را از آن داشت. تجربه چند سال اخیر هم نشان داده که هرچند بازار سرمایه بعد از شوک ارزی رشد می‌کند، اما نه به اندازه شوک ارزی.
توصیه به سرمایه‌گذاران تازه‌وارد بورسی
حیدری در ادامه در پاسخ به این سوال که آیا اکنون فرصت مناسبی برای خرید سهام است و آیا سرمایه‌گذاران را در جهت حفظ ارزش پولشان می‌توان برای ورود به بازار سرمایه تشویق کرد، گفت: پاسخ این سوال ساده نیست. بنده هم نمی‌توانم جواب مثبت یا منفی بدهم. اما آنچه مشخص است این که در شرایط تورمی خرید دارایی سرمایه‌ای بر نگهداری وجه نقد ارجحیت دارد. بازار سهام هم یکی از مهم‌ترین بازارهای مالی است که افراد می‌توانند به‌راحتی به سهام شرکت‌های مختلف در صنایع گوناگون دسترسی داشته باشند. وی ادامه داد: این نکته را هم باید در نظر داشته باشیم که هر روز و هفته‌ای که شاخص به‌شدت بالا می‌رود، همان‌قدر که ورود به این بازار جذاب‌تر به‌نظر می‌رسد، ریسک بازار نیز افزایش می‌یابد. شاخص ۱۲۰ هزار با شاخص ۱۸۰ هزار سطح ریسک‌های متفاوتی دارند. در بازار ارز هم هر قدر قیمت بالاتر می‌رود، فروش آتی شرکت‌های بورسی اعم از صادراتی و غیرصادراتی افزایش می‌یابد، اما در عین حال ریسک پایداری اقتصادی نیز بالاتر می‌رود.
تحلیل روند آتی بازارها
حیدری در ادامه تحلیل وضعیت آتی بازارهای سرمایه‌گذاری را با توجه به شرایط فعلی کار سختی دانست و گفت: قیمت ارز بعد از رشد سه برابری و نوسان در حدود قیمت ۱۲ هزار تومان به یکباره دوباره رشدی حدود ۵۰درصدی داشت و حال مجددا طی زمان کوتاهی افت کرد. وی ادامه داد: همان‌طور که قبلا نیز عنوان شد اگر فرض ثبات اقتصادی در قیمت‌های فعلی را داشته باشیم، آن‌وقت می‌توان رشد قیمت‌ها را به‌خاطر این افزایش پی‌درپی قیمت دلار توجیه کرد. اما اگر نشانه‌های عدم پایداری اقتصادی یا رکود شدید به علت دشواری واردات و نقل‌وانتقال مالی بارز شود آن‌وقت باید منتظر کاهش قیمت‌ها در بورس بود. به گفته حیدری، آنچه مسلم است هر قدر قیمت‌ها بالاتر می‌رود، ریسک سرمایه‌گذاری در بازار سهام نیز افزایش می‌یابد.
توجیه بخشی از رشد بدون احتساب دلیل بنیادی
حیدری در ادامه به بررسی تولید و فروش شرکت‌ها با لحاظ موج تورمی کنونی پرداخت و گفت: فرض کنید در یک شرکت هیچ اتفاق مثبت یا منفی نسبت به سال گذشته نیفتاده باشد و این شرکت به اندازه سال گذشته تولید کند. به هر حال موج تورمی شامل قیمت محصولات این شرکت هم خواهد شد و از این‌رو حجم ریالی فروش این شرکت افزایش خواهد یافت در نتیجه سود سهامداران هم افزایش پیدا می‌کند. وی ادامه داد: حال اگر پیش‌بینی سرمایه‌گذاران این باشد که تورم ادامه‌دار خواهد بود این اثر تشدید می‌شود و می‌توان انتظار افزایش قیمت سهام شرکت را داشت. حیدری در ادامه با اشاره به اینکه بخشی از رشد قیمت سهام بدون دلیل بنیادی توجیه‌پذیر است، گفت: اما ممکن است گفته شود رشد فعلی بعضی از شرکت‌ها بیش از میزانی است که بشود با تورم توجیه کرد و دلیل اصلی رشد قیمت‌ها ورود تقاضای جدید به بازار است. در واقع این ریسک همواره در دوره‌های رشد سریع وجود داشته و الان هم وجود دارد. به گفته این مدرس دانشگاه، یک پیشنهاد ساده ورود به بازار از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری است. هرچند بازده این صندوق‌ها هم متاثر از کلیت بازار است اما در هر حال می‌توان امیدوار بود با سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها کمتر در معرض ریسک یک یا چند شرکت خاص قرار می‌گیریم.
نقش سیاست‌گذار برای پاسخ به نیازها
حیدری در ادامه یکی دیگر از دغدغه‌های کنونی بازار سرمایه را عدم تطابق ظرفیت بورس با میزان تقاضای خرید دارایی سرمایه‌ای دانست و گفت: در واقع رشد نقدینگی در چند سال قبل بیش از رشد اقتصادی و رشد ارزش شرکت‌های بورسی بوده است. حال که بخشی از نقدینگی می‌خواهد در این بازار دست‌به‌دست شود، با کمبود ظرفیت بازار مواجه هستیم. اگر با این مساله موافق باشیم آن‌وقت دیر یا زود باید منتظر افت قیمت‌ها و متضرر شدن سرمایه‌گذارانی که دیر وارد بازار شده‌اند، باشیم. در این‌صورت سیاست‌گذار می‌تواند با افزایش دارایی‌ها در بازار به بخشی از تقاضای سرمایه‌گذاری پاسخ دهد. وی ادامه داد: البته می‌دانیم که سازمان بورس یا به تعبیری سیاست‌گذار بازار سرمایه نمی‌تواند شرکت‌های غیربورسی را ملزم کند که سهام خود را وارد بازار سرمایه کنند، اما حتما ابزارهای تشویقی وجود دارد که انگیزه شرکت‌ها برای ورود به بورس را بیشتر کند. همچنین موقعیت فعلی فرصت مناسبی است که شرکت‌های دولتی غیربورسی که شرایط لازم را دارند وارد بورس شوند یا سهام دولت در شرکت‌های بورسی عرضه شود.
پیش‌بینی از روند آتی بورس
حیدری در ادامه در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه پیش‌بینی شما از روند آتی بازار سهام در ماه‌های آتی و تا انتهای سال چیست؟ گفت: وقتی در مورد پیش‌بینی یک پدیده تصادفی صحبت می‌کنیم باید دقت داشته باشیم که منظور ما چیست. فرض کنید شما تاسی در دست دارید و از من سوال کنید که پیش‌بینی من در مورد عددی که تاس نشان خواهد داد چیست. در این صورت هر عدد، احتمال یکسانی دارد و من هر عددی بگویم شانس درست آمدن آن یکسان است. حال فرض کنید شما از من سوال کنید عددی را پیش‌بینی کنم که کمترین فاصله را با عدد تاس داشته باشد. وی ادامه داد: در این صورت فکر و تحلیل معنی می‌دهد و عدد ۵ /۳ بهترین عددی است که می‌توان گفت. اما می‌دانیم هیچ‌گاه این پیش‌بینی دقیق نخواهد بود و همواره با خطا همراه است، با وجود این، این بهترین عددی است که می‌شود در این بازی ساده استفاده کرد. با این مقدمه پیش‌بینی من یا هر شخص دیگری از روند بازار را باید از این زاویه نگاه کرد. این مدرس دانشگاه در ادامه با اظهار این مطلب که معتقدم بازار سرمایه در ۶ماهه دوم سال نیز در مجموع روندی مثبت خواهد داشت، گفت: در صورتی که ثبات اقتصادی به مخاطره نیفتد، حتی می‌تواند بازدهی بهتری از بازارهای موازی داشته باشد، اما انتظار سرعت رشدی مانند آنچه در چند هفته قبل مشاهده شده، نامعقول است. حیدری در ادامه خطرنشان کرد: مانند هر زمان دیگری داشتن سبدی از دارایی‌ها به سرمایه‌گذاران پیشنهاد می‌شود و بخشی از این سبد که قرار است در بازار سهام سرمایه‌گذاری شود با دقت بین سهم‌ها و صنایع مختلف پخش شود و اگر سرمایه‌گذاران فرصت و آشنایی لازم را ندارند، از صندوق‌های سرمایه‌گذاری استفاده کنند.
ارسال نظر