شتاب بیشتر شاخص کل هم‌وزن از شاخص کل که از هفته گذشته آغاز شده است، طی دادوستدهای دیروز نیز ادامه یافت. این روند به‌طور ضمنی به این معناست که بنگاه‌های کوچک بازار همچنان از جذابیت بیشتری نسبت به سهام بزرگ‌تر برخوردار هستند. برای مثال، می‌توان به صنایعی نظیر زغال‌سنگ، انبوه‌سازی، کاشی و سرامیک اشاره کرد که همچون معاملات هفته قبل، رشد قابل‌توجهی را ثبت کردند، اما این وضعیت تنها مختص سهام کوچک نبود و معاملات دیگر صنایع هم نشان‌دهنده جذابیت کل سهام به لحاظ بنیادی است. تنزل ارزش سهام طی ماه‌های اخیر و به تبع آن، افت نسبت قیمت به درآمد اغلب بنگاه‌های بورسی حاکی از پتانسیل‌های نهفته در سهام است که اکنون به‌طور تدریجی مجال بروز یافته است، ضمن اینکه دیگر متغیرهای کلان اقتصادی نیز می‌تواند فرصت‌های بیشتری برای ارزندگی سهام مهیا کند. عدم دخالت دولت در بازار ارز به منظور حرکت نرخ دلار در مسیر صحیح خود از جمله این فرصت‌ها است.

از این چشم‌انداز، حتی اگر قدرت‌های اروپایی نیز در تضمین منافع برجام عاجز بمانند یا مقهور و مغلوب فشارهای آمریکا شوند، همچنان می‌توان به قدرت بنیادی سهام امیدوار بود. البته باید توجه داشت این یک سناریوی بدبینانه نیز به شمار می‌رود چرا‌که مذاکرات وزیر خارجه کشورمان با سران اتحادیه اروپا در پایان هفته قبل حاوی پیام‌های مطلوبی بود و رفتار سهامداران نیز موید چنین برداشتی است.

عموما میزان خوش‌بینی بازار را طبق الگویی سنتی در مشارکت بیشتر فعالان خرد در سمت خرید سهام تعریف می‌کنند. نحوه انتقال مالکیت سهام بین سهامداران حقیقی و حقوقی بورس تهران می‌گوید معامله‌گران در روز گذشته چشم‌انداز نسبتا روشنی از آینده سهام داشته‌اند. سهامداران خرد بازار طی معاملات روز گذشته حدود ۲ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان سهم به نام خود ثبت کردند. هر‌چند جریان تغییر مالکیت طی روزهای اخیر روند باثباتی نداشته است اما برآیند آن حاکی از غلبه تحلیل بر هیجان است که در تقویت تقاضا و رشد قیمت‌ها بازتاب داشته است.

علاوه بر این، انتظار برای گزارش عملکرد شرکت‌ها در هفته پیش‌رو و برآورد مثبت از این اطلاعات، عامل دیگری است که قیمت‌ها را در شرایط تعادلی نگه داشته است و در ضمن می‌تواند موج جدیدی از نقدینگی را پس از انتشار اطلاعات مزبور وارد معاملات کند. این موضوع بسته به نحوه تعیین نرخ ارز برای شرکت‌های صادراتی از سوی بانک مرکزی است که بر اساس آخرین بخشنامه‌ها امیدوارکننده‌ بوده است.

عطش نقدینگی در بازار

نکته‌ای که در این میان مطرح می‌شود ضعف محسوس نقدینگی در بازار طی هفته‌های گذشته است. سهامداران از ابتدای سال‌جاری تاکنون حدود ۱۰۰ میلیارد تومان سهم را در مقیاس روزانه بین خود دست‌به‌دست کرده‌اند؛ این در حالی است که میانگین جریان نقدینگی در سهام طی دادوستدهای سال گذشته بیش از ۱۳۶ میلیارد تومان بوده است. از مقایسه این ارقام چنین برداشت می‌شود که معاملات دو ماهه اخیر نسبت به سال قبل با افت قابل‌توجه نقدینگی مواجه بوده است. ناگفته پیداست که ریسک سیستماتیک مانع اصلی ورود نقدینگی به سهام در دو ماه اخیر بوده و تلاطم‌های سیاسی نقش پررنگی در عقب‌نشینی فعالان سهام داشته است. اما در وضعیت کنونی و با عبور از بلاتکلیفی برجامی و با اتکا به پتانسیل‌ بنیادی سهام می‌توان به رشد ارزش سهام در روزهای آتی امیدوار بود.در روزهای اخیر، از یکسو سهام کوچک‌تر بازار مورد توجه سهامداران قرار گرفته‌اند و از سوی دیگر، جذابیت قیمتی در صنایع کالایی مانع از خروج در این سهام می‌شود. بنابراین رشد فراگیر قیمت‌ها در شرایط کنونی که اغلب صنایع در وضعیت بنیادی مناسبی قرار دارند تنها با ورود نقدینگی جدید ممکن است، در غیر این‌صورت رشد قیمت در یک صنعت مستلزم خروج نقدینگی از صنایع دیگر است. بنابراین ادامه الگوی فعلی معاملات و سیر صعودی قیمت سهام نیازمند نقدینگی تازه‌نفس است.

پالایشی‌ها در مرکز توجه

یکی از ویژگی‌های جالب‌توجه معاملات دیروز، رشد دسته‌جمعی قیمت سهام در نمادهای پالایشگاهی بورس تهران بود. این گروه ضمن جذب بیشترین نقدینگی در پایان معاملات دیروز رشد ۶/۱ درصدی شاخص را تجربه کرد که بیشترین میزان رشد شاخص در بین صنایع بزرگ و کالایی بازار تلقی می‌شود. چنان‌که می‌دانیم، سودآوری شرکت‌های پالایشگاهی به دو عامل نرخ ارز و قیمت جهانی نفت وابسته است. از این رو، بر اساس سیاست جدید ارزی و طبق الگوی قبلی قیمت‌گذاری شرکت پالایش و پخش، برآورد می‌شود که سودآوری این شرکت‌ها افزایش پیدا کند. قیمت جهانی هر بشکه نفت در روزهای اخیر افزایش قابل‌ملاحظه‌ای داشته است.کارشناسان بازار نفت به درستی معتقدند که کاهش فروش نفت از سوی کشورهای عضو اوپک به اتفاق کشورهای غیراوپکی نظیر روسیه ظرف دو سال اخیر موجب تخلیه موجودی مازاد نفت در کشورهای توسعه یافته شده است و همین امر در روند صعودی قیمت نفت خام طی این مدت اثر خود را گذارده است. از سوی دیگر، افت تولید نفت در اقتصاد بحران‌زده ونزوئلا و بیم کاهش عرضه جهانی نفت با بازگشت تحریم‌های آمریکا علیه ایران به خصوص در دو هفته گذشته نگرانی فعالان بازارهای جهانی را تشدید کرده و  شتاب بیشتری به سیر صعودی قیمت نفت داده است.

قیمت هر بشکه نفت برنت در آخرین معاملات هفته قبل پس از حدود چهار سال ضمن رشد هفتگی ۲ درصدی مرز ۸۰‌دلاری را تجربه کرد. از این منظر، دو عامل حمایت‌کننده از سهام پالایشگاهی در وضعیت مطلوبی قرار دارند هر‌چند نحوه قیمت‌گذاری شرکت پالایش و پخش مهم‌ترین ریسک این صنعت است.معاملات این گروه همچنان در نبود اطلاعات عملکرد دنبال می‌شود اما برآیند این دو عامل که به‌طور بالقوه می‌تواند به افزایش سودآوری بنگاه‌های پالایشگاهی منجر شود، در معاملات  دیروز انعکاس یافت. به این ترتیب، نمادهای این گروه بیشترین اثر مثبت را بر رشد شاخص کل بر جای گذاشتند. به‌طور دقیق‌تر، نماد «شبندر»، «شپنا»، «شتران» و «شبریز» در پایان معاملات دیروز در مجموع از نماگر کل حمایت کردند. معاملات گروه خودرو در روز گذشته به رغم فشار عرضه در برخی از سهام زیرمجموعه با رشد شاخص پایان یافت. به رغم افت قیمت سهم در نماد لیدر این گروه، یعنی ایران خودرو، اغلب سهام این گروه در معاملات دیروز نوسان مثبت قیمت را تجربه کردند. دیروز پس از صنعت پالایشی و خودرو، گروه فلزات اساسی در رتبه سوم فهرست صنایع با بیشترین ارزش معاملات قرار داشت. در بین نمادهای این گروه، «فخوز» با اقبال سهامداران حقیقی مواجه شد و ضمن رشد بیش از ۲ درصدی قیمت سهم، رتبه دوم اثرگذاری مثبت بر شاخص کل را کسب کرد. دو نماد «فملی» و «فاسمین» به‌عنوان لیدرهای مرتبط با صنعت مس و روی در روز گذشته با افت محدود قیمت مواجه شدند.