اژدهای زرد و قاره سبز؛ دو لبه قیچی رکود
جدال کالاییها با عقبگرد قیمتی
بررسی قیمت‌ها در بازارهای جهانی حاکی از آن است که بهای کامودیتی‌‌‌ها از مس تا گندم و حتی حامل‌‌‌های انرژی همچون گاز طبیعی و نفت‌خام روندی کاهشی را طی می‌کند؛ مساله‌ای که همراه با افزایش نگرانی از وقوع رکود در آینده نزدیک، مایه مسرت مصرف‌کنندگان جهانی است که در سال گذشته با تورمی بی‌‌‌سابقه مواجه شدند. به گزارش بلومبرگ، تورم در بازار کالاییها که با تهاجم نظامی روسیه به اوکراین آغاز شده بود، تغییر رویه داده است و آمارهای این موسسه نشان می‌دهد که شاخص قیمتی بلومبرگ با کاهش ۱۰درصدی نسبت به ابتدای سال میلادی جاری به پایین‌‌‌ترین سطح از آغاز ۲۰۲۱ تاکنون رسیده است. در واقع اقتصاد جهانی که با رکود اقتصادی، رکود صنعتی در اروپا و خروج ضعیف‌‌‌تر از حد انتظار چین از سیاست‌‌‌های کووید-۱۹ درگیر است، اکنون برعکس سال گذشته دچار تورم منفی شده است.
مزایای کاهش نرخ تورم کل برای خانوار‌‌‌ها و کسب‌وکار‌‌‌ها از همین حالا خود را نشان می‌دهد. همچنین این مساله فشار به بانک‌های مرکزی کشورهای توسعه‌یافته برای تداوم سیاست‌‌‌های شدید انقباض پولی را کم می‌کند. با این‌‌‌حال چسبندگی قیمت‌ها موجب شده است تا کاهش قیمت به‌طور یکسان برای تمام کالاهای موجود در بازار رخ ندهد. کارسن برزسنکیف، مدیرعامل موسسه مالی ING معتقد است، کاهش قیمت کامودیتی‌‌‌ها بازتابی از اثرات رکود در حال وقوع در ایالات‌متحده، تخریب سمت عرضه در اروپا و تقاضای ضعیف چین است. به عقیده وی، حتی امکان اینکه تورم در کوتاه‌مدت به تورم منفی تبدیل شود وجود دارد.
حامل‌‌‌های انرژی در صدر کاهش قیمت
قیمت انرژی در خط مقدم سقوط نرخ‌ها در سال میلادی جاری بوده است. در اروپا قیمت معاملات آتی گاز طبیعی در ۲۰۲۳ بیش از ۶۰درصد نسبت به رکورد قیمتی در تابستان گذشته کاهش داشته است. حتی نفت و مشتقات آن نیز با وجود توافق کشورهای تولید‌‌‌کننده برای کاهش ظرفیت تولید خام، ارزان‌تر شده است. قیمت گازوئیل در ایالات‌متحده نیز بیش از ۳۰درصد نسبت به اوج خود در سال ۲۰۲۲ کاهش یافته؛ مساله‌ای که برای مصرف‌کنندگان خرد همچون بخش حمل‌ونقل سود‌‌‌آور بوده است.
براساس داده‌‌‌های منتشرشده طی هفته گذشته در آلمان، تورم در ماه مه بیش از پیش‌بینی‌‌‌ها کاهش یافت که دلیل اصلی آن کاهش قیمت انرژی بوده است. رشد قیمت‌ها در سراسر منطقه در حال کاهش است؛ روندی که انتظار می‌رود در داده‌‌‌های منتشرشده منطقه یورو طی روزهای آتی نیز مشاهده شود.
تورم منفی کالاییها تا چه زمانی ادامه دارد؟
سوال مهم این است که کاهش نرخ تا چه مدت ادامه پیدا خواهد کرد. مساله این است که حتی اگر هزینههای مواد خام همچنان روند نزولی را طی کند، هزینه سایر نهاده‌‌‌ها همچون نهاده نیروی کار و به‌ویژه دستمزد‌‌‌ها احتمالا بسیار کندتر کاهش را تجربه می‌کنند. با این حال قیمت بسیاری از نهاده‌‌‌ها در حال کاهش است.
در چین و پس از لغو سیاست‌‌‌های کرونا صفر، فشارهای قیمتی بر فلزات کمتر شده است. نیکل امسال حدود ۳۰درصد و روی بیش از ۲۰درصد افت قیمتی را تجربه کرده‌اند. مس نیز علاوه بر چین در بازارهای دیگر همچون بورس فلزات لندن روند نزولی را طی می‌کند.
ربکا بابین، تاجر ارشد انرژی در CIBC Private Wealth معتقد است، بازیابی اقتصاد در چین بیشتر در بخش خدمات رخ داده و تقاضای صنعتی این رشد را تجربه نکرده است؛ در نتیجه تاثیر منفی آن را می‌توان بر بازار فلزات مشاهده کرد. همچنین به دلیل اعلام نرخ بهره‌‌‌های بالاتر توسط اکثر بانک‌های مرکزی معتبر دنیا و جذابیت اوراق، خروج نقدینگی از بازار کامودیتی‌‌‌ها سرعت بیشتری پیدا کرده است.
بررسی صنعت مواد غذایی نیز حاکی از آن است که با وجود اینکه هنوز هزینه برای مواد غذایی بخش بیشتری از بودجه خانوار را نسبت به سال‌های گذشته به خود اختصاص می‌دهد، نشانه‌‌‌هایی مبنی بر کاهش تورم در این بخش نیز مشاهده می‌شود. بهای معاملات آتی گندم نسبت به اوج قیمت‌ها در سال گذشته بیش از ۵۰درصد کاهش پیدا کرده است. همچنین روسیه و اتحادیه اروپا، دو تولید‌‌‌کننده اصلی دنیا، برای برداشت محصول در ۲۰۲۳ آماده می‌‌‌شوند تا از کمبود‌‌‌های ناشی از وقوع جنگ در اوکراین جلوگیری کنند. برزیل بزرگ‌ترین تولید‌‌‌کننده سویا و ذرت نیز در حال برداشت محصول بوده و قیمت روغن نباتی نیز بسیار کاهش پیدا کرده است.
البته باید در نظر داشت با توجه به اینکه کالاهای کشاورزی تنها یک بخش از سیستم هستند، افت قیمت در این بخش تنها عامل تاثیر‌گذار بر کاهش قیمت‌های خرده‌فروشی نیست؛ چرا که هزینههای دیگری همچون هزینه حمل‌ونقل، نیروی کار و... نقش مهمی دارند. اکثر شرکت‌های مصرف‌کننده نیز مواد غذایی خود را از چند ماه قبل خریداری می‌کنند. بنابراین نمیتوان انتظار داشت که کاهش قیمت در بخش کشاورزی در کوتاه‌مدت تاثیر خود را بر قیمت بنگاه‌‌‌ها بگذارد.
در شروع سال میلادی جاری و با بهبود فزاینده چین ترس از رخداد موج تورمی دیگر در دنیا، نگرانی ایالات‌متحده و اروپا را افزایش داد. با این‌‌‌حال از اواسط ۲۰۲۳ معلوم شد که شتاب چین به اندازه‌‌‌ای که تصور می‌‌‌شد نبوده است. با این‌‌‌حال به عقیده برخی تحلیلگران هنوز زود است که بحران افزایش هزینههای زندگی را تمام‌شده بدانیم؛ به‌ویژه به این دلیل که ممکن است تورم کندتر از سرعت افت قیمت‌ها، کاهش پیدا کند. شرکت گلدمن‌ساکس نیز هنوز انتظار دارد که نگرانی‌های مربوط به رکود واقعی نباشد و روند مثبت افزایش قیمت کامودیتی‌‌‌ها دوباره آغاز شود.
همچنین این سوال وجود دارد که شرکت‌ها هزینههای کمتر کالایی را منتقل می‌کنند یا خیر؛ چرا که خرده‌فروشان در برابر کاهش قیمت‌ها پس از افزایش قیمت مقاومت می‌کنند و معمولا منتظر می‌‌‌مانند تا علائم طولانی‌مدت تغییر وجود داشته باشد. علاوه بر این، بهای بسیاری از کالاهای کلیدی هنوز بسیار بالاتر از سطح قیمتی پیش از حمله روسیه به اوکراین است. برای برخی، مشخص نیست که چقدر بیشتر کاهش می‌‌‌یابد و چقدر این حرکت‌‌‌ها باعث کاهش بیشتر در شتاب تورم خواهد شد.
