بازار محصولات کشاورزی و گواهی سپرده بورس کالا از تعادل متمایل به افت نرخ برخوردار شده‌اند
شبح ارزی بر ابزارهای مالی
انتظارات تورمی با کاهش بهای ارز تعدیل شد
سکه بورسی، کالایی است که معاملات آن تحت واحدهای صندوق‌های کالایی و گواهی سپرده، نشان از انتظارات تورمی منفی به میزان ۸۸/ ۲ درصد دارد. این در حالی است که بررسی انتظارات تورمی که حاصل اختلاف بهای قیمت‌های پایانی و NAV ابطال این صندوق‌ها است از ابتدای هفته جاری این روند را حفظ کرده است و با کاهش بهای ارز در بازار آزاد، خود را تعدیل می‌کند. به گونه‌ای که ذهنیت برجسته‌ای که در میان غالب معامله‌گران این بازار شکل گرفته، مسیری کاهشی را می‌پیماید. این امر را می‌توان به نوسان‌های کاهشی مکرر بهای ارز و اونس جهانی طلا که در لحظه تنظیم این گزارش در محدوده یک هزار و ۸۳۴ دلاری قرار گرفته است، مرتبط دانست. از طرف دیگر می‌توان با مقایسه بهای چهار نماد فعال گواهی سپرده کالایی سکه طلا در بورس کالا با بهای فیزیکی آن در بازار آزاد به این نتیجه رسید که انتظارات تورمی کاهشی در این بازار نیز خودنمایی می‌کند. با توجه به آنکه بخش اعظم دارایی پایه صندوق‌های طلایی بورس کالا مبتنی بر گواهی سپرده سکه طلا است، طبیعی است بهای NAV ابطال آنها به سمت نرخ‌های موجود در بازار گواهی سپرده سکه می‌گراید. در نهایت کلیت انتظارات تورمی معامله‌گران این بازار به‌عنوان بازاری جذاب در بین ابزارهای مالی بورس کالا، کاهشی ارزیابی می‌شود. چرا که نرخ‌های پایانی معاملات این صندوق،ها، کمتر از بهای NAV ابطال آنها نوسان می‌کند. از این رو پیش‌بینی بهای ارز در آینه انتظارات تورمی این بازارها رقمی کاهشی آن هم با شیب اندک ارزیابی می‌شود.
تعادل بازار گواهی به زنگ زعفران
شایان کرمی، کارشناس بازار گواهی سپرده و قراردادهای آتی در رابطه با رویدادهای اخیر بازار محصولات کشاورزی تحت این دو ابزار مالی، به «دنیای‌اقتصاد» گفت: در دادوستدهای محصول زعفران در بازار گواهی سپرده کالایی بورس کالا، طی چند روز اخیر شاهد افزایش حجم معاملات بوده‌ایم. با توجه به پذیره‌نویسی دو صندوق کالایی کشاورزی در بورس کالا که طبق امیدنامه‌های منتشر شده از این صندوق‌ها لازم بود اقدام به خرید گواهی سپرده کالای کشاورزی کنند، بر میزان حجم معاملات گواهی سپرده کالایی افزوده شد. در کنار این امر روند ورود محصول زعفران به انبارها نیز افزایش یافته است. بنابراین همراه با خرید گواهی از سوی صندوق‌های کالایی کشاورزی، در طرف مقابل جریان پذیرش محصول نیز رونق محسوسی یافته است و حجم بالایی از محصول وارد انبارهای بورسی می‌شود. از این رو حجم معاملات با افزایش قابل قبولی همراه شده است.
کرمی به قیمت اوراق سپرده کالایی زعفران اشاره کرد و گفت: بهای این اوراق در بازار گواهی سپرده تغییرات چندانی را به خود ندیده است و به‌صورت میانگین در محدوده ۱۲ هزار و ۵۰۰ تا ۱۲ هزار و ۶۰۰ تومان به ازای هر گرم زعفران نگین بورسی در حال معامله است.
احوال ناخوش حجم معاملات پسته
کرمی به حجم بسیار پایین دادوستدهای محصول پسته در بازار گواهی سپرده کالایی پرداخت و بیان کرد: در ابتدای فصل برداشت محصول پسته شاهد حجم معاملات بسیار برجسته برای این محصول بودیم. البته این روزها که قیمت‌ها به سمت‌وسوی واقعی شدن گرویده‌اند، حجم دادوستدهای این محصول بسیار کاهش یافته است. افت معاملات پسته در حد و اندازه‌ای است که از دادوستدهای انجام شده در بستر بورس کالا انتظار سیگنال‌دهی به بازار واقعی نمی‌رود.
آتی بی‌رمق نیازمند راه نجات
همچنین کرمی تعداد فعالان موجود در بازار آتی را بسیار پایین دانست و افزود: در بازار قراردادهای آتی محصول زعفران، به رغم اینکه حجم معاملات گواهی سپرده این محصول افزایش یافت، سررسیدهای آتی برای زعفران نگین افت محسوسی را تجربه کرد. دلیل اصلی این رخداد را می‌توان مربوط به نوسان محدود بهای گواهی سپرده دانست. از این رو انتظارات افزایش قیمت تا حد زیادی کاهش یافت و در نتیجه سررسیدهای آتی این محصول فاصله قیمتی خود را با دارایی پایه که همان گواهی سپرده باشد کاهش دادند. به‌طوری که در حال حاضر با فاصله قیمتی نزدیک به هم نوسان می‌کنند و متوسط فرصت آربیتراژی سه سررسید حاضر در بازار قراردادهای آتی به ۵/ ۱ درصد کاهش یافته است.
کرمی در پایان صحبت‌های خود به کاستی‌های موجود در بازار آتی اشاره کرد و گفت: در حال حاضر بازار قراردادهای آتی ضعیف‌ترین شرایط خود را نسبت به سال ۱۳۸۷ طی می‌کند. اولین نقدی که به این بازار وارد است، مربوط به نوع محصولاتی است که در بازار آتی مورد دادوستد قرار می‌گیرد. چرا که این کالاها محصولات کشاورزی بوده که از جنس کالاهای سرمایه‌ای به شمار نمی‌رود. پس از آنکه آتی سکه به حاشیه رانده شد و از این بازار کنار رفت، شاهد افت متوسط ارزش معاملات و کاهش تعداد فعالان این بازار در بورس کالا بودیم. به نظر می‌رسد تا زمانی که محصولی همچون سکه یا کالایی که قابلیت سرمایه‌گذاری بلندمدت را داشته باشد به این بازار وارد نشود نه تنها نمی‌توان انتظار رونق چندانی را در این بازار داشت بلکه با افت هرچه بیشتر حجم و کاهش تعداد فعالان بازار مواجه خواهد شد. وی افزود: اکنون این بازار به دادوستد کالاهای کشاورزی اکتفا کرده است. اگر قرار بر این باشد که بازار قراردادهای آتی با رونق همراه شود شاید بهترین راه، افزایش جذابیت‌های معاملاتی برای همین محصولات بازار آتی باشد. به‌عنوان مثال اهرم بازار به مراتب افزایش یابد و اهرم‌های بالاتر فعال شوند. به عبارت ساده‌تر هنگامی که معامله‌گری به بازار قراردادهای آتی برای خرید یا فروش وارد می‌شود، به معنی آن است که تعهد خرید یا فروش را بر عهده می‌گیرد و بابت این تعهد، وجه تضمین لازم است. هر چه وجه تضمین کاهش یابد اهرم بازار افزایش می‌یابد.
وی در ادامه گفت: به‌عنوان مثالی ساده می‌توان به جریان معاملات سکه طلا در این بازار اشاره کرد که در برهه‌ای از زمان هر معامله‌گر با پرداخت وجه یک سکه می‌توانست، به میزان ۱۰ سکه معامله کند. همان‌طور که سود این معامله ممکن بود ۱۰ برابر شود در شرایط زیان نیز به اندازه نوسان بهای هر ۱۰ سکه متضرر می‌شد. از این رو هنگامی که اهرم بازار افزایش یابد به مراتب جذابیت در این بازار نیز بیشتر می‌شود. همچنین می‌توان با دورتر کردن سررسیدهای آتی این کار را انجام داد یا ریسک نکول فروشنده را بیش از خریدار در نظر گرفت. یکی از نقدهایی که به بازار فعلی وارد است همین مطلب است. اما اصلی‌ترین اقدام می‌تواند بازگشت یک کالای سرمایه‌ای به این بازار باشد که عمق بازار آتی را بدون شک افزایش خواهد داد.
باتوجه به اینکه شرایط موجود در بازار سکه فیزیکی به مراتب با نوسان کمتری همراه شده است و تعطیلی بیش از دو سال بازار آتی سکه نشان داد که در قیمت‌گذاری سکه فیزیکی، این بازار تاثیر بسزایی نداشت. بنابراین متولیان امر می‌توانند به بررسی مجدد این بازار و مزایایی که برای تعمیق بازار قراردادهای آتی موجود در بورس کالا به همراه دارد، اهتمام ورزند و چشم‌اندازهای روشنی را برای افزایش محصولات قابل معامله در این بازار ترسیم کنند.
