مدیرعامل بورس انرژی، صنعت کارگزاری را خط مقدم بازار سرمایه در تحریم‌ها دانست
رد برخی شایعات نفتی
مدیرعامل بورس انرژی در گفت‌وگویی با «دنیای اقتصاد» از امکان تسویه وجوه خارج از پایاپای نفت‌خام و عدم نیاز به پرداخت پیش‌پرداخت برای خریداران مورد تایید عرضه‌کننده، الزام به اجرای کامل اطلاعیه عرضه و نبود سختگیری خاصی برای مشتریان جدید نفت‌خام خبر داد. این اظهارنظر صریح در کنار اعلام حمایت تمام قد مدیرعامل بورس انرژی از بدنه صنعت کارگزاری شاید بتواند محرک جدیدی برای معاملات نفت‌خام باشد اما آینده نشان خواهد داد که چه زمانی باز هم بوی نفت در بورس انرژی به مشام خواهد رسید اگرچه معاملات نفت‌خام در بورس انرژی قطعی است ولی نمی‌توان زمان دقیقی را برای آن متصور شد؛ چه در کوتاه‌مدت و چه در میان‌مدت یا دراز‌مدت.
شایعاتی بعضا بین اهالی بازار شنیده می‌شود که گویی دشواری‌های معاملات نفت‌خام در بورس انرژی افزایش یافته است. البته همیشه و در هر بازاری شایعه وجود دارد و چندان رخداد عجیبی نیست ولی در شرایطی که مسیر اعلام اطلاعات رسمی اندکی کند شود ناخودآگاه بستر ایجاد شایعه نیز فراهم خواهد شد، مخصوصا در شرایطی که شایعات به یک مقام رسمی بازگردد. در بورس انرژی و برای معاملات نفت‌خام هم این قبیل موارد در مورد شرایط پذیرش مشتریان جدید یا شرایط پرداخت پیش‌پرداخت ایجاد شده است که شاید اعلام‌نظر صریح سپرده‌گذاری مرکزی به‌عنوان بخش اصلی برای پذیرش مشتریان و تسویه وجوه بتواند بخش اعظم این شایعات را از بین برده و شرایط را برای حضور بیشتر خریداران حداقل در فاز جذب مشتری تقویت کند اما شاهد چنین رویکردی به هر دلیل نبودیم.
اگرچه این موارد شاید چندان همخوانی گسترده‌ای با خود بورس انرژی نداشته باشد ولی در فرصتی که ایجاد شد بخشی از این شائبه‌ها را در گفت‌وگوی کوتاهی با مدیرعامل بورس انرژی مطرح کردیم. در گزارش‌های پیشین به سرعت‌گیرهای توسعه صادرات نفت‌خام در بورس انرژی پرداختیم و البته این رویکرد یعنی موشکافی رخدادها برای ترسیم بهترین و سریع‌ترین مسیر معاملات نفت‌خام باز هم مورد بررسی قرار خواهد گرفت. این تلاش‌ها را باید جدی گرفت زیرا در شرایط سخت تحریمی به‌عنوان یک بازوی اجرایی عمل کرده و در صورت متعادل‌تر شدن اوضاع سکوی پرتاب بزرگی برای بورس انرژی و بخش صادرات نفت‌خام به شمار خواهد رفت.
معامله نفت‌خام در چارچوب اطلاعیه عرضه؛ نه کم و نه زیاد
یکی از این شایعات، سختگیری برای پرداخت پیش‌پرداخت به‌صورت ریالی بود اگرچه در اطلاعیه عرضه به صراحت پیش‌نیازهای خرید نفت‌خام مطرح شده است. در این خصوص سیدعلی حسینی مدیرعامل بورس انرژی عنوان کرد: ملاک اصلی برای شیوه معاملات همان اطلاعیه عرضه است و تمامی بخش‌های بازار سرمایه یعنی هم بورس انرژی و هم سپرده‌گذاری مرکزی (سمات) ملزم به اجرای آن هستند و سمات باید شرایط مندرج در اطلاعیه عرضه را فراهم آورد البته در این مورد هم تلاش‌هایی صورت گرفته است. هرچند باز هم باید به این نکته مهم اشاره کرد که شرایط عرضه را در چارچوب مقررات، خود عرضه‌کننده تعیین می‌کند یعنی برای معامله نفت‌خام یا هر کالای دیگری اگر عرضه‌کننده که اینجا شرکت ملی نفت است مشتری را خود معرفی و تایید کند دیگر نیازی به پرداخت پیش‌پرداخت یا تسویه وجوه در چارچوب بازار سرمایه وجود ندارد. این شرایط باز هم برای بخش‌های مختلف بازار جذاب و توجیه‌پذیر است زیرا ذات رقابت موجود در بستر یک بازار رسمی و شفاف، در معاملات مستقیم وجود نداشته و از این مسیر باز هم توجه به بازارهای رسمی نه تنها کمرنگ نشده بلکه جذابیت بالاتری پیدا می‌کند؛ یعنی در فرآیندهای فروش مستقیم حتی اگر همه تلاش کنند که بیشترین درجه آزادی عمل به‌کار گرفته شود باز هم رقابت واقعی تنها در بازارهای رسمی و پیش چشم همه افراد صورت خواهد گرفت و حتی در خرید مذاکره‌ای نیز ذات معاملات همیشه بر پایه رقابت و تقابل واقعی عرضه و تقاضاست. باز هم باید به این نکته تاکید کرد که تایید عرضه‌کننده به معنی عدم نیاز به پرداخت پیش‌پرداخت است و امکان تسویه خارج از پایاپای هنوز هم برای بورس انرژی حتی برای معامله نفت‌خام وجود دارد.
سختگیری برای مشتریان نفت‌خام در کار نیست
شایعه دیگری که مدیرعامل بورس انرژی نسبت به آن واکنش نشان داد شنیده‌هایی در مورد سختگیری برای پذیرش مشتریان جدید است. شنیده‌ها حکایت از آن داشت که استمرار پذیرش مشتری جدید برای معاملات نفت‌خام برای هر کارگزاری منوط به دادوستد نفت بوده است. نکته‌ای که مدیرعامل بورس انرژی به صراحت عنوان کرد که چنین چیزی در سازوکارهای فعلی موضوعیت ندارد و دقیقا عکس این مطلب را باید تعقیب کرد. سیدعلی حسینی گفت: در شرایط فعلی صنعت کارگزاری آنهم در وضعیت دشوار تحریم و مشکلات صادرات در موقعیت خطیری قرار دارد و جذب مشتریان جدید و ترغیب مشتریان پیشین به خرید نفت‌خام، یک رویکرد استراتژیک است و به واقع کارگزاری‌ها، سرمایه کلیدی بازار سرمایه و حتی اقتصاد کشور هستند آنهم در یک محیط رقابتی با احتساب تحریم‌ها و همه باید در این شرایط از کارگزاری‌ها حمایت کنند. کارگزاری‌ها خط مقدم بازار سرمایه در شرایط فعلی هستند و در بازار سرمایه و مخصوصا بورس انرژی تمام تلاش خود را برای حمایت از این بخش مهم به‌کار می‌گیریم.
همین موارد مطرح شده به معنی خط بطلانی بر برخی شایعات است که تنها برای معاملات نفت‌خام در بورس انرژی مخرب بوده و هیچ منفعتی در نهایت برای کل اقتصاد نخواهد داشت. البته در آینده بازهم پیگیری‌ها برای ترسیم بهترین شرایط برای صادرات نفت‌خام از بورس انرژی را ادامه خواهیم داد تا جایی که نه به منافع ملی ضربه بخورد و نه روند توسعه فرآیند صادرات مختل شود.
عرضه‌های صادراتی شرکت‌ها ادامه دارد
البته در کنار این گفت‌وگو می‌توان به برخی از انتقادات و داده‌های مثبت و منفی دیگر هم اشاره کرد. به‌عنوان مثال برخی از شرکت‌ها و پالایشگاه‌های بزرگ در کشور که اگر نتوان آنها را بخش خصوصی واقعی نامید، ولی از بدنه دولت و فرآیند بروکراسی دولتی هم فاصله داشته و با آزادی عمل بالاتری اقدام به صادرات فرآورده‌ها می‌کنند وضعیت جالبی را در فاز معاملات ترسیم کرده‌اند. آمارهای بورس انرژی نشان می‌دهد که میزان صادرات فرآورده‌های پالایشگاه‌هایی همچون ستاره خلیج‌فارس رو به رشد بوده و حجم صادرات آنها چیزی از نفت‌خام کم ندارد. به جرات می‌توان گفت که بخشی از فرآیند توسعه بورس انرژی هم‌اکنون از بستر پالایشگاه‌ها عبور می‌کند آنهم در شرایطی که از یکسو شاهد انعطاف قیمتی هستیم و از سوی دیگر بخش اعظم عرضه‌ها در بازار صادراتی بورس انرژی مورد معامله قرار می‌گیرد. عرضه‌های گسترده پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس یا پالایش نفت لاوان را می‌توان از این قبیل موارد به‌شمار آورد، آنهم در شرایطی که این محموله‌ها بعضا حجمی بین ۱۰ تا ۳۰ هزار تن دارند و بخش مهمی از این عرضه‌های صادراتی موفقیت‌آمیز بوده است. در همین شرایط شاهد کم‌رمقی عرضه فرآورده‌ها توسط بخش‌های دولتی هستیم یا در حاشیه بازار انتقاداتی در مورد فرآیند قیمت‌گذاری شنیده می‌شود. البته به این مطلب در گزارش‌های پیشین هم کم و بیش اشاره کرده بودیم ولی گویی در بخش دولتی چندان هم به این نظرات توجهی نمی‌شود. وضعیت عرضه‌ها یا حجم معاملات ثبت‌شده می‌تواند ملاک صحت یا عدم صحت برخی از این ادعاها به شمار رود.
آخرین وضعیت معاملات در بورس انرژی
افزایش حجم و ارزش معاملات بورس انرژی در تیرماه (تاکنون) شاید مهم‌ترین خبر این بازار در روزهای اخیر باشد، آنهم در شرایطی که معاملات محموله‌های بزرگ صادراتی در این ماه رونق محسوسی داشته است. آمارها نشان می‌دهد که ارزش معاملات بورس انرژی در تیرماه (تاکنون و تا لحظه تنظیم این گزارش) به بیش از یک هزار و ۱۰۸ میلیارد تومان رسیده است که در مقایسه با خردادماه امسال ۸۳/ ۱۱ درصد رشد را نشان می‌دهد. این رقم همچنین در مقایسه با تیر ماه سال قبل رشدی ۳۵/ ۳۵ درصدی داشته است.
حجم معاملات تیرماه نیز تاکنون به بیش از ۲۴۲ هزار تن رسیده است که در مقایسه با ۳۱ روز خردادماه سال‌جاری رشدی ۸۶/ ۲۵درصدی را نشان می‌دهد. البته باید به این نکته نیز اشاره کرد که حجم و ارزش معاملات خردادماه به نسبت ماه قبل از آن کاهش یافته بود که تعطیلات و برخی مشکلات حمل‌ونقل را باید به‌عنوان دو دلیل جانبی برای این بازار در نظر گرفت. این درحالی بود که ارزش معاملات خردادماه به نسبت مدت مشابه سال قبل از آن از رشدی ۵۰ درصدی برخوردار شده بود. بازار فیزیکی بورس انرژی در خردادماه شاهد دادوستد ۹۹۱ میلیارد تومانی بوده و حجم معاملات این بازار هم ۱۹۲ هزار و ۸۰۰ تن بود.
البته آمارهای فوق از رشد حجم و ارزش معاملات در تیرماه در شرایطی به ثبت رسیده که هم‌اکنون ماه جاری به پایان نرسیده است و با توجه به عرضه‌های موجود مخصوصا در رینگ بین‌الملل می‌توان انتظار رشد حجم و ارزش معاملات را با صراحت بالایی مطرح کرد و حتی ممکن است این رقم به رکورد اردیبهشت‌ماه یعنی بالاترین رقم معاملاتی در سال‌جاری و همچنین بیشترین ارزش معاملات از آبان‌ماه سال ۹۷ تاکنون برسد. البته آمارهای خوب سال گذشته به دلیل معاملات بزرگ نفت‌خام بود ولی بورس انرژی در روزهای اخیر توانسته است بدون کمک معاملات نفت‌خام، ارزش معاملاتی مطلوبی را به‌ثبت برساند. هرچند مشکلات تحریم‌ها دلیل اصلی برای کاهش شتاب رشد حجم و ارزش معاملات بوده است و با مرتفع‌شدن این مشکلات می‌توان آینده بهتری را برای بورس انرژی ترسیم کرد. بازاری که در روزهای سخت فعلی توانسته است معاملات متعادل و مطلوبی را تجربه کرده و حتی رشد حجم و ارزش معاملات را به‌صورت کژدار و مریز به‌دست آورد، قطعا توانمندی‌های بزرگ‌تری دارد که اغلب آنها تاکنون از حالت بالقوه به بالفعل بدل نشده است. در روزهای آینده و با پایان یافتن تیرماه می‌توان با دقت بالاتری رخدادهای معاملاتی در بورس انرژی را مورد بحث و بررسی قرار داد.
ارسال نظر