مدیر مطالعات اقتصادی بورس کالای ایران عنوان کرد
شفافیت و رقابتی شدن درآمد دولت با معاملات حق امتیاز
به گزارش «کالاخبر»، مدیر مطالعات اقتصادی و سنجش ریسک بورس کالای ایران در هفتمین کنفرانس مهندسی مالی ایران که با موضوع مهندسی مالی و آینده کسب و کار در دانشکده مدیریت دانشگاه تهران برگزار شد، ظرفیت‌های بورس کالای ایران در توسعه بازار سرمایه با تاکید بر ابزارسازی مالی را تشریح کرد.جواد فلاح در ابتدای سخنرانی خود عنوان کرد: بورس کالای ایران، بستری شفاف و نظام‌مند برای انجام معاملات کالا و اوراق بهادار مبتنی بر کالا بوده و این بورس، معرفی و پیاده‌سازی ابزارهای نوین معاملاتی را در دستور کار خود دارد.
فلاح افزود: کشف قیمت منصفانه، تضمین اجرای تعهدات، انتشار اطلاعات بازار، بازاریابی از طریق شبکه کارگزاران، تنظیم و توسعه بازار، تسهیل مبادلات فیزیکی، جذب سرمایه‌های سرگردان، تسهیل تامین مالی و مدیریت ریسک نوسان قیمت از مهم‌ترین کارکردهای بورس کالای ایران در اقتصاد ملی است.
وی با بیان اینکه فرابورس، بورس اوراق بهادار، بورس کالای ایران و بورس انرژی، چهار بورس فعال در بازار سرمایه کشور هستند، تصریح کرد: بورس کالای ایران در شهریورماه سال ۱۳۸۶ با ادغام بورس فلزات تهران و بورس کالای کشاورزی و براساس قانون بازار اوراق بهادار راه‌اندازی شد و در بهمن‌ماه همان سال نیز معاملات فرآورده‌های نفتی و محصولات پتروشیمی در این بورس آغاز شد.
بازار فیزیکی بورس کالا
وی با بیان اینکه بورس کالای ایران دارای چهار بازار فرعی، فیزیکی، مشتقه و مالی است به ابزارهای معاملاتی در بازار فیزیکی اشاره کرد و گفت: در بازار فیزیکی معاملات به روش‌های مختلفی شامل نقدی، سلف، نسیه، کشف پریمیوم، قراردادهای بلندمدت و تهاتر انجام می‌شود و اصول معاملات در این بازار، مبتنی بر تحویل فیزیکی و عدم معامله مجدد کالا (به جز معاملات تهاتری) است.
وی توضیح داد: در معاملات نقدی، تسهیل بازاریابی و مبادله فوری و مطمئن کالا صورت می‌گیرد، در معاملات سلف، تامین مالی فروشنده و در معاملات نسیه، تامین مالی خریدار مد نظر است. همچنین در قرارداد کشف پریمیوم، اطمینان نسبت به مبادله به قیمت بازار و پوشش ریسک صورت می‌گیرد و در معاملات قرارداد بلندمدت (تسویه چند‌مرحله‌ای) برنامه‌ریزی بلندمدت برای شرکت‌ها میسر می‌شود و در معاملات تهاتری نیز رفع مشکلات نقدینگی صنایع مورد هدف بورس کالاست.
وی به بیان تجربه جهانی در قراردادهای پریمیومی اشاره کرد و گفت: در بورس فلزات لندن، معاملات پریمیوم برای تحویل کالا در مکان‌های جغرافیایی خاص که متقاضی بیشتری دارد به کار گرفته می‌شود. به این ترتیب می‌توان با بهره‌گیری از ابزارهای مالی جدید و ایجاد استراتژی هدفمند، موقعیت خرید یا فروش آتی با قیمت شناور را در بازار داخل نیز ایجاد کرد.
به گفته وی، در قراردادهای تجاری بین‌المللی نیز تجار برای انعقاد قراردادهای آینده و در عین حال پوشش نوسانات قیمت اقدام به انعقاد قراردادهایی با قیمت شناور (قیمت براساس قیمت مرجع) می‌کنند.
فلاح در ادامه به مزایای قراردادهای بلندمدت (تسویه چند مرحله‌ای) اشاره کرد و گفت: در قراردادهای بلندمدت امکان برنامه‌ریزی بلندمدت برای صنایع بالادستی و پایین‌دستی وجود دارد ضمن اینکه این نوع قرارداد موجب رفع نگرانی شرکت‌های تولیدی درخصوص امکان فروش محصول خود در آینده و نیز رفع نگرانی صنایع پایین‌دستی درخصوص امکان تامین مواد اولیه مورد نیاز خود در آینده می‌شود. بنابراین می‌توان گفت این قراردادها موجب کاهش ریسک تامین و فروش، مدیریت ریسک قیمت و برنامه‌ریزی بلندمدت تولید می‌شود.
فلاح در ادامه به تهاتر در بازار فیزیکی بورس کالا پرداخت و گفت: رفع مشکل تنگنای نقدینگی، تسهیل روابط تجاری در زنجیره کالا، تسهیل تجارت بین‌الملل بدون انتقال ارز، ایجاد ارتباط مستقیم بین خریداران و فروشندگان در یک بازار شبکه‌ای و کاهش هزینه و افزایش مبادلات از مزایای بازار تهاتری است.
بازار مشتقه و مالی
مدیر مطالعات اقتصادی و سنجش ریسک بورس کالای ایران در ادامه سخنرانی خود به ابزارهای معاملاتی بازار مشتقه بورس کالای ایران اشاره کرد و گفت: ابزارهای معاملاتی بورس کالای ایران شامل قرارداد آتی و اختیار معامله است که موجب پوشش ریسک و کشف قیمت می‌شود. فلاح همچنین به ابزارهای معاملاتی بورس کالا در بازار مالی اشاره کرد وگفت: اوراق سلف موازی استاندارد، گواهی سپرده کالایی، صندوق کالایی، اوراق خرید دین و حق امتیاز نیز از جمله این ابزارها در بازار مالی هستند.
وی به دلایل راه‌اندازی ابزار اوراق سلف موازی استاندارد که مسیری هموار برای تامین مالی شرکت‌ها به شمار می‌رود اشاره کرد و گفت: محدودیت قراردادهای سلف همچون نبود بازار ثانویه برای انتقال موقعیت خریداران و عدم امکان نقدشوندگی و در نتیجه کاهش جذابیت حضور در فرآیند تامین مالی و نیز استفاده نشدن از نقدینگی سرگردان جامعه برای تامین مالی فعالان بازار موجب شد تا اوراق سلف استاندارد طراحی شود.وی اضافه کرد: در اوراق سلف استاندارد، سررسیدها عموما یکساله بوده و امکان تامین مالی بلندمدت صنایع بالادستی و امکان بهره‌گیری از سرمایه‌های عمومی در تامین مالی صنایع وجود دارد ضمن اینکه این اوراق دارای سود تضمین‌شده برای سرمایه‌گذار است و معاملات ثانویه و بازارگردان نیز برای تضمین نقدشوندگی اوراق با حداقل سود تعیین‌شده وجود دارد.
کارکردهای گواهی سپرده کالایی
وی همچنین به گواهی سپرده کالایی اشاره و خاطرنشان کرد: در گواهی سپرده کالایی، سند الکترونیک مبین تحویل کالا به انبارهای تحت نظارت بورس بوده و وجود بازار ثانویه برای انجام معاملات پیوسته و مکرر و نیز امکان مراجعه به انبار و تحویل کالا در هر زمانی وجود دارد.به گفته وی اوراق گواهی سپرده کالایی موجب سهولت انجام معاملات، انجام معاملات در سطوح مختلف خرد و کلان، کمک به جذب سرمایه‌های جدید در شرایط رکود، افزایش عمق معاملات، کاهش هزینه‌های حمل و نگهداری کالا، اطمینان از اصالت کالا، ارتقای کیفی محصولات داخلی و کشف نرخ روزانه می‌شود.
به گفته فلاح از جمله کارکردهای گواهی سپرده کالایی می‌توان به اوراق بهادارسازی در بستر بلاک چین، فراهم شدن بستر راه‌اندازی صندوق‌های کالایی، ابزار قراردادهای آتی و ابزار توثیق و تامین مالی اشاره کرد. وی عنوان کرد: اوراق بهادارسازی کالا در بستر بلاک‌چین می‌تواند موجب ایجاد توکن به پشتوانه گواهی سپرده کالایی شده و یک ابزار پوشش ریسک نوسانات نرخ ارز، تسهیل تجارت و جبران خلأهای انتقال ارز باشد.
مزایای صندوق‌های کالایی
فلاح در ادامه به مزیت‌های صندوق‌های کالایی اشاره کرد و گفت: سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار مبتنی بر کالا، امکان پیروی از بازده تغییرات قیمتی یک یا چند کالای معین، بهره بردن از نوسانات بازارهای کالایی و نیز رهایی از مسوولیت نگهداری کالا در عین مالکیت بر کالا از جمله مزایای این صندوق‌ها هستند. وی به راه‌اندازی قراردادهای آتی روی واحدهای صندوق‌های کالایی اشاره کرد و درخصوص دلایل انتخاب صندوق به‌عنوان دارایی پایه قراردادهای آتی گفت: وجود بازار نقدی قوی در بورس کالا، پیروی صندوق از بازدهی کالا، شفافیت بسیار بالای عملکرد صندوق‌ها، تکمیل زنجیره ابزارهای مالی برای سرمایه گذاران و نیز ایجاد تنوع در دارایی‌های پایه قراردادهای آتی از جمله این دلایل است.
اوراق خرید دین و حق امتیاز
فلاح در ادامه به فرآیند اوراق خرید دین اشاره کرد و گفت: محدودیت معاملات نسیه و نیاز به تامین مالی صنایع بالادستی و عدم تمایل آنان به فروش نسیه، موجب اوراق بهادارسازی مطالبات ناشی از فروش نسیه در قالب اوراق خرید دین می‌شود. به گفته وی، اوراق خرید دین موجب رفع تنگنای نقدینگی در کل چرخه و تامین مالی بهینه صنایع بالادستی شده و هدایت سرمایه‌های عمومی به صنعت داخلی را موجب می‌شود. ضمن اینکه در این اوراق سود تضمین‌شده برای سرمایه‌گذار است و امکان معاملات ثانویه و بازارگردان برای تضمین نقدشوندگی اوراق نیز وجود دارد. وی همچنین درخصوص اوراق حق امتیاز گفت: تعریف بازار شفاف برای حقوق مبتنی بر کالا در بورس کالای ایران، امکان کشف نرخ شفاف حقوق مبتنی بر کالا و ایجاد بستر شفاف حراج و مزایده حقوق مبتنی بر کالا از کارکردهای اوراق حق امتیاز است. فلاح با بیان اینکه موارد تحت شمول این اوراق، حق بهره برداری از معادن، مجوز واردات و سایر مجوزهای دولتی است، درخصوص مزایای حراج حق امتیاز گفت: شفاف‌سازی در فرآیند اعطای مجوز، شفاف‌سازی فرآیند و آمار و اطلاعات صدور تا بهره برداری از حق امتیاز و نیز شفاف و رقابتی شدن درآمد دولت از طریق واگذاری امتیازها از جمله مزایای راه‌اندازی معاملات حق امتیاز در بورس کالاست. وی در قسمت پایانی سخنان خود، ابزارهای بورس کالای ایران را براساس کارکردهایی همچون تسهیل معامله، تامین مالی فروشنده، سهولت انتشار، تحویل فیزیکی، تضمین کیفیت محصول، جذابیت برای سفته باز، مصرف‌کننده و توزیع‌کننده، امکان تسویه نقدی، نقدشوندگی ابزار و کمک به کشف قیمت عنوان کرد.
فلاح تسهیل تجارت داخلی و بین‌المللی، تسهیل پوشش ریسک، ایجاد مرجعیت قیمت داخلی و منطقه ای، تکمیل زنجیره تجارت کالا، تامین مالی صنایع داخلی با اتکا بر ظرفیت‌های موجود و ارتقای فرهنگ سرمایه‌گذاری را از اهداف بورس کالا در مسیر توسعه دانست. وی همچنین عنوان کرد: شناخت موانع فرهنگ‌سازی، آموزش و ترویج، انتخاب دارایی پایه متناسب با انواع ابزارها، شناخت نقاط ضعف ابزارها و روش‌های معاملاتی، شناخت موانع قانونی، تعامل با دولت و مجلس و سایر نهادها و نیز شناخت واقعیات اقتصاد روز برای تطابق بیشتر با نیازهای تجارت از چالش‌های بورس کالای ایران در مسیر توسعه است.
ارسال نظر