چرا واکسیناسیون نابرابر آینده اقتصاد را تهدید می‌کند؟
پاشنه آشیل ریکاوری اقتصادی
بانک جهانی در گزارشی که در ماه ژانویه منتشر کرد پیش‌بینی خود از رشد اقتصادی جهان در انتهای سال‌جاری را از ۲/ ۴درصد به ۴درصد کاهش داد و صندوق بین‌المللی پول نیز چشم‌انداز خود را در پایان این هفته به‌روز خواهد کرد. یکی از مهم‌ترین عواملی که می‌تواند در روند ریکاوری اقتصاد جهانی اختلال ایجاد کند، توزیع نابرابر و نامتوازن واکسن میان کشورهای توسعه‌یافته و فقیر است. سازمان بهداشت جهانی به کشورهای ثروتمند هشدار داده است تا زمانی‌که بخشی از جهان در خطر این ویروس باشد، کشورهای دیگر هم باید آماده ضررهای اقتصادی باشند. نابرابری که به‌نظر می‌رسد با سناریوی واکسیناسیون کنونی کشورهای توسعه‌یافته از جمله آمریکا، اتحادیه اروپا و بریتانیا به‌وقوع بپیوندد.
۱۲ هزار میلیارد دلار کافی نبود
پیش‌بینی می‌شود کشورهای قدرتمند اقتصادی از جمله ژاپن، ناحیه اقتصادی یورو و بریتانیا با رکود اقتصادی دو رقمی مواجه شوند، رکود دو رقمی که ناشی از محدودیت‌هایی بود که برای مقابله با پاندمی کرونا لحاظ شده بود. افزایش پرشتاب تعداد بیماران آمریکایی سبب شده است تا جو بایدن، رئیس‌جمهور جدید آمریکا، برنامه‌ای هزار و ۹۰۰ میلیارد دلاری برای نجات بزرگ‌ترین اقتصاد جهان در‌نظر بگیرد. تنها اقتصاد قدرتمندی که توانست ریکاوری V شکل را رقم بزند، اقتصاد چین بوده است که حتی در این کشور نیز داده‌های اقتصادی نشان می‌دهد مصرف‌کنندگان با احتیاط دست به مصرف می‌زنند. تحقیقات کارشناسان بلومبرگ نشان می‌دهد که اقتصادهای توسعه‌یافته سال جدید میلادی را با تکانه‌ای ضعیف آغاز کرده‌اند. تام اورلیک اقتصاددان در بلومبرگ در مورد این شروع ضعیف یادآورد شد که این موضوع بازتاب این واقعیت خشن است که با توجه به مشکلات توزیع گسترده واکسن هنوز هم بازگشت به وضعیت نرمال چشم‌اندازی بسیار دور است. در حقیقت هزینه ۱۲هزار میلیارد دلاری که دولت‌ها و بانک‌های مرکزی برای حمایت از اقتصاد طی دوره پاندمی‌کرونا خرج کردند هم نتوانست پایه‌های ریکاوری اقتصادی را مستحکم کند.
محرومیت کشورهای فقیر از واکسن
پیش‌بینی می‌شود این ناهمواری‌های اقتصادی در سخنان رهبران جهانی از جمله شی جین‌پینگ رئیس‌جمهور چین و همتای فرانسوی خود امانوئل مکرون و صدراعظم آلمان آنجلا مرکل که قرار است در مجمع‌جهانی اقتصادی سخنرانی کنند بازتاب داشته باشد. این نشست قرار است از ۲۵ تا ۲۹ ژانویه به‌صورت آنلاین برگزار شود. در حالی ایالات‌متحده، بریتانیا و اتحادیه‌اروپا در حال انجام سناریویی هستند که در آن در بخش‌هایی از جهان ایمنی گله‌ای برقرار می‌شود که بخش‌های فقیرتر جهان در این سناریو از این ایمنی محروم خواهند بود.
هشدار به کشورهای ثروتمند
روزنامه فایننشال‌تایمز روز دوشنبه گزارش داد که سازمان بهداشت‌جهانی بر اساس تحقیقات انجام شده به کشورهای ثروتمند جهان هشدار داده است تا زمانی‌که این کشورها به کشورهای در حال توسعه برای گسترش واکسیناسیون کمک نکنند، اقتصادهایشان در معرض آسیب جدی خواهد بود. بر اساس ادعای سازمان بهداشت‌جهانی اگر توزیع واکسن در کشورهای فقیرتر با سرعت کنونی پیش‌‌برود، اقتصادهای توسعه‌یافته در حدود ۲ هزار و ۴۰۰ میلیارد دلار به‌طور سالانه از تولید ناخالص داخلی خود را به دلیل اختلال در زنجیره تامین و تجارت جهانی از دست خواهند داد. در حقیقت اقتصاددانان با اینکه باور دارند که در انتهای تونل کنونی نور دیده می‌شود، اما برای خروج از این تاریکی هنوز مسیر دشوار و طولانی در پیش است. تحلیلگران بر این باورند تا زمانی‌که ویروس‌کرونا بخشی از جهان را به‌خطر بیندازد، اوضاع نرمال در هیچ‌جای دیگر برقرار نمی‌شود. سناریوی خوشبینانه در وضعیت کنونی آن است که مقامات تا اواسط سال‌جاری بتوانند سرعت واکسیناسیون را افزایش دهند و همچنین تهدیدات مربوط به گونه مسری‌تر این ویروس را نیز خنثی کنند و همچنین دولت‌ها حمایت‌های پولی و مالی خود را پیش از موعد به اتمام نرسانند. از سوی دیگر به‌نظر می‌رسد محدودیت‌های اجتماعی و وضع قرنطینه آثار مخرب اقتصادی کمتری نسبت به قبل داشته باشد زیرا مشاغل راه‌های بیشتری برای انطباق با وضعیت فعلی پیدا کرده‌اند. همچنین در حال‌حاضر تجربه چین نیز نشان می‌دهد که پس از کنترل ویروس چه اتفاقاتی خواهد افتاد. با این وجود از نگاه اقتصاددانان عملکرد اقتصاد جهانی در فصل اول سال ۲۰۲۱ بدتر از آن چیزی است که پیش‌بینی می‌شد اما هنوز قطار ریکاوری از ریل خود خارج نشده است و احتمالا با تاخیر به مقصد خواهد رسید.
