میزان شغل ایجاد شده در کشور

گزارش تفصیلی مرکز آمار از تحولات نیروی کار در تابستان منتشر شد. براساس گزارش مرکز آمار، میزان تعداد شاغلان در تابستان امسال به ۲۳ میلیون و ۸۲۷ هزار نفر رسیده است؛ درحالی‌که در زمستان گذشته تعداد افراد شاغل در بازار کار ۲۲ میلیون و ۳۴۲ هزار نفر بوده است. با این حساب بر تعداد شاغلان کشور در نیمسال اول افزوده شده است. در بازه سالانه، در تابستان امسال نسبت به تابستان سال گذشته، ۷۹۵ هزار شغل ایجاد شده است. این عدد، یک رکورد دو ساله محسوب می‌شود.

تخلیه بیکاران

از تعداد بیکاران بازار کار در تابستان ۹۶ کاسته شد. کاهش بیکاران در قیاس با تابستان سال گذشته بیش از ۱۸۱ هزار نفر بوده است. اگر بازه بررسی را به نیمسال سپری شده بسط دهیم، باز هم کفه ترازوی بیکاران سبک‌تر شده است. در تابستان نسبت به زمستان قبلی، ۴۲ هزار نفر از تعداد بیکاران کشور تقلیل رفته است.

اگر به دقت داده‌های مرکز آمار بررسی شود، نکته امیدبخشی به چشم می‌خورد. تخلیه بیکاران در تابستان تماما در گروه سنی جوان رخ داده است؛ به‌طوری‌که از تابستان ۹۶ تا تابستان ۹۵، به میزان ۲۳۷ هزار نفر از بیکاران گروه سنی ۱۵ تا ۲۹ سال، کاسته شده است. در واقع کاهش بیکاری در گروه سنی جوان بیشتر از کاهش کل بیکاری بوده است. به‌عبارت دیگر اگر بیکاری جوانان کاهش یافته، بیکاری در گروه سنی ۳۰ سال به بالا رشد کرده است.

اگر لنز بررسی را دقیق‌تر کنیم، درمی‌یابیم که کاهش بیکاری در سنین پایین، بیشتر بوده است. ۶۲ درصد از کاهش بیکاری در گروه سنی ۲۹-۱۵ به بازه سنی پایین‌تر ۲۴-۱۵ ساله تعلق دارد. می‌توان اینطور گفت که بیشترین کاهش بیکاری در کم‌سن‌ترین فعالان بازار کار اتفاق افتاده است. بازه سنی ۱۵ تا ۲۴ ساله به متولدین دهه ۷۰ تعلق دارد. پیشتر مسعود نیلی، اقتصاددان، از یک الگو رفتاری در متولدین دهه ۷۰ خبر داده بود. طبق این الگو، افراد متولد دهه ۷۰ برخلاف متولدین دهه ۶۰، بیشتر از آنکه مایل به ادامه تحصیل باشند، به بازار کار وارد می‌شوند. در واقع نرخ مشارکت متولدین دهه ۷۰ عدد بالاتری نسبت به متولدین دهه ۶۰ است. نیلی از این الگو رفتاری به‌عنوان یکی از چالش‌های آینده بازار کار یاد می‌کرد. به‌نظر بازار کار در حال حاضر توانسته پاسخ این گروه متقاضی را بدهد. کاهش تعداد بیکاران دهه هفتادی، تاکید‌کننده این ادعا است.

اگر لنز بررسی را از گروه سنی به جنسیت تغییر دهیم، روند تغییرات بیکاری زنان به دست می‌آید. از کاهش ۱۸۱ هزار نفری کل بیکاران، نزدیک به یک سوم آن متعلق به زنان است. یعنی بیش از ۵۵ هزار نفر از جمعیت بیکار زنان در تابستان ۹۶ نسبت به فصل مشابه سال گذشته کاسته شد. برای مقایسه تغییرات بیکاری زنان و مردان در بازار کار، باید دید چه نسبتی از بیکاران آنها در تابستان کاهش یافت. در گروه زنان، از جمعیت بیکار آنها در تابستان امسال نسبت به تابستان سال گذشته، نزدیک به ۵ درصد کاسته شد. اما در گروه مردان این کاهش بیشتر بوده و حدود ۷/ ۵ درصد برآورد می‌شود. در نتیجه بیشتر بار تخلیه بیکاری بر دوش مردان قرار داشته است.

ورود پرشتاب زنان

آمارها نشان می‌دهد که حجم ورودی زنان به بازار کار در بیشترین میزان تاریخ خود قرار گرفته است. بهار امسال بود که نرخ مشارکت زنان برای نخستین بار سطح ۱۶ درصد را فتح کرد و به ۴/ ۱۶ درصد رسید. افزایش یکباره نرخ مشارکت زنان در اولین فصل سال، در تابستان نیز تداوم یافت و ۱/ ۰ درصد به نرخ مشارکت زنان افزوده شد. اکنون نرخ مشارکت ۵/ ۱۶ درصدی زنان، بیشترین مقدار این شاخص به حساب می‌آید. این اتفاق پیش‌تر توسط اقتصاددانان مطرح شده بود. کارشناسان اهل فن بارها در این باره هشدار داده بودند که بازار کار باید خود را برای ورود زنان آماده کند. به‌نظر این آمادگی در حال حاضر به شکل نسبی وجود دارد؛ چراکه با وجود افزایشی شدن نرخ مشارکت زنان، نرخ بیکاری آنها به حداقل ۶ فصل اخیر رسیده است. نرخ بیکاری زنان در فصل گذشته، ۲۰ درصد گزارش شده است. در نتیجه اگر چه همچنان نرخ بیکاری زنان عدد بالایی محسوب می‌شود، اما با وجود ورود بالای زنان، بازار کار پاسخ نسبتا مناسبی داده و از تعداد بیکاران آنها کاسته و بر تعداد شاغلان آنها افزوده است. هر چند با وضعیت مطلوب، فاصله زیادی وجود دارد.

تفاوت استان‌ها در نرخ بیکاری

نرخ ۷/ ۱۱ درصدی بیکاری تابستان، برآیندی از کل کشور است؛ اما این نرخ در استان‌های مختلف متفاوت است. نرخ بیکاری تابستان در استان‌های گوناگون، در بازه ۱/ ۷ تا ۳/ ۱۸ درصد قرار دارد. کمترین نرخ بیکاری، متعلق به استان سمنان است. درحالی‌که در بهار کمترین نرخ مشارکت ۴/ ۷ درصد و در اختیار استان مرکزی بود. حد بالای این بازه متعلق به استان چهارمحال و بختیاری است. نرخ بیکاری این استان معمولا در تمامی فصل‌ها عدد بالایی است. در بهار نرخ بیکاری چهارمحال و بختیاری ۳/ ۲۰ درصد بود. در نتیجه فصل گذشته مقداری از تب بیکاری این استان فروکش کرد.

از ۳۱ استان کشور، نرخ بیکاری ۱۰ استان بیشتر از نرخ بیکاری میانگین بود. استان‌هایی مانند تهران، اصفهان و خوزستان در این دسته قرار دارند. نرخ بیکاری استان تهران در تابستان نسبت به بهار افزایش یافت. نرخ بیکاری پرجمعیت‌ترین استان کشور در بهار، ۲/ ۱۱ درصد بود که در تابستان ۳/ ۱ درصد رشد کرد. البته در قیاس با تابستان سال گذشته، نرخ بیکاری این استان ۸/ ۰ درصد کاهش یافت.

بیشترین درجه بهبود بازار کار در استان البرز اتفاق افتاده است. نرخ بیکاری این استان که در بهار امسال ۴/ ۲۰ درصد بود، در تابستان نزدیک به ۷ درصد کاهش یافت. نرخ بیکاری در استان خراسان رضوی نیز در دومین فصل سال بهبود پیدا کرد. در بهار نرخ بیکاری خراسان رضوی، ۳/ ۱۴ درصد بود اما در تابستان به ۱/ ۱۰ درصد رسید.