راهکار عبور از ناترازی گازی

مصطفی نخعی/ نماینده مجلس شورای‌اسلامی ناترازی در تولید و مصرف گاز ظرف سال‌های اخیر، به چالشی مزمن برای کشور تبدیل شده است. در حالی که حداکثر میزان تولید گاز در کشور ثابت بوده، بر میزان تقاضای سالانه افزوده شده و به این ترتیب در شرایط کنونی کشور با کسری عرضه نسبت به تقاضا روبه‌روست. افزایش تولید و گازرسانی و مدیریت مصرف‌‌‌گاز، دو راهکار اساسی برای عبور از این بحران تلقی می‌شوند. البته مساله افزایش تولید و گازرسانی موضوعی زمان‌بر است و نمی‌‌‌توان در کوتاه‌مدت و میان‌مدت روی آن حساب باز کرد. با این حال، برای رفع چالش کسری عرضه در بلندمدت به‌طور قطع لازم است تا نقشه راه تولید به‌درستی تدوین شود، برنامه‌‌‌ریزی‌‌‌های لازم برای آن انجام و اعتبارات لازم درنظر گرفته شود و مساله رشد تولید با دقت و برنامه‌‌‌ریزی پیش برود. در عین حال باید به مساله حفظ تولید گاز دقت کرد؛ چرا که حفظ تولید گاز به میزان فعلی نیز به سرمایه‌گذاری و برنامه‌‌‌ریزی نیاز دارد.

مدیریت مصرف و بهینه‌‌‌سازی مصرف انرژی راهکار دیگر کاهش چالش ناترازی گازی است. متاسفانه باوجود تکالیف قانونی در این خصوص، ظرف سال‌های اخیر به این مقوله‌‌‌ها نیز توجه کافی نشده است؛ این در حالی است که توجه و برنامه‌‌‌ریزی روی مدیریت مصرف و بهینه‌‌‌سازی مهم‌ترین راهکار کوتاه‌مدت برای رفع چالش کنونی کسری گاز در کشور است. در شرایط کنونی که کشور با چالش ناترازی مصرف گاز مواجه است، مدیریت مصرف به شیوه تعطیلی و قطع گاز برخی مشترکان امکان‌‌‌پذیر است. به‌عنوان مثال، در این شرایط در صورت ضرورت باید مدارس تعطیل و ادارات برای روزهای پنج‌شنبه تعطیل شوند تا به این ترتیب گاز مصرفی خانوارها تامین شود. در کنار این موضوع لازم است رسانه‌‌‌ها بر اهمیت این موضوع و لزوم کاهش مصرف از سوی خانوارها تاکید کنند.

بهینه‌‌‌سازی مصرف انرژی، راهکار میان‌مدت مطرح برای عبور از چالش ناترازی گاز است. در حال حاضر میزان مصرف انرژی در بخش خانگی و صنعتی در نرخی به‌مراتب بالاتر از استاندارد جهانی قرار دارد. در این شرایط از سویی لازم است زمینه بهینه‌‌‌سازی مصرف انرژی در بخش خانگی رقم بخورد و از سوی دیگر صنایع ملزم به بهینه‌‌‌سازی مصرف انرژی شوند.

متاسفانه میزان هدررفت انرژی در صنایع مختلف کشور و به‌خصوص صنایع نیروگاهی، صنایع نفت و گاز و پتروشیمی بسیار زیاد است. نرخ پایین انرژی در کشور از مهم‌ترین موضوعاتی است که باعث شده است انگیزه کافی برای بهینه‌‌‌سازی مصرف انرژی وجود نداشته باشد. در این شرایط، واقعی‌شدن قیمت‌ها می‌‌‌تواند مصرف‌کنندگان را به سمت بهینه‌‌‌سازی مصرف سوق دهد. البته واقعی‌‌‌سازی نرخ انرژی نباید از مصرف‌کنندگان خانگی آغاز شود. در شرایط کنونی آحاد افراد جامعه با چالش‌‌‌های فراوان اقتصادی مواجه هستند؛ بنابراین لازم است هرگونه افزایش بهای نهاده‌‌‌های انرژی به نحوی باشد که کمترین فشار به مردم وارد شود. در این شرایط افزایش پلکانی بهای انرژی که در قانون بودجه نیز برعهده دولت گذاشته شده، راهکاری موثر در جهت حمایت از مشترکان کم‌مصرف و سوق‌دادن افراد به طرف بهینه‌‌‌سازی مصرف انرژی است. در این مدل در حالی که مشترکان کم‌مصرف از یارانه کامل انرژی برخوردار می‌‌‌شوند، مشترکان پرمصرف جریمه می‌‌‌شوند.

اما در بخش صنعتی، افزایش قیمت و نزدیک شدن به نرخ جهانی، سهل‌‌‌تر است. افزایش بهای انرژی برای مشترکان صنعتی می‌‌‌تواند به انگیزه تولیدکنندگان صنعتی در زمینه بهینه‌‌‌سازی مصرف انرژی بیفزاید. البته اعمال سیاست رشد قیمتی تنها بخشی از راهکارهای موجود برای مدیریت مصرف و بهینه‌‌‌سازی مصرف انرژی است؛ این موضوع باید در کنار سایر پیشنهادهای علمی و مطرح اجرایی شود تا انگیزه مصرف بهینه میان مشترکان به وجود آید.