رشد قیمتی زغال در سال آتی پایدار خواهد ماند؟
درخشش زغال سنگ در ۲۰۲۲
رشد قیمتی زغالسنگ ادامه دارد
با شروع زمستان، قیمت زغالسنگ حرارتی در کانال افزایشی قرار گرفت. روز گذشته، بهای زغالسنگ نیوکاستل در منطقه پرمصرف شرق آسیا به بیش از 400دلار به‌ازای هر تن رسید. این سطح قیمتی نسبت به مدت مشابه سال گذشته حدود 180درصد و در مقایسه با اوایل ماه نوامبر سال میلادی جاری بیش از 20درصد افزایش قیمت داشته است. افزایش انتظارات نسبت به رشد تقاضا در اروپا به دلیل واهمه از کمبود گاز طبیعی برای تامین انرژی نیروگاه‌‌‌های برق، همچنین افزایش تقاضا در هند موجب شده است تا برای چندمین بار در سال 2022 بهای زغالسنگ در کانال افزایشی قرار گیرد. علاه بر رشد تقاضا، در سمت عرضه نیز چالش‌‌‌هایی رخ داده که موجب کاهش تولید و فشار وارد شدن به قیمت‌ها شده است. خبرها حاکی از آن است که آب‌وهوای مرطوب و سیل ناشی از آن در استرالیا بر تولید زغالسنگ معدنچیان بزرگ در این کشور از جمله شرکت‌های گلنکور، پی‌اچ‌پی و انگلو-امریکن ضربه زده است. برآورد می‌شود که در نتیجه این حادثه طبیعی، صادرات زغالسنگ حرارتی استرالیا با کاهش تولید احتمالی به میزان 13میلیون تن به 183میلیون تن در سال 2022 برسد.
رکوردشکنی مصرف زغالسنگ
باوجود اهداف محیط‌زیست دوستانه در دنیا به‌خصوص کشورهای توسعه‌یافته برای کاهش مصرف زغالسنگ، بررسی آمار و ارقام حاکی از آن است که مصرف این سوخت کثیف به بیشترین سطح خود تا انتهای سال میلادی جاری خواهد رسید. چالش‌های ژئوپلیتیکی و خسارات اقتصادی همه‌گیری کووید-19 موجب شد تا برخلاف برنامه‌‌‌ریزی‌‌‌ها مصرف زغالسنگ در سال 2023 نه‌تنها کمتر نشود، بلکه به میزان قابل‌توجهی افزایش یابد. پیش‌بینی می‌شود که مصرف این سوخت طی سال 2022 بیش از یک‌‌درصد افزایش پیدا کرده و برای اولین بار در تاریخ از مرز 8میلیارد تن عبور کند. به گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، احتمال اینکه مصرف تا سال 2025 نیز در این سطح بماند وجود دارد. درست است که اقتصاد‌‌‌های بزرگ دنیا در حال پسرفت هستند؛ اما تقاضا در بازارهای نوظهور آسیایی مانند چین و هند مدام در حال افزایش است. وابستگی شدید اروپا به زغالسنگ در سال‌جاری نیز از عوامل افزایش مصرف این کانی بوده است. کاهش صادرات گاز روسیه به این قاره موجب شد تا کشورهای اروپایی مجبور به استفاده از سایر حاملهای انرژی همچون زغالسنگ برای جایگزین کردن با گاز شوند. پیش‌بینی می‌شود، مصرف زغالسنگ در دنیا طی سال میلادی جاری رکورد بزند. این درحالی است که هنوز هیچ کشور اروپایی در برنامه‌‌‌های خود برای حذف کامل زغالسنگ از چرخه مصرف تا انتهای سال 2013 تجدیدنظر نکرده است. در واقع رهبران این قاره هنوز معتقدند که می‌توانند تا پایان این دهه از مصرف زغالسنگ رها شوند، در حالی که برخی از تحلیلگران با وجود رخدادهای سال 2023، دستیابی به این هدف را امری محتمل نمی‌‌‌دانند.
روند مصرف در 2023 چگونه خواهد بود؟
حمله روسیه به اوکراین در ابتدای سال 2022 اثرات قابل‌توجهی بر بازار اکثر کامودیتی‌‌‌ها گذاشت. معاملات زغالسنگ نیز از این قاعده مستثنی نبوده‌‌‌اند. نکته قابل‌توجه این است که بسیاری از کامودیتی‌‌‌ها درحالی سال را به پایان می‌‌‌رسانند که تغییرات اندکی نسبت به انتهای سال 2021 داشته و حتی در برخی موارد اندکی کاهش قیمت را تجربه کرده‌‌‌اند. با این حال، این مساله در خصوص برخی از کالاها همچون گاز طبیعی مایع یا زغالسنگ صادق نیست. در واقع این کالاها بیشترین تاثیر را از قطع خط‌لوله گاز روسیه به اروپا پذیرفته‌‌‌اند. براساس ارزیابی‌‌‌های آژانس آرگوس، بهای گاز طبیعی در منطقه آسیا بیش از 12درصد طی سال میلادی جاری افزایش داشته است. همچنین زغالسنگ حرارتی استرالیا به‌ازای هر 5500کیلوکالری در هر کیلوگرم نیز حدود 5/ 35درصد افزایش قیمت داشته است. سوالی که پیش می‌‌‌آید این است که طی سال 2023 اثر جنگ روسیه و اوکراین با افزایش عرضه زغالسنگ و سایر حاملهای انرژی کمرنگ‌‌‌تر خواهد شد یا اینکه این التهاب در این بازارها همچنان باقی خواهد ماند. تحلیلگران معتقدند اگر درگیری بین اوکراین و روسیه به بن‌بست برخورد کند و هیچ‌یک از طرفین نتواند به توافقی پایدار و به نفع هر دو طرف دست یابد، این احتمال وجود دارد که فعالان بازار به‌تدریج خود را با این بازار وفق داده یا با جهت‌گیری به سمت خریداران آسیایی تعادل را به بازار برگردانند.
تاثیر هند بر بازار انرژی
هند یکی از مصرف‌کنندگان بزرگ حاملهای انرژی در دنیاست و تاثیر محسوسی بر رشد قیمتی این کامودیتی‌‌‌ها طی سال 2022 داشته است؛ چراکه با تقویت اقتصاد این کشور پس از کاهش همه‌گیری کرونا، تولید افزایش یافت و تقاضا برای انواع کالاها نیز شدت گرفت. با این حال، بررسی آمارها نشان می‌دهد که آهنگ رشد اقتصادی هند در حال کاهش است. در واقع تحلیلگران معتقدند، افزایش نرخ‌های بهره و کاهش حجم تجارت و رشد قیمتی انواع حاملهای انرژی می‌تواند در سال آینده موجب کاهش مصرف انرژی در این کشور شود.
برآوردهای بانک رزرو هند نشان می‌دهد، تولیدات کارخانه‌‌‌‌‌‌ها از ابتدای سال 2022 به صورت تدریجی رو به کاهش بوده، همچنین میزان تولید بین ماه‌‌‌های اوت تا اکتبر بیش از یک‌‌درصد کاهش داشته است. این بزرگ‌ترین کاهش در تولید هند از اواسط سال 2020 تاکنون در این کشور است. هند یکی از بزرگ‌ترین وارد‌کنندگان زغالسنگ در جهان است و اگر کاهش رشد اقتصادی در این کشور موجب کاهش تقاضا برای این سوخت شود، مطمئنا تاثیر بزرگی بر بازار زغالسنگ و سایر حاملهای انرژی خواهد گذاشت.
