پرسش امروز
ظهور دوباره چپ‌ها در دانشگاه
اشغال ایران در سال ۱۳۲۰ و آزادی فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی ناشی از آن موجب شکل‌گیری یکی از مهمترین جریان‌های سیاسی، یعنی حزب توده شد. این جریان طی سال‌های دهه ۲۰ رشد بسیار چشمگیری داشت و تا کودتای ۱۳۳۲ توانست نفوذ بالایی در ارکان مختلف جامعه ایران دست و پا کند. همزمان با این جریان برخی از اعضا از این حزب جدا شده و احزاب دیگری تشکیل دادند که از جمله آنها می‌توان به نیروی سوم اشاره کرد. کودتای سال ۱۳۳۲ موجب سرکوب تمامی جریان‌های چپ به‌خصوص حزب توده شد و در کنار آنها فعالان جبهه ملی نیز با محدودیت‌های بزرگی مواجه شدند. شروع فعالیت‌های دانشجویی جریان چپ را می‌توان از همان بدو تولد این جریان در ایران مشاهده کرد. حضور پررنگ دانشجویان در فعالیت‌های سیاسی به‌خصوص در جریان ملی شدن صنعت نفت، آغاز ورود تفکر چپ به دانشگاه بود که در نهایت توانست در دهه‌های بعد عرصه روشنفکری را به کلی تصاحب کرده و نفوذ اجتماعی خود را در جمع نخبگان و دانشگاهیان به میزان بسیار بالایی افزایش دهد. در دهه ۱۳۴۰ جریان‌های چپ فعالیت‌های زیادی داشتند و تشکیل سازمان‌های مختلف در این دهه از جمله سازمان‌های چریکی را می‌توان از مهمترین آنها دانست.
این جریان‌ها در دهه ۵۰ به‌وسیله نیروهای امنیتی به دلیل فعالیت‌های نظامی سازمان‌های یاد شده، سرکوب شدیدی را تجربه کردند. این جریان‌ها با پیروزی انقلاب اسلامی بسیار فعال شده و یکه‌تاز فضای دانشگاهی بودند. طی تمامی این سال ها، یعنی سال‌های 1320 تا انقلاب 1357، هیچ سازمان، حزب یا گروهی با انگیزه‌های سیاسی متفاوت در مقابل حزب توده و سازمان‌های مرتبط با جریان چپ شکل نگرفت و شعارهای عدالت‌خواهی و برابری به قدری پررنگ بود که مجالی برای اندیشیدن درخصوص اقتصاد آزاد و موضوعاتی از این دست نبود. این جریان فکری پس از انقلاب و مخصوصا طی سال‌های آغازین حکومت جدید، تاثیرات عمیق و تعیین‌کننده‌ای را بر اقتصاد ایران گذاشت. مهمترین نشانه‌های آنها را می‌توان در ملی کردن بسیاری از صنایع و مصادره اموال بسیاری از فعالان اقتصادی دانست. اصل ۴۴ قانون اساسی نیز تقریبا ضد اقتصاد بازار بود و تا اواسط دهه ۸۰ این قانون موانع جدی برای فعالان اقتصادی ایجاد کرده بود.
روح جریان چپ تا سال ۱۳۶۸ بر فضای اقتصادی و سیاست‌گذاری کشور غالب بود و پس از استقرار دولت مرحوم هاشمی، جریان چپ در بخش‌هایی از سیاست‌گذاری‌ها محدود شد و این امر حملات گسترده جریان چپ را به دنبال داشت. این در حالی بود که درست در همان سال‌ها، فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی عموم فعالیت‌های جریان چپ در دنیا را به محاق برده بود. اما این جریان در ایران همچنان داعیه‌دار سیاست‌ها و آرمان‌های پیشین بود. این جریان در سال‌های بعد نیز توانست نفوذ خود را به‌خصوص در دانشگاه حفظ کند. تا اینکه طی سال‌های اخیر جریان چپ با ظهور دوباره اعتراضات کارگری جانی دوباره گرفته و فعالیت دانشجویان در این حوزه نشان می‌دهد همچنان آرمان‌های عدالت طلبی و برابری در میان شعارهای آنان به‌صورت پررنگی وجود دارد و از این رو مخالف هر گونه سیاست‌های دولت در جهت تقویت بازار آزاد است. کارشناسان در این پرونده باشگاه اقتصاددانان به بررسی ریشه‌های ظهور دوباره چپ در دانشگاه پرداخته و دلایل آن را مورد بررسی قرار داده‌اند.
ارسال نظر