تعریف شاخص‌های سه‌گانه

فائو امنیت غذایی تعبیری انعطاف‌پذیر است. نمودهای مختلف آن را در بسیاری از تحقیقات صورت گرفته در زمینه‌های سیاست‌گذاری و سایر حوزه‌های مرتبط می‌توان مشاهده کرد. حتی تا یک دهه قبل، چیزی حدود ۲۰۰ تعریف مختلف برای آن وجود داشت. به همین خاطر در تحقیقات مرتبط، هرگاه که موضوعاتی پیرامون این مساله طرح می‌شود، در ابتدا تعریف خود را از امنیت غذایی ارائه می‌دهند. اما با این وجود موضوع کاملا مشخص این است که دایره تعریف امنیت غذایی روز به روز گسترده‌تر شده و پیچیدگی‌های بیشتری را درون خود جای داده است.

 آخرین تعریف رسمی در اجلاس بین‌المللی غذا (WFS) که در نوامبر ۱۹۹۶ برگزار شد به تصویب رسید، تعریفی که حتی در برخی جنبه‌ها معارض با تعاریف ۲۵ سال گذشته بوده و تعبیری کاملا متفاوت از آن چیزی را بیان می‌کند که در سال ۱۹۸۰ توسط سازمان فائو مورد اشاره قرار گرفت. مقایسه تغییرات صورت گرفته با یکدیگر، تغییرات درک بشریت از موضوع امنیت غذایی را به خوبی نشان می‌دهد.این تعبیر اساسا در میانه‌های دهه ۱۹۷۰ شکل گرفت و در میانه بحث‌های صورت گرفته برای حل بحران جهانی غذا مطرح شد. در تعریف اولیه تمرکز روی عرضه مواد غذایی قرار داشت. مواردی نظیر در دسترس بودن و نیز پایداری قیمت مواد غذایی پایه در سطح بین‌المللی و ملی. در طول آن سال‌ها، مذاکرات عدیده‌ای صورت گرفت و ثمره آن، برگزاری کنفرانس جهانی غذا در سال ۱۹۷۴، توافق در زمینه تبادل اطلاعات، ایجاد منابع لازم برای ارتقای امنیت غذایی و همچنین انجمن‌هایی جهانی برای برقراری گفت‌وگوهایی مداوم در باب سیاست‌گذاری بود.

ضمن اینکه محورهای بحث پیرامون قحطی، گرسنگی و بحران غذا طی آن سال‌ها، افراد مختلف در جوامع را نیز به خود درگیر کرد و پتانسیل‌های کشف نشده‌ای را در میان مردم به نمایش گذاشت. همچنین طی سالیان بعد، آن چیزی که امروزه از آن به‌عنوان انقلاب سبز یاد می‌شود شکل گرفت که به نوعی در آن زمان، چشم‌اندازی از بر طرف شدن تمامی مشکلات عرضه را در افق دید فعالان و سیاست‌گذاران ترسیم می‌کرد. در تعریفی که در سال ۱۹۸۳ ارائه شد، مفهوم امنیت غذایی از سوی فائو گسترش یافت و دسترسی افراد آسیب‌پذیر به منابع نیز به تعریف قبلی افزوده شد. در تعریف جدید این بخش به این نحو اصلاح شد که «حصول اطمینان از اینکه همه افراد در هر زمان، دسترسی فیزیکی و اقتصادی به مواد غذایی ضروری داشته باشند.» اما پویایی در فهم بشری موجب افزایش دقت در تعریف «امنیت غذایی» شد و در سال ۱۹۸۶، همین سازمان مجدد تعریف آن را به‌صورت «دسترسی همه افراد در همه زمان‌ها به غذای کافی برای انجام فعالیت‌های روزانه و زندگی سالم» را به کشورهای عضو اعلام داشت. تعابیری که در سال‌های بعد و تا امروز، روز به روز به دقت آنها افزوده شده است و امروزه دیگر کشورها نمی‌توانند خود را با متر و معیارهای دهه‌های گذشته، رتبه‌بندی کنند. در آخرین تعریف که در اجلاس جهانی غذا در سال ۱۹۹۶ ارائه شد، آخرین نسخه از تعریف فوق به این صورت منتشر شد که «هنگامی که افراد در همه زمان‌ها امکان دسترسی اقتصادی، اجتماعی و فیزیکی به مواد غذایی کافی و مغذی داشته باشند که نیازهای غذایی آنها را برای یک زندگی سالم و فعال برآورده سازد». امروزه این تعریف به‌صورت شاخصی بر اساس ۳ مولفه استطاعت‌پذیری، در دسترس بودن و کیفیت مواد غذایی در میان بیش از ۱۰۰ کشور جهان بررسی می‌شود و هنوز بسیاری از کشورها، در فهرست مورد بررسی فائو قرار ندارند. با وجود این، به‌رغم اینکه پیشرفت‌های شگرفی در تعداد افرادی که از امنیت غذایی اندکی برخوردار هستند و به نوعی با سوءتغذیه دست و پنجه نرم می‌کنند کاسته شده است، اما فقدان‌های موجود در این زمینه همچنان به‌عنوان یک چالش شناخته می‌شود. اگر چه سال‌هاست کشورهای جنوب صحرای آفریقا در انتهای این رتبه‌بندی قرار دارند و کشورهای توسعه یافته غربی در بالای این این فهرست، اما امتیاز تمامی کشورها در مولفه‌های ذکر شده طی سالیان گذشته بهبود یافته است. بهبودی که نمود آن را در پیشرفت تعاریف از امنیت غذایی نیز می‌توان مشاهده کرد.