گزارش حراج پانزدهم اوراق مالی دولتی اسلامی منتشر شد

رشد پله‌ای فروش اوراق

دنیای اقتصاد – علیرضا کتانی : بانک ‌مرکزی اعلام کرد در ادامه بر‌‌‌گزاری ۴۳نوبت حراج هفتگی و ۷مرحله پذیره‌‌‌‌‌‌‌‌نویسی اوراق مالی اسلامی دولتی در سال‌ گذشته، پانزدهمین مرحله حراج این اوراق در سال۱۴۰۲ روز سه‌شنبه ۱۶آبان ماه سال‌ جاری برگزار شد. در این حراج ۴.۷۳۶هزارمیلیارد تومان اوراق فروخته شد. تمام اوراق فروخته‌شده در این حراج در بازار سرمایه به فروش رسیده است. طبق قانون بودجه۱۴۰۲، تا پایان سال جاری دولت ۱۸۷هزار میلیارد تومان تامین مالی از طریق اوراق خواهد داشت و تا به امروز ۶۸.۹۳۶هزار میلیارد تومان از این اوراق را در قالب اوراق اراد فروخته است.

اوراق اراد فروخته شده تا به اینجا 36.8 درصدنیاز مالی دولت به اوراق را تامین کرده‌اند. به گزارش وزارت اقتصاد همچنین 30هزار میلیارد تومان اوراق غیرنقدی اسناد خزانه اسلامی نیز توسط دستگاه‌های اجرایی به گیرندگان واگذار شد؛ در نتیجه تا به اینجا با احتساب اسناد خزانه اسلامی واگذارشده میزان اوراق فروخته‌شده به 98936هزار میلیارد تومان رسیده که جمع این دو نوع اوراق حدود 52.9درصد رقمی است که باید تا پایان سال فروخته شود. همچنین گزارش عملیات اجرایی سیاست پولی بانک مرکزی از سی‌وسومین حراج منتشر شد. پس از برگزاری این حراج، نرخ بهره با کاهش 0.04واحد درصدی به 23.56 رسید.

وضعیت حراج اوراق

به گزارش بانک‌ مرکزی، در راستای عرضه تدریجی «اوراق مالی اسلامی دولتی» توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی (دولت) در تواترهای هفتگی، مرحله پانزدهم حراج این اوراق در سال1402 در روز سه‌شنبه 16آبان‌ماه اجرا شد. بانک‌ مرکزی در حراج‌‌‌‌‌‌‌های مزبور خدمات کار‌‌‌گزاری مورد ‌نیاز را به وزارت امور اقتصادی و دارایی، بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی ارائه می‌دهد. بانک مرکزی پیشنهادهای دریافت‌شده از بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی را برای تصمیم‌گیری به وزارت امور اقتصادی و دارایی ارسال و این وزارتخانه نسبت به تعیین سفارش‌های برنده اقدام می‌کند. طبق گزارش بانک‌ مرکزی، نرخ سود اسمی سالانه در این حراج 20.5درصد اعلام ‌شده است. قیمت هر ورقه اوراق مالی در این حراج‌‌‌‌‌‌‌ها 100هزار ‌تومان است. مهلت ارسال سفارش برای این حراج از ساعت 8:00 یکشنبه 14آبان1402 تا ساعت 12:00 همان روز بود. در این حراج حداقل حجم سفارش 500هزار ورقه بوده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد فروش اغلب اوراق در حراج‌های اخیر ازجمله حراج پانزدهم در بازار سرمایه صورت گرفته است. علت بروز این وضعیت را می‌توان به‌دلیل وضعیت بد نقدینگی بانک‌ها دانست که دیگر مشتری مهم این اوراق هستند. بانک مرکزی نیز در بازار اوراق به‌دلیل نیاز دولت به فروش اوراق برای تامین مالی کسری بودجه خود انعطاف بیشتری نشان داده است و با تعدیل نرخ‌ها اوراق خود را برای مشتریان خود جذاب‌تر می‌کند. به‌صورت میانگین حجم فروش اوراق در 15حراج اول 4.19هزار میلیارد تومان بوده است؛ اما میزان فروش اوراق در حراج آخر 4.736هزار میلیارد تومان بوده است.

نگاهی به وضعیت فروش اوراق از آغاز سال تا امروز نشان می‌دهد در صورتی که دولت مشابه سال گذشته 43حراج برگزار کند تا کنون با گذشت حدود 7ماه از آغاز سال دولت 15حراج را تا به اینجای کار برگزار کرده است. همچنین طبق آمار اعلامی وزارت اقتصاد تا به حال دولت 52.9درصد اوراقی را که برای تامین مالی بودجه نیاز داشت، فروخته است. با این حال به گفته یک کارشناس اقتصادی با توجه به عملکرد دولت در هفت‌ماه نخست سال و کسری 30درصدی بودجه حجم اوراق مورد نیاز دولت حداقل 250هزار میلیارد تومان خواهد بود. همچنین دولت در زمان سر رسید اوراق پیشین خود اوراق بیشتری منتشر می‌کند و به فروش می‌رساند.

«دنیای‌اقتصاد» پیش از این در گزارشی با عنوان «مهندسی حراج اوراق دولتی» به بررسی وضعیت اوراق دولتی و مداخلات دولتی در بازار برای افزایش فروش اوراق پرداخت. بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد حدود 53درصد اوراق دولتی فروخته‌شده به جز اوراقی که تحت تملک وزارت اقتصاد هستند یا توسط بانک مرکزی ریپو شده‌اند در تملک شرکت‌های دولتی و یا تحت نفوذ دولت است. بررسی دقیق‌تر مالکان بزرگ سه‌ورقه اوراق عرضه‌شده در این حراج نشان می‌دهد که دست‌کم 43.11درصد از این سه نوع ورقه تحت تملک شرکت‌های دولتی یا تحت نفوذ دولت قرار دارند.

حراج بازار باز

همچنین بانک مرکزی گزارش عملیات سیاست پولی و آمار جدید نرخ بهره بین‌بانکی را منتشر کرد. در این حراج با توجه به پیش‌بینی بانک مرکزی از وضعیت نقد‌ینگی د‌ر بازار بین‌بانکی، موضع عملیاتی بانک مرکزی د‌ر این هفته توافق بازخرید‌ بود‌. بنابراین توافق‌نامه بازخرید‌، توافقی بین د‌و طرف است؛ به‌نحوی‌‌که یک طرف اوراق بهاد‌ار خود‌ را به قیمت مشخص به طرف د‌یگر می‌فروشد‌ (پول قرض می‌کند‌) و به‌طور همزمان تعهد‌ می‌کند‌ که همان اوراق بهاد‌ار را به قیمت مشخص و د‌ر تاریخ مشخص د‌ر آیند‌ه بازخرید‌ کند‌. نرخ بهره‌ای که د‌ر قرارد‌اد‌ ذکر می‌شود،‌ نرخ بهره ریپو نامید‌ه می‌شود‌. توافق‌نامه بازخرید‌ معکوس نقطه مقابل توافق‌نامه بازخرید‌ است. طبق آمار اعلامی بانک مرکزی در حراج سی‌وسوم عملیات بازار باز 118.9میلیارد تومان اوراق در قالب عملیات بازار باز فروخته شد و نرخ بهره بین‌بانکی نیز از 23.6درصد به 23.54 رسید.

عملکرد بانک مرکزی

هنگامی که بانک مرکزی می‌خواهد‌ خلق نقد‌ینگی برای بانک‌ها را آسان‌تر کند‌، از توافق‌نامه بازخرید‌ استفاد‌ه می‌کند‌ و هنگامی که می‌خواهد‌ خلق نقد‌ینگی را برای بانک‌ها سخت کند‌ و د‌سترسی آنها به ذخایر را د‌ر بازار بین‌بانکی محد‌ود‌ کند، از بازخرید‌ معکوس استفاد‌ه می‌کند‌. ازاین‌‌رو، این بانک به اجرای عملیات بازار باز د‌ر قالب توافق بازخرید‌ به مبلغ 118.9هزار میلیارد‌ تومان اقد‌ام کرد‌. تعد‌اد‌ بانک‌ها و موسسات شرکت‌کنند‌ه د‌ر این حراج 20موسسه بود‌ه. علاوه بر این بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی می‌توانند‌ د‌ر روزهای شنبه تا چهارشنبه از اعتبارگیری قاعد‌ه‌مند‌ (د‌ریافت اعتبار با وثیقه از بانک مرکزی) مشروط به د‌ر اختیار د‌اشتن اوراق مالی اسلامی د‌ولتی و د‌ر قالب توافق بازخرید‌ با نرخ سقف د‌الان نرخ سود‌ (24د‌رصد‌) استفاد‌ه کنند‌.

در این حراج یک بانک یا موسسه اعتباری غیر بانکی از این امکان اعتبارگیری استفاده کردند. میزان ارزش اعتبارگیری قاعده‌مند در این حراج 9.1هزار میلیارد تومان بوده است. این در شرایطی است که فشار تقاضا در حراج مشخص بوده و به نظر می‌رسد بانک‌ها برای تعیین ذخایر مورد نیازد خود در بازار بین بانکی تحت فشار هستند و نرخ بهره بین بانکی در اوج خود در امسال در 5مهرماه به 23.8درصد رسید؛ اما با گذشت زمان بانک مرکزی با تغییر سیاست خود و افزایش عرضه ذخایر در عملیات بازار باز، نرخ بهره را کاهش داد.